به بهانه روز معلم| صحبت‌های کمتر شنیده شده معلمان
در این گزارش، خود معلمان از تجربه سال‌ها تدریس و مسائلی صحبت کردند که در تمام سالهای طولانی تدریسشان، نه تنها از این مشکلات و چالش‌ها کم نشده بلکه پیچیدگی‌های بیشتری هم پیدا کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نه فقط هفته معلم امسال که سال‌هاست تلاش می‌کنیم تا روایتگر بخشی از تلاش‌ها و ایثار معلمان در عرصه تدریس و بعضاً مشکلات مختلف این قشر باشیم و این چرخه ایثار و تلاش همچنان ادامه دارد حتی زمانیکه مشکلات به بیشترین حد خود می‌رسد.
در این گزارش، خود معلمان از تجربه سال‌ها تدریس و مشکلاتی صحبت کردند که در تمام این مدت نه تنها کم نشده بلکه پیچیدگی‌های بیشتری هم پیدا کرده‌اند.
معیشت درد مشترک معلمان
با هر معلمی که گفت‌وگو کنیم، درد مشترک همکاران خود را وضعیت پرداخت حقوق می‌دانند که حتی رتبه‌بندی هم نتوانسته است آن را ترمیم کند بلکه خود به دردسری جدید برای فرهنگیان بدل شده و در چند ماه گذشته زمان و توان بسیاری از آنها گرفته است.
امیر قدرتی‌پور معلم با 30 سال سابقه تدریس در دبیرستان، محمد راضی دبیر با 7 سال سابقه تدریس و حسن حاجی محمدی معلم برگزیده کشوری در دوره ابتدایی با 19 سال سابقه، رنج مشترک تمام معلمان را وضعیت معیشتی می‌دانند و البته هر کدام نگاه خاص خود را به این موضوع دارند اما در یک نقطه، اشتراک‌نظر دارند آن هم اینکه وضعیت معیشت به بی‌انگیزگی معلمان ختم شده است.
محمد راضی دبیر دوره متوسطه اول اشاره می‌کند که با 7 سال سابقه و پس از اعمال مزایای رتبه یک، در حکم صادر شده برای او در سال 1402، حقوق به 11 میلیون تومان رسیده است اما همچنان با این مبلغ گذران زندگی به ویژگی در صورت نداشتن خانه، دشوار است.
آشکارترین نمود وضعیت معیشتی نامناسب، بی‌انگیزه شدن معلمان است و برخی به این آسیب مهم اشاره می‌کنند که حس ناامیدی و رهاشدگی در بین معلمان مشاهده می‌شود و در ساعات زنگ تفریح، گفت و گوی معلمان حول این محور است که چگونه درآمد بیشتری کسب کنند یا شغل دوم داشته باشند؟
بی‌تفاوت شدن معلمان به تدریس
این معلم به زنگ خطر بی‌تفاوتی معلمان در تدریس تحت تأثیر بی‌انگیزگی آنها اشاره‌ای می‌کند و می‌گوید: چند سالی است می‌شنوم برخی معلمان می‌گویند چرا باید در کلاس درس تا این حد تلاش کنم.
حسن حاجی محمدی؛ معلم برگزیده کشوری دوره ابتدایی معتقد است که انگیزه معلم در تدریس تأثیر مستقیمی بر انگیزه و علاقه دانش‌آموز به تحصیل دارد اما اگر معلم بی‌انگیزه باشد قطعاً دانش‌آموز هم دروس را به خوبی یاد نمی‌گیرد با این حال وضعیت معیشتی نباید به عاملی تبدیل شود که معلمان از کار خود کم بگذارند.
اضافه کار اکنون؛ حقوق 6 ماه بعد!
ساعات حق‌التدریس به نوعی اضافه کار برای معلمان است و می‌تواند بخشی از کسری حقوق آنها را ترمیم کند اما همین اضافه‌کار هم به صورت منظم و ماهانه پرداخت نمی‌شود و معلمان برای دریافت ساعات حق التدریس خود باید ماه‌ها منتظر بمانند.
