چه‌خبر از نشست‌های روز دوم نمایشگاه کتاب / از استندآپ کمدی گرفته تا رونمایی از سوغات مسقط

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دومین روز سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در کنار رفت و آمد مسئولان بلند پایه ایران و کشورهای دیگر و استقبال مناسب مخاطبان به پایان رسید و همچون روال معمول نمایشگاه نشست‌های تخصصی و برنامه‌های ویژه‌ای در حاشیه آن برگزار شد که مهمترین آنها به شرح زیر است.

اهمیت آموزش درست اندیشیدن به کودکان

محمدرضا سرشار در نشست «خصایص قصه و داستان در حوزه کودک» ضمن اشاره به اینکه داستان کوتاه برای خردسالان است، گفت: باید درست اندیشیدن را به خردسالان آموزش داد.

سرشار در این نشست گفت: خردسالان تا به سنی نرسند که بتوانند روی گوش دادن تمرکز داشته باشند، نمی‌توانند خوب بشوند. روانشناسان می‌گویند انسان از سه سالگی به بعد می‌تواند روی شنوایی خود تمرکز داشته باشد و از همین سن به بعد می‌توان داستان‌ها را برای خردسالان خواند.

او افزود: اولین داستان‌هایی که برای بچه‌ها گفته می‌شوند افسانه‌اند و با تکرار همراه می‌شوند. کودکان تخیل قوی دارند؛ اساطیر پاسخ‌های تخیلی انسان‌های جاهلی هستند که نمی‌توانند به سوالاتشان پاسخ عاقلانه بدهند.

این نویسنده بیان کرد: اساطیر مذهبی به صورت خیالی به سوالات بنیادینی چون «انسان کیست؟» پاسخ می‌دهند. اساطیر در بعضی مواقع به سوالات علمی پاسخ می‌دهند. اصولا هر کجا که سایه، روشن است، تخیل رشد می‌کند.

سرشار گفت: خردسالان دو خصیصه بارز دارند و یکی از این خصایص خودمرکزگرایی است. خردسالان تصور می‌کنند که همه‌چیز را خودشان کشف می‌کنند. خصیصه دوم آن‌ها جاندارپنداری است. خردسال به اشیا و پدیده‌ها جان می‌دهد. تخیل خردسال محدود است. به این معنا که خردسال خارج از پدیده‌های معمولی تخیل نمی‌کند.

او ادامه داد: از حدود شش سالگی به بعد تخیل نامحدود می‌شود. یعنی شخص می‌تواند از ترکیب تصاویر موجود، موجودات دیگری بسازد. بنابراین داستان‌هایی که موجودات فراواقعی در آن‌ها وجود دارد، داستان‌های خوبی برای خردسالان نیستند. بعضی‌ها از این موضوع سوء‌استفاده می‌کنند و می‌گویند نباید چیزی درباره خدا به خردسالان گفت. این در صورتی است که بزرگسالان و آموزش و پرورش باید درست اندیشیدن را به خردسالان آموزش بدهند. خداشناسی یکی از مفاهیم فطری است و هر انسانی از بدو تولد، خداشناس است. بنابراین خداوند در خردسالی نیازی به اثبات ندارد و فقط باید بیشتر معرفی شود.

این نویسنده همچنین بیان کرد: خردسالان با هر بار شنیدن یک داستان، نکات دیگری از آن داستان را درک می‌کنند. پس خردسالان باید بارها یک داستان را بشنوند تا پیام اصلی را درک کنند. از طرف دیگر بعضی داستان‌ها بارها و بارها یک موضوع را تکرار می‌کنند تا بتوانند آن موضوع را در ذهن خردسالان تثبیت کنند. داستان کوتاه برای خردسالان است و داستان‌های دنباله‌دار به درد خردسالان نمی‌خورند.

داستان‌های تاریخی، داستان‌های مناسبی برای خردسالان نیستند
محمدرضا سرشار خردسال را یک موجود پرتحرک خواند و افزود: آموزش در سنین خردسالی یا اصلاً جایی ندارد یا همراه با بازی است؛ بنابراین اگر داستان‌های خردسالان توام با جنبش و تحرک باشند، داستان‌های موفقی خواهند بود.

