ثمره ۸ سال ویرانگری؛ از شکست متجاوزان تا ثبت بزرگترین دستاوردهای مقاومت یمن/ فاجعه‌بارترین بحران قرن در ایستگاه پایانی؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، امروز شنبه 25 مارس 2023 برابر با 5 فروردین 1402 جنگ ویرانگر یمن که بسیاری آن را بیهوده‌ترین جنگ قرن توصیف می‌کنند وارد هشتمین سالگرد خود شد؛ جنگی که بدون تحقق هیچ یک از اهداف آغازکنندگان آن اکنون در ایستگاه پایانی قرار گرفته است.

عربستان سعودی در چنین تاریخی در سال 2015 رهبری ائتلافی متشکل از چندین کشور عربی را برای حمله به یمن با ادعای بازگرداندن مشروعیت به این کشور به‌عهده گرفت. امارات مهمترین هم‌پیمان عربستان در این تجاوز محسوب می‌شد، البته اماراتی‌ها اهدافی متفاوت از سعودی‌ها دنبال می‌کردند و همین مسئله موجب بروز اختلافات میان دو طرف و فاصله گرفتن ابوظبی از ریاض در میانه جنگ شد.

انگیزه‌های عربستان از به‌راه‌انداختن جنگ ویرانگر یمن

این‌که غالباً از جنگ یمن به‌عنوان جنگ بیهوده یاد می‌شود، چند علت دارد که مهمترینِ آنها به فرسایشی و بی‌نتیجه بودن این جنگ برمی‌گردد، برای درک این موضوع بهتر است در وهله نخست به انگیزه‌های ائتلاف سعودی از به‌راه انداختن تجاوز ضدیمن نگاهی بیندازیم.

ـ یمن به‌عنوان همسایه جنوبی عربستان همواره به‌عنوان حیاط خلوت این کشور تلقی می‌شده است و مداخلات ریاض در یمن سابقه طولانی دارد و به دهه 90 میلادی برمی‌گردد؛ جایی که سعودی‌ها با حمایت از «علی سالم البیض» معاون وقت رئیس جمهور یمن عملاً در جنگ داخلی این کشور نقش‌آفرینی کردند.

این نوع مداخله در مارس 2015 نیز تکرار شد و عربستان به حمایت از «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهور فراری یمن پرداخت و مدعی شد که هدف آن بازگرداندن منصور هادی به قدرت است، اما در ادامه سعودی‌ها رئیس جمهور فراری یمن را تبدیل به یک مهره سوخته کردند و او را رسماً از معادلات یمن کنار زدند.

ـ مقابله با جریان‌های مقاومتی در کشورهای عربی اطراف عربستان یکی از اهداف دیرینه این کشور محسوب می‌گردد، به‌ویژه بعد از تحولاتی که در سال 2011 در کشورهای عربی از جمله بحرین رخ داد و زنگ خطر تسرّی انقلاب‌ به دیگر کشورها به صدا درآمد؛ سعودی‌ها راهبرد تقابل و سرکوب را برای مهار گروه‌ها و جریان‌های مقاومتی در مناطق عربی پیش گرفتند که یکی از این گروه‌ها جنبش انصارالله یمن بود.

از اوایل دهه گذشته عربستان متوجه گسترش نفوذ شیعیان در یمن که همسایه نزدیک عربستان محسوب می‌گردد، شده بود و بعد از اعلام موجودیت انصارالله در سال 2014 نگرانی ریاض بیشتر شد و حمله نظامی به یمن را بهترین راهکار برای از بین بردن یا دست‌کم تضعیف این جنبش می‌دانست.

ـ اشغال مناطق راهبردی یمن و تسلط کامل بر این کشور و به‌دنبال آن تقویت جایگاه منطقه‌ای عربستان، دیگر عامل مهمی بود که مقامات سعودی را به‌سمت آغاز یک جنگ فاجعه‌بار سوق داد، در این میان موقعیت ژئوپولیتیک یمن را نیز نباید نادیده گرفت، عربستان نفت خود را از طریق تنگه هرمز و باب‌المندب به خارج صادر می‌کند و در صورتی که تنگه‌های یادشده بسته شوند، صادرات نفت این کشور عملاً قطع می‌شود، برای رفع این تنگنای ژئوپولیتیک، عربستان به جنوب چشم دوخته است، سیاست عربستان طی سالیان این بوده است که به هر نحو ممکن به دریای آزاد دسترسی پیدا نماید. در جنوب عربستان دریای عرب که دریایی آزاد است، واقع شده است و از طریق آن می‌توان به‌طور مستقیم به اقیانوس هند دسترسی پیدا کرد؛ اما استان‌های ظفار عمان و حضرموت یمن مانع اصلی دسترسی سعودی‌ها به دریای آزادند، لذا عربستان همواره تلاش کرده است این موانع را با تهاجم به یمن و اعمال فشارهای مختلف بر این کشور از میان بردارد.

