اهداف برخی از رهبران حزبی عراق از سفر به عربستان سعودی چیست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بار دیگر اختلاف میان «محمد الحلبوسی» و مجموعه چارچوب هماهنگی شیعیان بالا گرفته است. محمد الحلبوسی از طریق آبستراکسیون و تحریم جلسات پارلمان تلاش می‌کرد روند تصویب بودجه سنواتی در عراق را با اخلال مواجه کند تا بتواند امتیازات مد نظر خود را از دولت و چارچوب هماهنگی شیعیان اخذ کند.

اما در مقابل، دولت السودانی از طریق توافق با حکومت محلی مستقر در اقلیم کردستان و هم‌چنین باز کردن پرونده فساد اطرافیان الحلبوسی در استان الانبار، رئیس پارلمان عراق را تحت فشار قرار داد تا جلسات پارلمان زودتر برگزار شود. زیرا در صورت حضور نمایندگان نزدیک به چارچوب هماهنگی شیعیان و هم‌چنین نمایندگان وابسته به احزاب اصلی کُرد در جلسات پارلمان، عملا تعداد نمایندگان حاضر به حد نصاب حداقلی می‌رسید و آبستراکسیون ائتلاف «سیاده» به رهبری خمیس خنجر و محمد الحلبوسی شکست می‌خورد.

مهم‌ترین مطالبات الحلبوسی و ائتلاف تحت رهبری وی (ائتلاف السیاده)، بحث «مدت‌زمان قانون بودجه» است. قاعده رایج بر این است که بودجه‌ها به صورت سنواتی تصویب و اجرا شود؛ یعنی هر قانون بودجه مخصوص به یک سال مشخص شود و برای سال بعد، قانون بودجه جدید ارائه گردد. در این‌جا نیز ائتلاف سیاده انتظار داشت طرح بودجه ارسالی از سوی دولت، مخصوص سال 2023 باشد؛ اما دولت السودانی، این بار قانون بودجه را برای سه سال نوشته و توقع دارد تا پایان سال 2025 این قانون اجرا گردد. برخی اعتقاد دارند تصویب یکجای بودجه تا سال 2025، در واقع مقدمه‌ای است تا دولت السودانی از برگزاری انتخابات زودهنگام استنکاف کرده و تا سال 2025 بر مسند امور بماند. در این‌جا ذکر این نکته خالی از لطف نیست که معمول بر این است که طرح قانون بودجه، پیش از پایان سال میلادی به پارلمان ارائه گردد؛ اما دولت السودانی در ماه‌های پایانی سال گذشته تشکیل گردید و فرصت تدوین قانون بودجه را نداشت. الان در روزهای پایانی ماه چهارم سال جدید هستیم و دولت توقع دارد تا پیش از پایان ماه پنجم، بودجه مصوب شود.

دومین نکته محل اختلاف، «مطالبه افزایش بودجه استان‌های سنی‌نشین عراق» و افزایش بودجه مربوط به «بازسازی» است که عمدتا به مناطق سنی‌نشین تخصیص می‌یابد. محمد الحلبوسی از این فاکتور برای افزایش محبوبیت خود طی سال‌های 2018 تا 2022 استفاده کرده بود و همین موضوع باعث شد تا لیست انتخاباتی وی در سال 2021، دومین بیش‌ترین تعداد آراء را در میان کلیه لیست‌های انتخاباتی کشور عراق کسب کند.

سومین موضوع محل اختلاف، بحث «قانون عفو عمومی» است که به صورت خاص طیف «خمیس خنجر» در ائتلاف سیاده آن را دنبال می‌کردند و تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. این موضوع را ما پیش‌تر در گزارش های دیگری مورد توجه قرار داده‌ایم.

با توجه به این موارد، در این گزارش به بررسی تلاش‌های اخیر الحلبوسی برای تحقق این مطالبات و واکنش متقابل چارچوب هماهنگی شیعی به این تحرکات خواهیم پرداخت.

علل سفر الحلبوسی به سعودی

پس از این‌که الحلبوسی برای خود مرخصی 15 روزه صادر کرد و اداره جلسات را به نایب رئیس اول خود «محسن المندلاوی» سپرد، مرخصی خود را - نه با حضوری دوباره در پارلمان - بلکه در سفرهای خارجی به مصر و سعودی به پایان رساند.

اساسا پس از این‌که تاکتیک الحلبوسی برای آبستراکسیون جلسات مجلس درخصوص تصویب بودجه با شکست رو به رو شد، چارچوب هماهنگی شیعیان بیش از پیش به تحریک رقبای وی برای امکان عزل او در کوتاه مدت - هرچند تحقق این هدف تقریبا بعید به نظر می‌رسد - و نیز تشکیل جبهه‌ای متحد علیه وی در انتخابات شوراهای استانی در بلندمدت پرداخت.