این نویسنده ادامه داد: کیفیات مفاهیم هستند و از طریق منطقی آموزش داده می‌شوند. کمیات هم از طریق فیزیکی آموزش داده می‌شوند. کودکان در پایان هفت سالگی و آغاز هشت سالگی مفهوم زمان را درک می‌کنند. بنابراین داستان‌های تاریخی، داستان‌های مناسبی برای خردسالان نیستند، چراکه فهم داستان‌های تاریخی به درک مفهوم زمان ارتباط دارد.

سرشار گفت: خردسالان معمولاً کمیت را با کیفیت اشتباه می‌گیرند. خردسالان به سختی مفاهیم کوچک‌تر و بزرگ‌تر را درک می‌کنند و متاسفانه بازار پر از کتاب‌هایی است که می‌خواهند مفاهیم کوچک‌تر و بزرگ‌تر را به خردسالان آموزش دهند. این در صورتی است که فقط روانشناسانی که با مراحل رشد خردسالان آشنا هستند، می‌توانند داستان‌هایی را بنویسند که با آن داستان‌ها بتوانند مفاهیم کوچک‌تر و بزرگ‌تر و راست و چپ را به‌درستی به کودکان آموزش بدهند.

او بیان کرد: نکته دیگر، بازی‌های نمادین در خردسالی است. یکی از ویژگی‌های انسان، مجرد کردن ماده است و یکی از مشخصات خداگونگی انسان، تجرد بخشیدن به ماده است و خردسالان هم همچون بزرگسالان این ویژگی را دارند. دوره بازی‌های نمادین از دو تا پنج سال است.

وی گفت: بچه‌ها در دوران خردسالی به حیوانات به‌خصوص حیوانات اهلی علاقه دارند و ما می‌توانیم در قالب حیوان، بسیاری از پیام‌ها را به خردسالان منتقل کنیم.

محمدرضا سرشار در پایان بیان کرد: نکته دیگر که بسیار مهم است، این است که یک نویسنده کودک و خردسال برخلاف سایر بزرگسالان می‌تواند حس‌های دوره‌های خردسالی، کودکی و نوجوانی را در خودش زنده کند. در واقع کسی که بتواند از زاویه دید خردسالان به جهان بنگرد، می‌تواند داستان‌های خوبی را برای خردسالان بنویسد.

با «صحیفه سجادیه» مدل خواستن از خدا را یادبگیریم

از سوی دیگر ابوالفضل بهرام‌پور در نشست نقد و بررسی کتاب «صحیفه سجادیه با ترجمه و شرح واژگان» ضمن بیان اینکه «صحیفه سجادیه» مدل خواستن از خدا را بیان می‌کند، گفت: برای صحبت با خداوند لازم نیست حتما صحیفه سجادیه باشد، با زبان عامیانه با خداوند حرف بزنید، اما بلد باشید چگونه صحبت کنید.

بهرام‌پور با اشاره به اینکه قرآن کریم، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه سه کتاب متون اصلی دین در اسلام است، بیان کرد: بنده زمان زیادی برای کار روی قرآن و نهج البلاغه گذاشته‌ام. زمانی که نیمی از نهج البلاغه را نوشتم به حضرت امیرالمومنین(ع) عرض کردم «نمی‌دانم شما چطور مطالب سنگینی که در نهج البلاغه است به مردم کوفه منتقل کردید»؛ مطالبی که ما با این‌همه تلاش، سخت به فهم آن می‌رسیم. اما به من کمک کنید تا بتوانم آن را برای مردم این زمان و در حد فهم عوام ترجمه کنم. بعضی بزرگواران برای صحیفه سجادیه یا نهج البلاغه هشت تا 10 جلد ترجمه نوشته‌اند، اما من حاضر نشدم این کار را انجام دهم. برای من خواسته مردمی که قرار است آن را مطالعه کنند، مهم است. 