قتل‌عام غیرنظامیان یمنی با سلاح‌های غرب و آمریکا

اما اهداف سیاسی عربستان در یمن یعنی بازگرداندن منصور هادی به قدرت و نابودی انصارالله، طبق تصور سعودی‌ها قرار بود طی چند هفته محقق شود؛ بدون اینکه ریاض و متحدانش مجبور باشند بهای زیادی در سطوح مختلف بپردازند، بنابراین رسیدن جنگ یمن به هشتمین سالگرد خود اولین دلیل بر شکست اهداف عربستان در این جنگ است.

آمریکا به‌عنوان طرفی که چراغ سبز تجاوز علیه یمن را به ائتلاف سعودی داد، نقش اصلی را در آغاز و ادامه این جنگ ویرانگر ایفا کرده است. کارخانه‌های اسلحه‌سازی در آمریکا مهمترین طرف سودبرنده از فاجعه یمن بودند و تنها در 8 ماه ابتدایی جنگ یمن، دولت وقت آمریکا به‌ریاست باراک اوباما، بیش از 20 میلیارد دلار به عربستان سلاح فروخت. سال گذشته شبکه المیادین در گزارشی اعلام کرد، خرید نظامی عربستان از منابع آمریکایی از زمان تجاوز به یمن تاکنون حدود 63 میلیارد دلار برآورد شده است.

آمریکا به‌عنوان بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان یک سال بعد از آغاز جنگ یمن تا سال 2020 حدود 37 درصد از صادرات سلاح خود را افزایش داد و آمار نشان می‌دهد که طی این سالها نزدیک به 80 درصد تسلیحات عربستان برای حملات نظامی در یمن توسط آمریکا تأمین شده است.

انگلستان نیز طی ماه‌های ابتدایی جنگ در سال 2015 از ژانویه تا سپتامبر 2.8 میلیارد پوند (3.2 میلیارد دلار) سلاح از جمله بمب‌های 500پوندی (حدود 230 کیلوگرم) Paveway IV را به رژیم سعودی فروخت. طبق گزارشی که کمپین ضد تجارت اسلحه در انگلیس منتشر کرده است، این کشور در 5 سال ابتدایی جنگ دست‌کم 16 میلیارد پوند سلاح به سعودی‌ها فروخته است.

در جولای 2015 (4 ماه پس از آغاز جنگ) فرانسه قراردادی 12 میلیارد دلاری برای صادرات تسلیحات نظامی به عربستان امضا کرد، قراردادی که شامل 23 بالگرد نظامی ایرباس H145 و 30 قایق گشتی نظامی می‌شد، همان زمان رویترز گزارش داد رژیم سعودی در حال عقد قراردادی به ارزش میلیاردها یورو با شرکت فرانسوی تالس (Thales Group) برای خرید تجهیزات مخابراتی و ماهواره‌های جاسوسی است. طبق گزارش دولت اسپانیا در ژوئن 2015 (سه ماه پس از آغاز جنگ) این کشور تا آن تاریخ 8 مجوز صادرات سلاح به عربستان به‌ارزش 28.9 میلیون دلار صادر کرده است. یازده ماه پس از شروع جنگ در فوریه 2016 نیز شرکت کشتی‌سازی دولتی اسپانیا (Navantia) قراردادی 3.3 میلیارد دلاری برای ساخت پنج ناو نظامی آوانته 2200 (Avante2200) با عربستان سعودی به امضا رساند.

آلمان، بلژیک، چک، بلغارستان، فنلاند، دانمارک، هلند، ایتالیا و یونان از دیگر کشورهای اروپایی محسوب می‌گردند که در طول سال‌های جنگ یمن به عربستان سلاح فروختند و در رقم زدن بزرگترین بحران انسانی قرن، شریک بودند.

آمار خسارات فاجعه‌بار تجاوزات ائتلاف سعودی به زیرساخت‌های یمن

جنگ یمن تلخ‌ترین و شنیع‌ترین صحنه‌های ضدحقوق‌بشری را در تاریخ به نمایش گذاشت، می‌توان گفت که تقریباً همه زیرساخت‌های حیاتی یمن در طول این جنگ ویرانگر نابود شده است که آمار آن را می‌توان به این شکل مورد بررسی قرار داد:

ـ حمله به کارخانه لبنیات که در 100متری پادگان جنبش انصارالله قرار داشت و برای اهداف غیرنظامی استفاده می‌شد و نیز تجاوز به 355 کارخانه دیگر.

