همگرایی کشورهای عربی با دمشق؛ سردرگمی و خشم غرب

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پس از آغاز بحران سوریه در سال 2011 میلادی، چندین کشور جهان عرب به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس روابط دیپلماتیک خود را با این کشور قطع کردند و سفارتخانه های خود در دمشق را بستند در حالی که اتحادیه عرب نیز عضویت سوریه را به حالت تعلیق درآورد.

پس از سال‌های طولانی انزوا، روابط کشورهای عربی و سوریه طی دوره اخیر پس از عادی سازی برخی کشورهای عربی و در راس آنها عربستان، امارات و مصر، در حال بهبود است.

یکی از مقامات وزارت امور خارجه عربستان نیز در این اواخر اعلام کرد که پس از قطع چند ساله روابط دو جانبه در نتیجه اقدام کشورش در تعطیلی سفارت خود در سوریه به دلیل موضع مخالف با نظام حاکم در این کشور، ریاض و دمشق در حال مذاکره درباره از سرگیری خدمات کنسولی هستند.

ماه گذشته نیز منابعی به رویترز گفتند که عربستان و سوریه بر سر بازگشایی سفارت‌های خود پس از 12 سال قطع روابط و پس از مذاکراتی در ریاض توسط یک مقام اطلاعاتی بلندپایه سوریه، توافق کردند.

به گفته این منابع، «حسام لوقا»، مدیر اطلاعات عمومی سوریه، چند روز در ریاض به سر می‌بُرد و در آن زمان توافقی بر سر بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور در آینده نزدیک حاصل شد.

«فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان 8 مارس گفت که افزایش ارتباط با سوریه، ممکن است زمینه را برای بازگشت این کشور به اتحادیه عرب فراهم کند و روابط کشورهای عربی با سوریه را پس از انزوای بیش از 10 ساله، بهبود بخشد.

امارات در سال 2018 سفارت خود در دمشق را پس از آنکه از سال 2011 بسته بود، بازگشایی کرد.

وزارت خارجه امارات در آن زمان اعلام کرد که بازگشایی سفارت بر اهتمام دولت امارات بر ازسرگیری روابط بین دو کشور تاکید می‌کند.

بحرین نیز در سال 2021 نخستین سفیر خود در سوریه را پس از آنکه سطح روابط را از سال 2011 کاهش داده بود، تعیین کرد.

اما عمان از آن دسته کشورهای عربی بود که روابط دیپلماتیک خود را با سوریه پس از سال 2011 حفظ کرد اما سطح نمایندگی دیپلماتیک خود در این کشور را کاهش داد.

این در حالی است که همزمان با تلاش های منطقه ای برای بازگرداندن سوریه به جمع کشورهای عرب، «بشار اسد»، رئیس جمهوری این کشور نیز طی دو ماه گذشته در نخستین سفر خود به دو کشور عربی از زمان آغاز بحران کشورش، از عمان و امارات بازدید کرد.

نرمش در مواضع قطر رخ داده است؟

«یماجد الانصاری»، سخنگوی وزارت امور خارجه قطر روز سه شنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی در مقر این وزارتخانه در شهر دوحه، اعلام کرد که کشورش از دبیرخانه شورای همکاری خلیج فارس دعوتنامه دریافت کرده تا در یک نشست مشورتی که قرار است جمعه آینده در شهر جده در غرب عربستان سعودی برای تبادل نظر درباره احتمال بازگشت سوریه به اتحادیه عرب برگزار شود، شرکت کند.

الانصاری ضمن تایید حضور شیخ «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر در نشست مذکور، تاکید کرد که علاوه بر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، از عراق، اردن و مصر نیز برای شرکت در این نشست دعوت شده چرا که آنها نیز کشورهای ذی ربطی در این باره هستند.

سخنگوی وزارت امور خارجه قطر هدف اصلی نشست جده را نیز گفتگو درباره وضعیت سوریه عنوان کرد و در این باره اظهار داشت: تحولات زیادی در رابطه با وضعیت سوریه و دیدگاه های اعراب در قبال بازگشت این کشور به اتحادیه عرب وجود دارد.

الانصاری همچنین تاکید کرد که موضع قطر در قبال سوریه تغییر نکرده جایی که به گفته وی، هر گونه تغییری در موضع کشورش «به طور اساسی به اتفاق نظر اعراب و یک تغییر میدانی که خواسته های ملت سوریه را برآورده سازد» در ارتباط است.

سوریه محور مهم نشست شیخ نشینان

بررسی مسائل منطقه‌ای اصلی و تمرکز بر مسئله سوریه در نشست پیش روی وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری به همراه عراق، اردن و مصر خبر داد.

نشست ریاض

سه منبع مطلع در 2 آوریل 2023 به خبرگزاری رویترز گفتند که عربستان قصد دارد از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه برای حضور در نشست سران کشورهای عربی که ریاض در 19 مه میزبان آن است، دعوت کند؛ گامی که به طور رسمی انزوای منطقه ای سوریه را پایان می‌ دهد.

اجلاس آتی سران کشورهای عرب و مشارکت سوریه در آن بدون شک روی میز نشست جده خواهد بود. 