وضعیت پرداخت حق‌التدریس معلمان در سال تحصیلی فعلی بدین صورت بود که مطالبات آنها از مهر تا اسفند، پرداخت نشد و فروردین امسال فقط حق التدریس ماه‌های مهر تا دی برای معلمان واریز شد.
آقای قدرتی‌پور؛ دبیر دبیرستان در تهران درباره وضعیت تأخیرهای طولانی مدت در پرداخت حق التدریس معلمان می‌گوید: تقریباً تمام معلمان برای جبران کمبود حقوق به سمت اضافه کار می‌روند اما حق التدریس‌ها هیچگاه به صورت منظم پرداخت نمی‌شود و گاه باید 5 یا 6 ماه منتظر دریافت آن باشیم به همین دلیل امسال به سراغ اضافه کار نرفتم و برای ترمیم حقوق در تاکسی‌های اینترنتی مشغول فعالیت هستم.
مشکل دوم: محتوای سنگین
دومین مشکل از نگاه معلمان، به نوعی دلنگرانی و حرف دل دانش‌آموزان هم است. محتوای سنگین و غیرکاربردی کتاب‌های درسی و بی‌فایده بودن دروس آموزش داده شده در آینده دانش‌آموزان، مدت‌هاست که گلایه مشترک معلم و دانش‌آموز است.
آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب، اردیبهشت سال گذشته به تفکیک «علم نافع» از «علم غیرنافع» در برنامه درسی دانش‌آموزان توصیه کردند و گفتند: «علم نافع علمی است که استعدادهای نوجوان و جوان را شکوفا می‌کند و با سرمایه‌سازی برای آینده او، موجب پیشرفت و تعالی کشور می‌شود. بعضی مطالب در برنامه درسی کنونی، صرفاً محفوظاتی است که بدون هیچ سودی برای حال یا آینده دانش‌آموزان به ذهن آنها سرازیر می‌شود که باید این موارد شناسایی و از آموزشها حذف شود.»
اگر چه پس از تأکیدات رهبر انقلاب، مسئولان وزارت آموزش و پرورش از اعمال تغییراتی در محتوای آموزشی برای حرکت به سوی علم نافع سخن گفتند اما همچنان اوضاع کما فی السابق ادامه دارد و خبری از تغییرات نیست.
کسالت‌آور بودن کتاب‌های درسی برای دانش آموزان و معلمان، غیرکاربردی بودن دروس مدارس در زندگی آینده، انگیزه نداشتن دانش آموزان برای خواندن این دروس و اجبار به خواندن فقط برای کسب نمره و جای خالی آموزش مهارت در مدارس؛ بخشی از انتقادات معلمان به دروس است.
محتوای سنگین برای دانش‌آموز دبستانی
آقای حاجی‌محمدی معلم دوره ابتدایی با نقد تعداد زیاد کتاب‌های درسی، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا واقعاً این تعداد کتاب و این حجم از محتوا آن هم برای دانش‌آموز دبستانی نیاز است؟ محتوای برخی کتاب‌ها مانند ریاضی پنجم دبستان واقعاً دشوار است و در برخی موارد که برای بررسی به مدارس مختلف مراجعه کردم حتی معلم هم از تدریس ناتوان است.
راضی دبیر ادبیات هم در این‌باره می‌گوید: متون بسیاری به حجم کتاب فارسی اضافه شده است اما ساعت زنگ فارسی ثابت باقی مانده بنابراین معلم ناچار است به سرعت تدریس کند و هیچ فرصتی برای تکرار و تمرین وجود ندارد همین موضوع باعث می‌شود دانش‌آموز محتوای آموزشی را متوجه نشود.
مدارس دولتی را دریابید
بی‌توجهی به مدارس دولتی، فرسودگی ساختمان مدارس، نبود امکانات و ابزار لازم برای تدریس مفید و در یک کلام مواجهه مدارس دولتی با مشکلات متعدد، سومین مشکل از نگاه معلمان است.