وی در ادامه گفت: مردم عموما به متن عربی توجهی ندارند. فقط می‌خواهند بدانند امیرالمومنین(ع) چه می‌گوید. صحیفه را هم که یک متن مقبول اسلامی حتی برای اهل تسنن است، بنده به همین دلیل نوشتم. بنده در ترجمه متون عربی تا خودم به لحاظ معنایی قانع نشوم، نمی‌نویسم.

این مفسر قرآن، ضمن معرفی کتابی به‌عنوان «منبرهای کوتاه قرآنی» که سعی دارد معانی آیات قرآن را روان و در حد فهم عوام منتقل کند و مشغول نوشتن آن است، با اشاره به شرح و ترجمه آیه 24 سوره توبه، افزود: این آیه چنین ترجمه شده است: «بگو که اگر شما پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان خود و اموالی که جمع آورده‌اید و مال‌التجاره‌ای که از کسادی آن بیمناک‌اید و منازلی را که به آن دل خوش داشته‌اید، بیش از خدا و رسول و جهاد در راه او دوست می‌دارید، منتظر باشید تا خدا امر خود را جاری سازد و خدا فسّاق و بدکاران را هدایت نخواهد کرد.»

وی در تفسیر این آیه گفت: مخاطب این آیه همه انسان‌ها هستند؛ همه کسانی که در نماز جماعت شرکت می‌کنند،‌ عبادت می‌کنند‌، روزه می‌گیرند،‌ در راهپیمانی اربعین شرکت می‌کنند‌. مخاطب آیه، کفار نیستند. خداوند می‌فرماید منتظر باشید که خداوند حکم نهایی‌اش را علیه شما صادر کند. خدا فاسقان را اصلاً دوست ندارد. سوالی که باید پاسخ دهیم این است: ما چه کردیم که قرآن این‌همه علیه ما عصبانی است و می‌گوید آماده باشید که حکم نهایی را علیه شما صادر کنیم. آیا ما فاسق هستیم؟

بهرام پور ادامه داد: زن و بچه‌،‌ خانواده و اموالی که شما دارید همه محبوب شما هستند. اگر برای فرزند تو خدای ناکرده مشکلی پیش آمد و برای علاجش مجبور باشی خانه و زندگی‌ات را بدهی، حتما آن‌ها را فدای این محبوب می‌کنی. علی ابن ابیطالب(ع) و امام حسین (ع) و اهل بیت(ع) هم محبوب تو هستند. خداوند هم محبوب توست. خداوند در این آیه می‌فرماید باید در میان همه محبوب‌ها، الله محبوب اول باشد. بقیه محبوب‌ها زیرمجموعه باشند که اگر لازم بود، محبوب‌های فرعی را پای دوست قربانی کنیم. پس این بیان قرآن که می‌گوید اگر فاسق باشید‌‌، تند نیست؟ قرآن به کسانی اشاره دارد که اختلاس می‌کنند، مال مردم را می‌برند، آدم‌کشی می‌کنند. این‌ها محبوب اولشان الله نیست. محبوب اولشان عنوان، مقام و پول است، البته گاهی هم خداوند را در قلبشان راه می‌دهند‌. اگر الله محبوب اولتان نباشد، منتظر باشید که خداوند حکم نهایی علیه شما صادر کند. 

این مفسر قرآن درباره صحیفه سجادیه گفت: به جز 10 درصد از عقلا، غالبا مردم دعا را برای برطرف شدن مشکلات دنیایی‌شان می‌خوانند. اما فرهنگ قرآن معارف ناگفته بسیاری را بیان می‌کند. دعا فقط حاجت دنیایی نیست.  وقتی با خدا حرف می‌زنید بلد باشید چگونه با حرف زدنتان نظرش را جلب کنید. خداوند در قرآن گفته است من غفارم‌، نه غافر. یعنی خداوند می‌بخشد. دائما می‌بخشد. غافر یعنی گاهی می‌بخشد. خداوند اعلام کرده است غفار است. پس خداوند به دنبال گناهکار می‌گردد. اگر همه معصوم باشند غفاریت به چه کار می آید؟ غفار بودن حرفه خداوند است. مانند کسی که برای نیازمندان اطعام می‌کند و به دنبال گرسنه است، او به کسی که نیازمند نیست غذا نمی‌دهد. خدا هم به دنبال گناهکار می‌گردد تا او را ببخشد. برای صحبت با خداوند لازم نیست حتما صحیفه سجادیه باشد. با زبان عامیانه با خداوند حرف بزنید. اما بلد باشید چگونه صحبت کنید. 