ـ مورد هدف قرار دادن 7819 تأسیسات تجاری.

ـ حمله به 774 انبار مواد غذایی.

ـ حمله به 4134 زمین کشاورزی.

ـ بمباران بیمارستان صرواح الریفی در استان مأرب.

ـ بمباران 130 باشگاه و تأسیسات ورزشی.

ـ حمله به سیلوهای گندم.

ـ حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی از جمله نیروگاه برق صنعا.

ـ حمله به فرودگاه بین‌المللی صنعا و مورد هدف قرار دادن هواپیماهای مسافربری آن به‌منظور جلوگیری از ارسال کمک‌های خارجی به یمن.

ـ مورد هدف قرار دادن خطوط گاز و نفت و بنادر دریایی یمن.

ـ حمله به 176 تأسیسات دانشگاهی و 914 مدرسه و مراکز آموزشی.

ـ تخریب زیرساخت‌های تاریخی یمن در شهر صعده.

ـ تجاوز به 344 تأسیسات بهداشتی و پزشکی.

ـ تجاوزات هوایی دشمن منجر به نابودی کامل 671 بازار مرکزی، سوختن 10998 فروشگاه تجاری مواد غذایی و 3500 مزرعه یمن شده است.

ـ مورد هدف قرار دادن بیش از 1868 تأسیسات آبی و 1338 پمپ و شبکه آبی نیز موجب شده است بیش از 14 میلیون یمنی به آب آشامیدنی پاکیزه دسترسی نداشته باشند.

ـ در بخش شیلات نیز ائتلاف متجاوز دشمن بیش از 100 مرکز نگهداری ماهی را تخریب کرده است و بیش از 40 هزار ماهیگیر یمنی از ادامه فعالیت برای گذران زندگی محروم شده‌اند؛ همچنین این‌که بیش از 500 ماهیگیر نیز در سواحل یمن هنگام کار در حملات دشمن شهید شدند.

ـ ائتلاف سعودی با حمله به بیش از 483 مرکز بهداشتی و 92 آمبولانس، موردهدف قرار دادن تأسیسات مذهبی و آثار باستانی و تخریب بیش از 417 اثر تاریخی و باستانی همه عرف‌ها و هنجارهای بین‌المللی را زیر پا گذاشته است.

ـ مرکز حقوق بشری «عین الانسانیه» یمن اخیراً گزارش داد که بر اثر حملات ائتلاف سعودی 15 فرودگاه، 16 بندر، 4764 جاده و پل، 307 نیروگاه و مولد برق، 551 شبکه و مرکز ارتباطی، و 2228 منبع آب آشامیدنی هدف قرار گرفته است.

ـ طی 8 سال بیش از 600 هزار منزل و 200 مرکز دانشگاهی، 1413 مسجد، 367 مرکز گردشگری و 390 بیمارستان و مرکز درمانی هدف قرار گرفته است.

ـ حمله به زندان مرکزی صعده با ده‌ها جان‌باخته و حدود 200 زخمی.

ـ طی این سال‌ها 2091 تأسیسات متعلق به دولت، 6743 جاده و پل و 609 شبکه ارتباطات و ایستگاه ارتباطی و 2799 منبع و شبکه آب تخریب شده است.

ـ در هفت سال گذشته 604035 تأسیسات خدمات‌رسانی، از جمله 590069 خانه تخریب شده یا آسیب دیده و 182 تأسیسات دانشگاهی و 1612 مسجد و 375 تأسیسات گردشگری و 410 بیمارستان و کلینیک پزشکی و 1214 مدرسه و آموزشگاه و 139 ورزشگاه و تأسیسات ورزشی و 9721 مزرعه زراعی تخریب شده است.

سرنوشت تلخ کودکان یمنی در بزرگترین بحران انسانی قرن

در این میان کودکان یمنی بزرگترین قربانی جنگ ویرانگر ائتلاف سعودی ـ آمریکایی محسوب می‌گردند، طبق آخرین آماری که طی روزهای گذشته سازمان حمایت از کودکان در سازمان ملل (یونیسف) منتشر کرد بیش از 2 میلیون کودک یمنی دچار سوءتغذیه شدید هستند و نیاز به درمان دارند، همچنین 19 میلیون یمنی از ابتدای جنگ در معرض گرسنگی قرار گرفته‌اند، از آن گذشته در سایه نابودی همه زیرساخت‌های بهداشتی و پزشکی یمن هر 5 دقیقه یک کودک جان خود را از دست می‌دهد. بر اساس جدیدترین گزارش یونیسف، 11 میلیون کودک در یمن نیاز به کمک‌های فوری بشردوستانه دارند.