بازتوزیع بی‌عدالتی با ایجاد مدارس متنوع و با سطوح آموزشی متفاوت توسط وزارت آموزش و پرورش، شکل‌گیری دوگانه شهریه ـ کیفیت و قرار دادن خانواده‌ها در دوراهی ثبت‌نام در مدارس دولتی یا غیردولتی و خاص سال‌هاست که به یکی از معضلات جدی حوزه آموزش کشور تبدیل شده است.
در دیدار اخیر رئیس‌جمهور با جمعی از دانش‌آموزان، محمدمهدی پیغان؛ دانش‌آموز پایه یازدهم مدرسه نمونه دولتی ابوتراب شهرستان قدس در دیدار با رئیسی به این موضوع اشاره کرد و متذکر شد: «انواع مختلف مدارس در کشور نشان‌دهنده ضعف وزارت آموزش و پرورش در حوزه عدالت آموزشی است و با وجود آنکه آموزش و پرورش مدعی است برنامه‌های مختلفی در حوزه عدالت آموزشی دارد اما اقداماتی در این حوزه انجام نشده، باید اعتراف کنیم که ساعات آموزشی بیشتر و خدمات باکیفیت‌تر در مدارس غیردولتی و خاص رابطه مستقیمی با افزایش سطح عملکرد تحصیلی دارد».
روند صعودی بی توجهی به مدارس دولتی
راضی دبیر یکی از مناطق جنوبی شهر تهران معتقد است که بی‌توجهی به مدارس دولتی روند صعودی عجیبی را به خود گرفته است، امسال سرانه اختصاص یافته به مدارس به شدت کاهش یافت و مدرسه حتی از خرید ماژیک برای تدریس ناتوان است و در برخی مواقع با هزینه شخصی ماژیک می‌خرم یا اینکه مدرسه برای خرید برگه‌های امتحانی هزینه ندارد بنابراین یا از دانش‌آموزان دریافت می‌شود یا اینکه در صفحات مجازی اطلاع‌رسانی می‌کنیم تا خیران کمک کنند.
قدرتی پور دبیر شاغل در شهر تهران که تجربه تدریس همزمان در مدارس دولتی و غیردولتی را دارد، می‌گوید: مدرسه غیردولتی سال گذشته 30 میلیون تومان شهریه از خانواده‌ها دریافت کرد بنابراین توانسته فضای فیزیکی و امکانات قابل قبولی را تأمین کند اما در مدرسه دولتی برای تأمین ماژیک هم مشکل داریم.
کلاس‌های درس مدرسه دولتی که در آن تدریس می‌کنم کولر هم ندارد و 35 دانش‌آموز در کلاس درس حضور دارند، به نوعی کار معلم این شده است که دانش‌آموزان را صبح تا ظهر در مدرسه نگه دارد تا در خیابان یا پارک وقت خود را نگذارنند و یادگیری اتفاق نمی‌افتد.
به گفته این معلم، دوره‌های ضمن خدمت می‌تواند در توانمند شدن معلمان و طبیعتاً افزایش کیفیت تدریس موثر باشد اما هم‌اکنون این دوره‌ها صرفاً به صورت رفع تکلیف و مجازی برگزار می‌شود، معلمان با هدف دریافت گواهی در این دوره‌ها شرکت می‌کنند و ارتقای سطح علمی و توانمندی تدریس آنها رخ نمی‌دهد!
رتبه‌بندی دردی مضاعف
در کنار گلایه‌های معیشتی معلمان، رتبه‌بندی این روزها به موضوع مشترک میان تمام فرهنگیان تبدیل شده است که اکثر آنها نسبت به روند اجرا و رتبه‌های تعیین شده گلایه دارند و این وضعیت در هفته‌های اخیر و به دنبال تعیین رتبه، حواشی بسیاری را رقم زد.
نابسامانی شکل‌گرفته توسط وزارت آموزش و پرورش در مقوله رتبه‌بندی شرایطی را ایجاد کرده است که معلمان از سرخوردگی شدید به‌دنبال رتبه‌های تعیین‌شده نابه‌جا سخن می‌گویند و در نشست اخیر سرپرست وزارت آموزش و پرورش با جمعی از معلمان این موضوع توسط یکی از فرهنگیان هشدار داده شد.