در مقابل هم الحلبوسی تلاش کرد که «چارچوب هماهنگی اهل سنت» را تشکیل دهد و در همین راستا از شخصیت‌هایی مانند «رافع العیساوی»، «اسامه النجیفی»، «مثنی السامرائی» و.. دعوت کرد که جلسه‌ای را در این زمینه یا یکدیگر داشته باشند. اما این افراد، حاضر نشدند در جلسه ابتکاری الحلبوسی شرکت کنند. علت این موضوع هم قابل درک است. الحلبوسی از سال 2018 که ریاست پارلمان را بر عهده گرفت، مواضع سیاسی خود را علیه این افراد تعریف کرده بود و در این شرایط، تقویت رئیس پارلمان به معنای تضعیف این افراد خواهد بود.

در چنین شرایطی محمد الحلبوسی به مصر و عربستان سعودی رفت تا با جلب حمایت آنان، با موضع قدرتمندتری به بغداد بازگردد. الحلبوسی پیش‌تر در فضای پساانتخابات 2021 تجربه مشابهی دارد و از طریق امارات و ترکیه موفق شد «خمیس خنجر» را قانع کند تا ائتلاف «عزم» (تحت رهبری خمیس خنجر) با ائتلاف «تقدم» (تحت رهبری محمد الحلبوسی) متحد شده و ائتلاف «السیاده» را تشکیل دهند.

در واقع محمد الحلبوسی می‌خواست از یک طرف، از نفوذ ریاض بر برخی رقبای سنی خود استفاده کرده و آن‌ها را به تمکین وادار سازد و از طرف دیگر چارچوب هماهنگی شیعیان را تحت فشار قرار دهد تا به مطالبات آنان توجه کند. در این مورد باید توضیح داد که چارچوب هماهنگی شیعیان - و خصوصا شخص نخست‌وزیر - به شدت به دنبال دیپلماسی متوازن بوده و به شدت خواستار تقویت روابط خود با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هستند. الحلبوسی نیز از همین برگه برای تحت فشار قرار دادن السودانی استفاده می‌کند.

اقدام متقابل چارچوب هماهنگی

در مقابل چارچوب هماهنگی شیعیان نیز به اقدام متقابل دست زد! به نظر می‌رسد سفر «سید عمار حکیم» به عربستان سعودی را باید در همین راستا تفسیر کرد که چارچوب هماهنگی می‌خواست با فرستادن یکی از رهبران خود به ریاض، به بن سلمان اطمینان دهد که رهبران شیعی و دولت فعلی بغداد – برخلاف ادعاهای الحلبوسی - به هیچ وجه رویکردهای فرقه‌گرایانه را دنبال نمی‌کنند! برای این مأموریت نیز سید عمار حکیم انتخاب شد که از سویی دارای روابط شخصی نزدیک با بن سلمان است و یک سال قبل نیز به دیدار وی در ریاض رفته بود؛ از سوی دیگر نیز سید عمار حکیم تاکید دارد هیچ سهمی در دولت ندارد و می‌تواند مواضع مستقلی را اتخاذ کند.

بازخوانی سفر پیشین حکیم به عربستان سعودی

همان طور که در بند پیشین ذکر شد، سید عمار حکیم کم‌تر از یک سال قبل نیز به عربستان سعودی سفر کرده بود. در آن زمان، سید عمار به نمایندگی از چارچوب هماهنگی شیعیان به ریاض رفت تا حمایت آنان برای تشکیل دولت توسط چارچوب هماهنگی را جلب کند و اطمینان دهد که «دولتی که توسط چارچوب هماهنگی شیعیان تشکیل می‌گردد، در پی تقویت روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خواهد بود.»

آن سفر نتیجه‌بخش بود و حتی برخی اعتقاد دارند پس‌از آن سفر، ریاض از الحلبوسی و ائتلاف السیاده خواست تا با چارچوب هماهنگی شیعیان وارد ائتلاف شوند و دولت جدید تشکیل دهند! حال باید دید سفر جدید رهبر «تیار الحکمة» نیز پیامدهای مشابهی خواهد داشت و ریاض رئیس پارلمان عراق را تحت فشار قرار می‌دهد تا با چارچوب هماهنگی و دولت بغداد هماهنگ شود یا خیر؟ برای پاسخ به این سئوال، باید بیش‌تر صبر کرد و پیامدهای متعاقب این سفر، جواب نهایی را می تواند مشخص کند.

انتهای پیام/