سودان میدانی برای رقابت بازیگران خارجی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به رغم اینکه درگیری میان ارتش و نیروهای واکنش سریع سودان برای چندمین روز پیاپی همچنان ادامه دارد، میانجیگران داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی برای خاموش کردن آتش سلاح‌ها و بازگشت سودان به روند سیاسی دست به کار شده‌اند و با انتشار بیانیه‌های سیاسی و اقدامات دیپلماتیک می‌کوشند هرچه سریع تر به این درگیری پایان دهند.

 - همسایگان سودان به دلیل پیامدهای منفی که درگیری‌های داخلی سودان می‌تواند برای کشورشان به همراه داشته باشد، اقدامات و تماس‌های دیپلماتیک خود را افزایش داده‌اند. در این راستا رئیس جمهوران سودان جنوبی و مصر در تماس تلفنی که دیروز با هم داشتند بر آمادگی خود جهت میانجیگری میان طرف‌های درگیر در سودان تاکید و اعلام کردند: ثبات و امنیت  سودان ضامن تکمیل روند سیاسی و شکوفایی این کشور است. ما از طرف‌های درگیر می‌خواهیم هرچه سریع تر به این درگیری پایان دهند و اختلافات خود را از طریق گفت‌وگو حل و فصل کنند.

قاهره برای پایان دادن به درگیری‌های داخلی سودان و برقراری صلح و ثبات در این کشور طرحی را ارائه داده‌ است که بر اساس آن،  باید هرچه سریع تر آتش بس در سودان اجرایی شود و طرف‌های درگیر تعهد کتبی دهند که درگیری نظامی دیگر تکرار نخواهد شد.

در این طرح آمده‌ است یک کمیته نظامی اجتماعی تحت نظارت مجامع بین‌المللی تشکیل خواهد شد که وظیفه‌اش حل و فصل اختلافات در بازه زمانی مشخص است. به علاوه،  نیروهای نظامی بایستی از معابر عمومی عقب نشینی کنند و به پایگاه‌های خود بازگردند.

به رغم اینکه ارتش و نیروهای واکنش سریع موافقت خود را با اجرایی شدن آتش بس موقت تحت نظارت سازمان ملل اعلام کرده‌اند اما نبرد در مناطق مختلف خارطوم و شماری از شهرهای سودان همچنان ادامه دارد.

 - از دیگر بازیگران عرصه تحولات سودان می‌توان به سازکار چهار جانبه ( آمریکا، انگلیس، عربستان و امارات) اشاره کرد. این سازکار طی سال گذشته توانست نظامیان را با احزاب سیاسی سودان دور یک میز بنشاند. مذاکرات آنان به توافقنامه روند سیاسی ( چارچوب ) منجر شد. مرحله اولیه این توافقنامه در پائیز گذشته امضاء شد.  بر اساس توافقنامه مزبور،  دولت مدنی در خارطوم تشکیل می‌شود و نظامیان صحنه سیاسی را ترک می‌کنند و با ادغام شبه نظامیان و عناصر  گروه‌های مسلح به ویژه نیروهای واکنش سریع در ارتش یک ارتش حرفه ای در سودان تشکیل خواهد شد.

ائتلاف آزادی و تغییر به همراه بسیاری از احزاب و گروه‌های مسلح سودانی ( امضاء کننده توافقنامه صلح ابوجا 2019 ) توافقنامه نهایی روند سیاسی ( چارچوب ) را پذیرفتند. قرار بود مرحله نهایی این توافقنامه با حضور نظامیان، احزاب سیاسی،  نمایندگان مجامع بین‌المللی و کشورهای منطقه در خارطوم امضاء شود اما اختلافات به وجود آمده میان ژنرال « عبدالفتاح برهان» فرمانده ارتش و رئیس شورای حاکمیتی  و سرلشکر « محمد حمدان دقلو» مشهور به «حمیدتی » فرمانده نیروهای واکنش سریع درباره توافقنامه روند سیاسی و نحوه ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش سبب شد که این توافقنامه به امضای نهایی بازیگران داخلی سودان نرسد و تداوم اختلافات میان این دو فرمانده نظامی به درگیری کنونی منجر شد.

آمریکا و انگلیس که از اعضای گروه سازو کار چهارجانبه هستند، در واکنش به درگیری اخیر در سودان به همراه نمایندگان آلمان، فرانسه، نروژ و اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه مشترکی اعلام کردند: درگیری نظامی در سودان در روند تشکیل دولت مدنی در خارطوم مانع تراشی ایجاد می‌کند و لازم است فرمانده‌هان نظامی و شخصیت‌های مدنی تدبیری برای متوقف کردن این درگیری‌ها در پیش گیرند.

در این بیانیه تاکید شده‌ است، تشکیل دولت مدنی یک ضرورت برای مقابله با چالش‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و انسانی در سودان است. تشکیل این دولت کلید از سرگیری کمک‌های بین المللی به سودان محسوب می‌شود.

عربستان و امارات که دو عضو دیگر سازو کار چهارجانبه هستند، از ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی خواستند غرش سلاح‌ها را خاموش کنند و به روند توافقنامه سیاسی ( چارچوب ) پایبند باشند و اختلافات خود را از طریق گفت‌وگوهای سیاسی حل و فصل کنند.