او گفت: «در دولت سیزدهم بعد از سال‌ها شاهد به ثمر نشستن رتبه‌بندی معلمان بودیم اما با آیین‌نامه نامناسب و پرنقص، کام معلمان را تلخ کردند در حالی معلمان درگیر جمع‌آوری مستندات بی‌ارتباط با شغل خود هستند که نیاز است مسئولان به فکر توانمندسازی آنها باشند. امیدواریم ترمیم احکام رتبه‌بندی معلمان با بارگذاری مستندات جدید باعث شود آنها با امیدواری سالهای بیشتری خدمت کنند، این شیوه رتبه‌بندی معلمان، زنگ خطر را به صدا درآورده است و پاسخ منطقی به اعتراضات می‌تواند مانع یک آسیب بزرگ شود.»
مشکلات بارگذاری مستندات
قدرتی‌پور با انتقاد از این موضوع که اکثر معلمان در بارگذاری مدارک و مستندات مشکل داشتند و این موضوع به صورت جزئی برای آنها تببین نشد، عنوان می‌کند: بنده برای بارگذاری مدارک از همکاران و فضای مجازی، اطلاعات کسب می‌کردم از سوی دیگر برخی مدارک و مستندات را در طول زمان، گُم کردم و به هیچ عنوان تصور نمی‌کردم روزی برای رتبه‌بندی کاربرد خواهند داشت! بنده با 30 سال سابقه کار و انتخاب به عنوان معلم نمونه استان تهران در سال 98 رتبه 3 را کسب کرده‌ام؛ اکنون که فرصت بارگذاری مدارک جدید فراهم است صرفاً برای مواردی که اعتراض کردم این امکان وجود دارد اما متوجه شدم برای برخی شاخص‌ها که اعتراض ثبت نشد، مدارکی دارم که می‌تواند به ارتقای رتبه‌ام کمک کند اما این امکان وجود ندارد! معلمان به شدت درگیر کاغذبازی شده‌اند و حتی برخی همکاران می‌گویند «آنقدر ذهنمان درگیر رتبه‌بندی شده است اصلاً نمی‌دانیم در کلاس چه درس می‌دهیم!»
راضی دبیر دبیرستان با اشاره به اینکه در رتبه‌بندی فاقد رتبه شدم، می‌گوید: موفق شدم کل کتاب فارسی را به فیلم آموزشی تبدیل کنم اما به دلیل محدودیت بارگذاری مستندات امکان بارگذاری آن را نداشتم همچنین به عنوان معلم نمونه انتخاب شدم و تمام مدارک و مستندات مرتبط را بارگذاری کردم با این حال باز هم فاقد رتبه شدم و این وضعیت باعث شد همکارانم در مدرسه به شوخی بگویند "وقتی تو فاقد رتبه شدی دیگر انتظاری از رتبه‌بندی نداریم!"
دردسرهای مستندسازی
او با انتقاد از روند ارزیابی معلمان در فرآیند رتبه‌بندی بیان می‌کند: در برخی شاخص‌ها همچون شایستگی حرفه‌ای، سنجش معلمان، آسان نیست به عنوان مثال توانایی حل مسائل یا برخورد با مشکلات را چگونه می‌سنجند؟! اشکال دیگر کار این است که ارزیابان سایر استان‌ها به ارزیابی معلمان یک استان پرداختند.
این معلم با اشاره به اینکه در دوران کرونا تلاش بسیاری انجام دادم و با کمک خیران 20 تبلت برای دانش‌آموزان نیازمند مدرسه تهیه کردم اما این موضوع را چگونه در رتبه‌بندی ثبت کنم؟ می‌پرسد: آیا از امروز باید یک دوربین به دست بگیرم و هر اقدامی در کلاس یا مدرسه انجام دادم از آن فیلم تهیه کنم؟ چرا بررسی معلمان در فرایند رتبه‌بندی را به مدیران مدارس واگذار نکردند؟
انتهای پیام/