وی در پاسخ به سوالی درباره ترجمه‌های مختلف قرآن، بیان کرد: ترجمه قرآن باید طوری باشد که اگر به ترجمه عربی برگردانیم معنی آن تغییر نکند. باید مترجم بعد از ترجمه تفسیر خود را در پرانتز بگذارد که مشخص شود کدام سخن عبد است و کدام سخن رب. حتما توجه به مفرد و جمع در آیات قرآن مهم است. ترجمه صحیح بسیار حائز اهمیت است؛ ترجمه از تفسیر مهم‌تر است. تفسیر نظر شخصی است اما ترجمه معنی درست است. 

«جوشن کبیر»، یکی از قوی‌ترین معارف اسلام
بهرام‌پور «جوشن کبیر» را یکی از قوی‌ترین معارف اسلام دانست که اغلب به دیده ورد به آن نگاه می‎ کنند و افزود: دو چیز از جانب خداوند نازل شده است؛ یکی قرآن و دیگری جوشن کبیر که خداوند به پیامبر نازل کرد و گفت «یا رسول‌الله این زره را بپوش تا از تو محافظت کند.» جوشن کبیر،‌ تجلی اسما خداوند است و ما آن را در سیصد صفحه ترجمه کرده‌ایم. 

این مفسر قرآن در بیان ترجمه «یا سامع الاصلوات» گفت: یعنی ای شنونده صوت‌ها و درخواست‌ها این از اسامی خاص خداوند است و در فهم آن باید گفت که ما نمی‌توانیم همزمان صدای همه و درخواست همه را بشنویم، چون «سامع الصوت» هستیم. آنکه همه را همزمان می‌شنود، خداوند است. «یا مصور» یکی دیگر از اسامی خداوند است، به این معنی که «خداوند در رحم‌ها شما را به هر صورت که بخواهد صورت‌گری می‌کند.» در قرآن می‌گوید «مصورکُم» یعنی شما را صورتگری کردیم اما درجوشن می‌‌گوید من تصویرگر هستم. من که بنده خدا هستم تجلی مصوریت خداوند است. 

وی توصیه کرد: برای برطرف شدن گرفتاری‌ها بسیار بگویید «یا دلیل المتحیرین» و گفت: حضرت جبرئیل معلم انبیاء و همه علوم نزد ایشان است. میکائیل را الهام‌دهنده صنایع معرفی کرد. «یا شافی» یکی دیگر از اسماءالله است که استاد بهرام‍‌پور معتقد است همه جراحی‌ها و درمان‌های پزشکی تجلی این نام خداوند است. حضرت زین‌العابدین در صحیفه سجادیه به ما یاد می‌دهد که چگونه با خدا ارتباط برقرار کنیم. خداوند به آدم که انسان اولیه است و پس از گناه چهل روز گریست، گفت به آن سقوطی که پیدا کردی اقرار کن. من تو را می‌بخشم. 

بهرام پور در بیان الطاف خداوند بیان کرد: شما اگر تصمیم به گناه بگیرید و موفق به انجامش نشوید، گناهی برایتان محاسبه نمی‌شود‌‌، حتی هشت ساعت پس از ارتکاب گناه فرصت توبه داده می‌شود که اگر پشیمانی داشت، پاک شود. خداوند می‌گوید من نمی‌خواهم بنده من به خاطر تکرار گناه مقابل فرشتگانم رسوا شود. در مقابل، اگر امکان انجام کار خوب نداشته باشید اما آرزو کنید که اگر داشتم انجام می‌دادم، برایتان ثبت می‌شود. نیت و فکر کار خوب قیمت دارد. «صحیفه سجادیه» مدل خواستن از خدا را بیان می‌کند. 