 - سازوکارسه جانبه ( سازمان ملل، اتحادیه آفریقا و سازمان بین دولتی توسعه شرق آفریقا) یکی از دیگر از بازیگران تحولات سودان محسوب می‌شود. این سازوکار با هدف پایان دادن به بحران سیاسی در سودان بهار و تابستان سال گذشته میانجیگری احزاب سیاسی با نظامیان را به عهده گرفت. این سازوکار فشار زیادی وارد کرد تا میان سیاستمداران مدنی و نظامیان گفت‌وگوهای مستقیم برگزار شود اما جریان‌های سیاسی مهم مثل ائتلاف آزادی و تغییر و حزب امت حاضر نشدند با نظامیان دور یک میز بنشینند.

به رغم اینکه چند جلسه مذاکرات غیر مستقیم میان سیاستمداران مدنی و نظامیان برگزار شد اما مخالفت‎ها با نظامیان چنان شدید بود که تلاش‎های سازوکار سه جانبه بی نتیجه ماند و سازمان بین دولتی توسعه شرق آفریقا از این سازوکار کنار کشید.

پیش از به حاشیه رانده شدن سازوکار سه جانبه، آمریکا و عربستان میانجیگری میان ائتلاف آزادی و تغییر و نظامیان سودانی را به عهده گرفتند. این ائتلاف به عنوان نماینده مخالفان با نظامیان وارد گفت‌وگو شد و دو طرف به توافقنامه نهایی روند سیاسی ( چارچوب) دست یافتند.

اتحادیه آفریقا و سازمان بین دولتی توسعه شرق آفریقا از اعضای سازو کار سه جانبه هستند و قرار است رئیس کمیساریای اتحادیه آفریقا امروز وارد خارطوم شود و با ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی درباره پایان دادن به درگیری‌ها گفت‌وگو کند. همچنین رئیس  جمهوران کنیا، جیبوتی و سودان جنوبی توافق کردند هیئتی را برای میانجیگری بین طرف‌های درگیر در سودان به این کشور اعزام کنند. این کشورها عضو سازمان بین دولتی توسعه شرق آفریقا « ایگاد» هستند. در همین حال شوای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا در نشست اخیر خود مقرر داشت،  هیئتی بلند پایه برای متوقف کردن درگیری‌های سودان به خارطوم اعزام کند.

 - احزاب و گروه‎های سیاسی سودان از دیگر بازیگران مهم تحولات این کشور به شمار می‌آیند که از جمله آنها می‌توان به ائتلاف آزادی و تغییر اشاره کرد. این ائتلاف که از حمایت شمار قابل توجهی از گروه‌های سیاسی سودان برخورد دار است ، از ارتش و نیروهای واکنش سریع خواسته هر چه سریع تر به درگیری نظامی پایان دهند و از طریق سیاسی اختلافات خود را حل وفصل کنند. در همین حال، احزاب و گروه‌های سیاسی که توافقنامه روند سیاسی ( چارچوب ) را امضاء کرده‌اند با انتشار بیانیه‌ای بر تداوم دیدارهای جداگانه با ژنرال برهان و سرلشکر حمیدتی تاکید و اعلام کردند: این دیدارها با هدف توقف درگیری‌های و بازگشت به روند انتقال دموکراتیک قدرت به غیرنظامیان است.

احزاب و گروه‌های سیاسی سودانی معتقدند عناصر وابسته به نظام سابق خارطوم در برافروختن آتش جنگ میان ارتش و نیروهای واکنش سریع نقش دارند لذا به دو طرف این درگیری هشدار داده‌اند که در دام چنین توطئه ای نیفتد. بااین حال، احزاب و گروه‌های سیاسی تاثیرگذار در تحولات سودان اجرایی شدن توافقنامه روند سیاسی ( چارچوب ) تاکید دارند و آن را بهترین گزینه برای بیرون رفت از بحران سیاسی کشورشان می‌دانند.

ارتش سودان در واکنش به این درخواست اعلام کرده است: ارتش به روند سیاسی پایبند است.  نیروهای واکنش سریع هم گفته‌اند: این نیرو از روند سیاسی حمایت می‌کند که منجر به دموکراتیک واقعی در سودان شود.

هر چند که ارتش و نیروهای واکنش سریع از روند سیاسی حمایت کرده‌اند اما آنها چندان خواهان اجرایی شدن آتش بس نیستند چرا که دستاورد مهمی در نبرد به دست نیآورده‌اند تا در پای میز مذاکره از آن به عنوان اهرم فشار استفاده کنند و  تحولات آینده را به نفع خود رقم بزنند.

حال،  باید منتظر بود و دید که فشار میانجیگران داخلی و خارجی بر ارتش و نیروهای واکنش سریع چه سرنوشتی را برای سودان رقم خواهد زد؟ آیا آتش سلاح‌ها خاموش می‌شود؟ آیا  توافقنامه روند سیاسی ( چارچوب ) اجرایی خواهد شد یا تغییراتی در آن ایجاد می‌شود؟ یا اینکه مسیر تحولات سودان سمت و سوی دیگری پیش خواهد گرفت؟

انتهای پیام/