اجماع عربی مشروط

کویت بارها تاکید کرد که تنها با تصمیم اتحادیه عرب روابط خود با سوریه را از سرخواهد گرفت، و این بدان معناست که کویت با اجماع عربی همراه است و این تصمیم در سطح ازسرگیری روابط شاید سخت نباشد اگر اکثر اعضای اتحادیه عرب تصمیم به بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بگیرند.

موضع قطر نیز تقریبا مشابه کویت است و دوحه اجماع عربی را برای ازسرگیری روابط با سوریه شرط قرار داده است.

خشم غرب از همگرایی کشورهای عربی با سوریه

همه این مسائل به تحولات سریع در موضع کشورهای شورای همکاری نسبت به بازگشت روابط با دولت سوریه اشاره می‌کند و شاید این موجب خشم کشورهای غربی شود که مخالف عادی سازی روابط با دولت سوریه هستند.

نزدیکی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به سوریه، نگاه ها را به سمت دیگری جلب کرده و آن موضع غرب در مخالفت با نزدیکی با دولت سوریه است؛ امری که ممکن است بحران جدیدی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از یک سو، و آمریکا و غرب از سویی دیگر به وجود آورد و این در حالی است که بحران های فعلی به دلیل نفت و جنگ روسیه و اوکراین همچنان وجود دارد.

آمریکا همواره بر مخالفت خود با عادی سازی روابط با حکومت سوریه تاکید کرده است و هیچ کشوری را به عادی سازی با سوریه تا زمانی که پیشرفت حقیقی به سوی راه حل سیاسی در این کشور حاصل نشده، تشویق نمی کند.

سردرگمی غرب

در جریان سفر «ویلیام برنز»، مدیر سیا به عربستان، او سردرگمی آمریکا از نزدیکی عربستان با ایران و سوریه را برملا کرد.

«وال استریت ژورنال»، فاش کرد که برنز در جریان این سفر از پیش اعلام نشده، ناخرسندی آمریکا از تصمیم مقامات عربستان برای بهبود روابط با ایران و سوریه را اعلام کرد.

براساس گزارش این روزنامه، مدیر سیا به بن سلمان گفت که آمریکا از نزدیکی عربستان با ایران و سوریه که هنوز توسط غرب تحریم هستند، شوکه شده است.

سایت المانیتور در تحلیلی آورده است که بشار اسد به نمادی برای سیاست کنونی کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس تبدیل شده که تلاش می‌کند، روشی نسبتا مستقل از شرکای غربی خود در پیش گیرد و به عنصری برای ابراز آرمان های کشورهای شورای همکاری در تبدیل شدن به مراکز قدرت جهانی تبدیل شده است.

«جیل کیبیل»، تحلیلگر سیاسی نوشت که در جریان سفر دوم بشار اسد به امارات در 19 مارس، فرش قرمزی برای او پهن شده است و این سفر پس از سفرش به عمان انجام شده و این سفرها نشان دهنده این است که انزوای اسد در سطح کشورهای عربی ممکن است پایان یابد.

وی افزود که وضعیت اسد، تنها نشان دهنده تغییر بسیار گسترده تر در خاورمیانه است، زیرا برنامه غرب که اسد را منزوی کرده بود، اکنون با تغییرات گسترده در منطقه که ناشی از اختلال روابط بین قدرت های منطقه ای به ویژه عربستان و امارات با متحدان غربی خود است، کنار زده می‌شود.

اختلافات قریب الوقوع

«عامر السبایله»، کارشناس مسائل استراتژیک گفت که تلاش کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با سوریه، ممکن است با توافق مواجه شود.

وی در گفتگو با الخلیج آنلاین افزود که باید برخی مسائل اساسی را در ازسرگیری روابط با سوریه در نظر گرفت که بارزترین آن تحریم های اروپا و آمریکا بر حکومت سوریه است.

«السبایله» تصریح کرد که آمریکا در تعامل با این پرونده، موضع و پیام های واضحی خواهد داشت به ویژه با توجه به اختلافات موجود با کشورهای منطقه به دلیل پرونده های متعددی که بارزترین آن پرونده جنگ روسیه و اوکراین است.

وی گفت که در سطح کشورهای عربی هیچ مانعی برای ازسرگیری روابط با حکومت سوریه وجود ندارد اما عملا تا زمانی که تحریم‌های حکومت سوریه باپرجاست، مشکلی وجود خواهد داشت.

السبایله اظهار داشت که این پرونده در سایه جنگ آشکار غرب و آمریکا با روسیه گشوده شده است و امروزه سوریه را تنها از زاویه روسیه می‌توان دید، از این رو کشورهای عربی باید این مساله را در نظر بگیرند.

وی معتقد است که کشورهای عربی امروز توانایی ایجاد انسجام و توافق بین المللی و ایجاد راه حل‌هایی برای ازسرگیری روابط کشورهای عربی و بین المللی با سوریه بدون توافق با آمریکا را ندارند.

این کارشناس مسائل استراتژیک بیان کرد که از این رو اختلافات بین کشورهای عربی و شورای همکاری و آمریکا افزایش می‌یابد و این مساله آمریکا را به این وا می‌دارد که اقداماتی برای مشخص کردن موضع خود نسبت به این مساله اتخاذ کند.

وی تاکید کرد که ازسرگیری روابط شورای همکاری با سوریه، بحران با واشنگتن را بیشتر می‌کند و ممکن است منجر به مواضعی شود که نشان دهنده این بحران است.

انتهای پیام/