سازمان بهداشت جهانی در گزارشی به این منظور اعلام کرد که بحران انسانی یمن بدترین نوع در جهان است و بیماری‌ها شمار زیادی از ساکنان را به آستانه مرگ کشانده است و حدود 700 هزار نفر نیز به وبا مبتلا شده‌اند که کودکان زیر پنج سال 25 درصد از این کل را شامل می‌شوند.

بیش از 3000 کودکی که در یمن به دنیا می‌آیند دارای بیماری قلبی هستند، این در حالی است که کشورهای عضو ائتلاف متجاوز ورود تجهیزات پزشکی برای بیماران قلبی در یمن را ممنوع کرده‌اند و هزاران بیماری که مبتلا به بیماری‌های قلبی هستند از جمله کودکان به‌راحتی جان خود را از دست می‌دهند. تبعات ویرانگر جنگ یمن همچنین منجر به شیوع انواع بیماری‌های مزمن و لاعلاج میان یمنی‌ها شده است که سرطان رایج‌ترین آنهاست.

هفته گذشته وزارت حقوق بشر دولت نجات ملی یمن در بیانیه‌ای مطبوعاتی با عنوان «8 سال تجاوز، محاصره، توطئه و تبانی بین‌المللی» اعلام کرد: تعداد کل کشته‌ها و زخمی‌ها در طول هشت سال از 49000 نفر فراتر رفته است که شامل بیش از 8700 کودک و بیش از 5400 زن می‌شود. طی این مدت، یک میلیون و 483 هزار غیرنظامی نیز به‌طور غیرمستقیم در نتیجه شیوع بیماری‌های مزمن، مسمومیت با مواد شیمیایی سلاح‌های ممنوعه، سوءتغذیه و... جان خود را از دست داده‌اند، همچنین در نتیجه تعطیلی فرودگاه بین‌المللی صنعا بیش از 120 هزار نفر و نزدیک به یک میلیون بیمار که برای درمان نیاز فوری به سفر داشتند، جان باختند.

دستاوردهای یمنی‌ها در 8 سال مقاومت در برابر دشمن

اما تغییر معادلات درگیری، به‌خلاف چیزی که ائتلاف سعودی انتظار داشت، یکی از بارزترین نتایج جنگ یمن بود؛ جایی که یمنی‌ها با مقاومتی باورنکردنی مانع از تسلیم کشور خود در برابر دشمن شدند. یمن از 4 سال گذشته توانسته است در زمینه تولید سلاح‌های هوایی به پیشرفت قابل‌توجهی برسد که پیروزی‌های ارتش یمن و درماندگی دفاع هوایی عربستان را به‌دنبال داشته است.

سرتیپ «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن هفته گذشته با اشاره به دستاوردهایی که ارتش و کمیته‌های مردمی یمن در جنگ مقابل دشمن رقم زده‌اند اعلام کرد: نیروهای مسلح به افزایش ذخایر راهبردی موشک‌ها به‌عنوان یک نیروی بازدارنده که اثربخشی آن ثابت شده است، ادامه می‌دهند. نیروی موشکی ما مجهز به سامانه‌های موشکی متعددی از جمله بالستیک و بالدار است. نیروی پهپادی یمن طی هشت سال نبرد، 12009 عملیات از جمله 3264 عملیات تهاجمی و 8745 عملیات اطلاعاتی انجام دادند. پهپادهای یمن 2267 عملیات داخل اراضی یمن و 997 عملیات خارج از کشور انجام دادند. نیروی پهپادی یمن نقش مهمی در موفقیت بسیاری از عملیات‌های ویژه نظامی ایفا کرده است. مجموع عملیات‌های هوایی یمن طی هشت سال نبرد به 4585 عملیات می‌رسد که 2022 عملیات برای سرنگونی پرنده‌های دشمن و خسارت وارد کردن به آن و 2565 عملیات برای کنترل و مهار تجاوز هوایی آن صورت گرفته است.