علاقه ناشران ونزوئلا برای ارتباط با ناشران ایرانی

در همین حال، عمر رنگل؛ مدیر انتشارات مونته اویلا ونزوئلا گفت: حضور در نمایشگاه کتاب تهران زمینه همکاری بیشتر ناشران ونزوئلایی با همتایان ایرانی را فراهم خواهد کرد.

رنگل؛ ضمن اشاره به‌آثاری که برای ارائه به مخاطبان ایرانی همراه دارند ، بیان کرد: ما در غرفه ناشران ونزوئلا در این نمایشگاه با آثاری در حوزه تاریخ و ادبیات ونزوئلا و کشورهای آمریکای لاتین در خدمت علاقه‌مندان ایرانی هستیم. مشتاقیم تا در زمینه تبادل کپی رایت با ناشران ایرانی همکاری کنیم. قرار است در سفر وزیر فرهنگ ونزوئلا به ایران موضوع خرید و فروش «رایت» کتاب نیز مورد رایزنی قرار گیرد.

وی افزود: این کتاب است که فرهنگ جوامع و همچنین مبادلات فرهنگی را ارتقاء می‌دهد. نمایشگاه‌های کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا ما فرهنگ ونزوئلا و جامعه لاتین را با سایر کشورها به اشتراک بگذاریم. این زمینه در نمایشگاه کتاب تهران فراهم است و می‌‍‌‌‌‌‌توان در زمینه مبادلات فرهنگی با سایر کشورهای حاضر در نمایشگاه گفت‌وگو و رایزنی کرد.

رنگل گفت: همانطور که گفتم وزیر فرهنگ ونزوئلا در نظر دارد در صورت سفر به ایران، گفت‌وگویی درباره حق انتشار ادبیات ونزوئلا در ایران و بلعکس گفت‌وگو و رایزنی کند. این موضوع می تواند به شناخت ادبیات و فرهنگ ایران در ونزوئلا و شناخت ادبیات و فرهنگ ونزوئلا در ایران کمک کند.

کشور عمان دارای تنوع زبان فرهنگی است

از سوی دیگر رایزن پیشین فرهنگی ایران در عمان با اشاره به اهمیت کتاب برای معرفی دقیق فرهنگ کشورهای مختلف گفت: عمان کشور قابل مطالعه‌ای است و از تنوع زبان فرهنگی فراوان برخوردار است.

بهمن اکبری در معرفی این کتاب گفت: اقدام به نشر خاطرات معمولا کار سخت و دشواری است. چون خاطرات انسان از فراز و نشیب‌هایی تشکیل شده که این خاطرات با سویه‌هایی از تزاحم، تعارض منافع و گاهی برخوردها همراه است.

وی ادامه داد: هرکس حادثه را از نگاه خود طرح می‌کند. به طور طبیعی گمان‌ها متکثر و متنوع هستند. من به گمان خودم پدیده‌های اجتماعی و برخوردهای کاری را دیدم. با وجود اینکه از سال‌های 1363 و 1364 تا 1370 آثارم چاپ شده و ذوق نگارش در من نیست؛ اما علاقه‌مند بودم این کتاب را چاپ کنم.

رایزن اسبق فرهنگی ایران در عمان با بیان اینکه مسقط و عمان کشور قابل مطالعه‌ای است، افزود: کشور عمان دارای تنوع زبان فرهنگی فراوانی است. من در این زمینه‌ها با دید نقادانه نگاه کردم. وقتی شما به عنوان رایزن فرهنگی وارد کشوری می‌شوید، همه کارهای روابط دوجانبه به‌جز مسائل سیاست، اقتصاد و امنیت به عهده شماست. در نتیجه، از حوزه‌های موسیقی، هنرهای تجسمی، نقاشی و خطاطی گرفته تا اعزام دانشجو و استاد، گسترش زبان فارسی و... به عهده شماست.

اکبری با بیان اینکه تا حدودی در کتاب «سوغات مَسقط» به جایگاه رایزن فرهنگی اشاره کردم، توضیح داد: اینکه رایزن فرهنگی باید چه اقداماتی انجام دهد که بسیار هم کار مهمی است. من دوره‌ای را در هند، ازبکستان، تانزانیا و عمان رایزن فرهنگی بودم. این خاطراتم به حدود هفت سال و نیم پیش باز می‌گردد.

او با بیان اینکه آن زمان عمان را کسی نمی‌شناخت، بیان کرد: یادم می‌آید وقتی می‌خواستم به این کشور سفر کنم، خیلی از دوستانی که اهل علم بودند تصور می‌کردند من به عَمان کشور اردن می‌روم. وقتی اسم شهر مَسقط را می‌آوردم می‌گفتند مَسقط کجاست؟ ما مَسقط را با مَسقطی می‌شناسیم. کسی نمی‌داند که سوغات مَسقطی برای کجاست. همچنین دومین هدیه‌ای که از آن سرزمین می‌آمده، لیموی عُمانی بوده است. خانم‌ها خوب با این لیمو آشنا هستند. به همین دلیل، بنده در فضای خالی از آشنایی در فضای فرهنگی وارد شدم.

اکبری با اشاره به اینکه اگر رایزن فرهنگی از حس جست‌وجوگری، ارتباط و همدلی برخوردار نباشد رایزن موفقی نیست، بیان کرد: من سعی کردم با نگاه فراجغرافیایی، فرازبانی و فرانژادی برای مشورت‌دهی یا رایزنی حوزه فرهنگ استفاده کنم.

در ادامه علیرضا عزیزگل به عنوان مولف این کتاب در توضیحات تکمیلی گفت: فکر می‌کنم سال 1397 بود که کارمان شروع شد. آنچه به ما انگیزه داد که روی عمان کار کنیم، کارهای کمی بود که درباره این کشور انجام شده است. ما درباره عمان کتاب خوب فرهنگی و تاریخی خیلی کم داریم.

عزیزگل ادامه داد: تنها در یک سال چندین جلسه پیاده‌سازی، نقد، بررسی و اصلاح داشتیم، تا در نهایت به این کتاب رسیدیم. ما به‌جز جابه‌جا کردن بعضی مسائل برای آنکه نظم خاصی را به کتاب ببخشیم، هیچ افزوده خاصی نداشتیم. یکی از چالش‌هایمان با آقای دکتر این بود که خاطرات حضور ایشان را درج کنیم. نمی‌خواستیم خیلی تحلیل وارد کتاب کنیم. یعنی تاکید داشتیم از حافظه دقیق ایشان استفاده کنیم، اما بعضی جاها نظم جدید را در فرایند تدوین کتاب ایجاد کردیم، تا متن خوش‌خوانا باشد.

 زبان فارسی از گذشته‌ دور در بوسنی و هرزگوین جریان داشته

در همین حال عثمان لاویچ با بیان اینکه ما قدیمی‌ترین نسخه خطی از دیوان حافظ شاعر نام آشنای ایران را در کتابخانه غازی خسرو بیگ داریم، گفت: همین اثر تاریخی نفیس، سندی موثق از همکاری مشترک تاریخی و قدیمی جمهوری اسلامی ایران با بوسنی و هرزگوین است که در سایه زبان و ادبیات فارسی شکل گرفته است و نشان می‌دهد زبان فارسی از گذشته‌های خیلی دور در بوسنی و هرزگوین وجود داشته است.

 لاویچ؛ در حاشیه بازدید از نمایشگاه کتاب تهران ضمن تشکر از دعوت مسئولان فرهنگی ایران به‌ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای حضور در بزرگترین رویداد فرهنگی جهان، نمایشگاه کتاب تهران، بیان کرد: در مدتی که تهران بودیم، تقریباً از تمامی کتابخانه‌های عمومی کشور ایران دیدن کردیم و برای ما جالب بود که جمهوری اسلامی ایران با 3هزار و 800 کتابخانه عمومی، وسیع‌ترین شبکه کتابخانه‌ای را در جهان اسلام دارد. ما آمادگی داریم تا با کتابخانه‌های عمومی کشور ایران در زمینه‌های فرهنگی مشترک از جمله ترجمه و چاپ نسخ خطی و سایر آثار برتر همکاری کنیم. در همین راستا نیز اخیراً با نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ایران تفاهم‌نامه همکاری امضا کرده‌‌ایم. 