به‌گفته یحیی سریع، نیروی هوایی یمن موفق به سرنگونی 165 هواپیمای شناسایی و جنگی شده است. از این میان 13 جنگنده، 10 بالگرد تهاجمی آپاچی و 6 بالگرد ترابری از جمله بلک‌هاوک بودند. 48 پهپاد نیروی هوایی آمریکا و 123 پهپاد جاسوسی دیگر سرنگون شده است، همچنین رزمندگان یمنی در طول جنگ، بیش از 13229 عملیات نظامی انجام داده‌اند که از این میزان، 6702 عملیات تهاجمی و 6527 عملیات برای مهار و شکست حملات تهاجمی و پیشروی‌های دشمن صورت گرفته است.

بر اساس این گزارش، نیروی موشکی یمن 1828 عملیات نظامی انجام داد که از این میزان، طی 1237 عملیات، مواضع دشمن داخل خاک یمن هدف قرار گرفت. 589 عملیات موشکی نیز برای هدف قرار دادن اهداف دشمن در خارج از جغرافیای یمن و در عمق خاک سعودی و اماراتی صورت گرفت. مجموع عملیات‌های یگان‌های زمینی یمن با تمام بخش‌های آن به 250000 عملیات و مجموع عملیات‌های تک‌تیراندازی به 71128 عملیات می‌رسد. شمار عملیات‌های تک‌تیراندازی در طول سال هشتم به 5213 عملیات می‌رسد که 2274 عملیات با صدا و تصویر ثبت شده است. نیروی دریایی و گارد ساحلی یمن نیز طی هشت سال، 38 عملیات ویژه علیه نیروهای ائتلاف سعودی و اماراتی انجام دادند، همچنین یگان‌های مهندسی نیروهای مسلح یمن، 22854 عملیات علیه مکان‌های تجمع دشمن انجام دادند که 24907 عملیات آن تهاجمی و دفاع بود. یگان توپخانه‌ای یمن نیز طی هشت سال نبرد 85634 عملیات انجام داد.

جنگ یمن در ایستگاه پایانی؟

بعد از 8 سال جنگ فرسایشی و بیهوده، ائتلاف سعودی که از دو سال قبل به‌شکل جدی در اندیشه راهی برای خروج آبرومندانه از باتلاق یمن است، سعی دارد از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی اخیر به‌عنوان فرصتی برای تحقق این هدف استفاده کند.

هفته گذشته دور جدید از مذاکرات یمن در ژنو با نظارت سازمان ملل انجام شد و «محمد عبدالسلام» سخنگوی رسمی انصارالله برای رسیدن به یک توافق جامع آتش‌بس ابراز امیدواری کرده گفت: در دور جدید گفت‌وگوها در ژنو توافق شد 700 زندانی یمنی متشکل از زنان و غیرنظامیان، در مقابل آزادی 15 اسیر جنگی عربستان سعودی و 3 اسیر سودانی و غیره آزاد شوند.

درباره اینکه جنگ یمن قبل از 9سالگی به پایان می‌رسد یا نه، سیگنال‌های موجود حاکی از پیشرفت تلاش‌ها برای اعلام آتش‌بس دائمی در یمن است؛ به‌ویژه بعد از مذاکراتی که اخیراً بین دو طرف اصلی جنگ انجام شده و نیز ورود مستقیم روسیه به خط میانجیگری در این پرونده.

اما برخی طرف‌ها برای آتش‌بس قطعی در یمن، روی توافقی که اخیراً عربستان سعودی و ایران برای احیای مناسبات دیپلماتیک بعد از 7 سال انجام داده‌اند، حساب باز می‌کنند و معتقدند در سایه آرام شدن فضای منطقه می‌توان شرایط مساعدی برای رسیدگی به پرونده یمن ایجاد کرد.

همان‌طور که دو طرف سعودی و ایرانی بارها تأکید کرده‌اند نوع تعاملات بین دو کشور جدا از هر پرونده‌ای در منطقه است و نمی‌توان نتیجه گرفت که توافق میان آنها تأثیر مستقیم بر مسائل منطقه داشته باشد، اما مسلماً ازسرگیری مناسبات عربستان و ایران به‌عنوان دو کشور مهم منطقه‌ای فضای آرام و مناسبی برای رسیدگی به پرونده‌های مختلف به‌وجود می‌آورد، علاوه بر آن بعد از امضای توافق تهران و ریاض، منابع یمنی از آمادگی یک هیئت عالی‌رتبه دیپلماتیک اماراتی برای سفر به صنعا خبر دادند و باید منتظر تحولات نهایی درباره پرونده جنگ یمن در آینده نزدیک باشیم.

انتهای پیام/+