وی افزود: در بازدید از کتابخانه‌های عمومی کشور 10 اثر از آثار نسخ خطی را که به صورت کاتالوگ آورده بودیم به عنوان هدیه به کتابخانه‌های ایران تقدیم کردیم. یک وبینار مشترک با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای کتابداران ترتیب دادیم و راه‌های مختلفی را نیز برای ارتباط بیشتر شناسایی کردیم.

 او ادامه داد: بیش از 93 هزار نسخه خطی در کتابخانه غازی خسروبیگ شهر سارایوو وجود دارد که نشان می‌دهد در گذشته زبان و ادبیات فارسی جزو اشتراکات فرهنگی دو کشور بوسنی و هرزگوین و ایران بوده است که در تعاملات و تبادلات فرهنگی نقش بسیار مهمی داشته است. 

لاویچ با بیان اینکه کتابخانه «غازی خسروبیگ» قدیمی‌ترین سازمان علمی در بالکان با قدمت 500 سال است، بیان کرد: در دانشگاه‌های مختلف ازجمله دانشکده فلسفه شهر سارایوو کشور بوسنی و هرزگوین کرسی‌های مخصوص یادگیری زبان و ادبیات فارسی وجود دارد. من از مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران و نهاد کتابخانه‌های عمومی تشکر می‌کنم که از ما برای حضور در مهمترین رویداد ملی و تاثیرگذار در ایران یعنی نمایشگاه کتاب دعوت کردند. این دعوت برای ما بسیار حائز اهمیت است، زیرا ما در دانشگاه‌های سارایوو به خصوص دانشکده فلسفه، اساتید بسیار قوی در حوزه زبان و ادبیات فارسی داریم.

رئیس کتابخانه «غازی خسروبیگ» در ادامه گفت: از زمانی که ارتباط خود را با نهاد کتابخانه‌های عمومی ایران آغاز کردیم راه‌های ارتباطی زیادی را برای تعاملات فرهنگی و علمی بین ایران و بوسنی و هرزگوین شناختیم و امیدواریم در زمینه ترجمه بیشتر نسخه خطی به زبان فارسی با کتابخانه‌های عمومی ایران همکاری کنیم. 

وی به بیان خاطره و نکته‌ای قبل از سفر به ایران و شرکت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اشاره کرد و افزود: یکی از استادان زبان فارسی ما در یکی از دانشگاه‌های سارایوو قبل از سفر به ایران به من گفت ما قدیمی‌ترین نسخه خطی از دیوان حافظ شاعر نام آشنای ایران را در کتابخانه غازی خسرو بیگ داریم و همین اثر تاریخی نفیس، سندی موثق از همکاری مشترک تاریخی و قدیمی جمهوری اسلامی ایران با بوسنی و هرزگوین است که در سایه زبان و ادبیات فارسی شکل گرفته است و نشان می‌دهد زبان فارسی از گذشته‌های خیلی دور در بوسنی و هرزگوین وجود داشته است. ما وظیفه داریم در زمینه گسترش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های بوسنی و هرزگووین تلاش کنیم و ارتباط خود را با کشور ایران در این زمینه توسعه دهیم.

رئیس کتابخانه غازی خسرو بیگ سارایوو مطرح کرد: بر اساس جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا امیدواریم همکاری‌های ما در سایه فناوری‌های نوین وسعت بگیرد. امید است با همکاری و هماهنگی بین نهاد کتابخانه های عمومی و کتابخانه غازی خسروبیگ سارایوو به کتاب‌های مشترک برای تبادل فرهنگی برسیم و مهمترین دستاوردهای سفر به ایران را بین دو کشور پیاده سازی کنیم. 

او درباره سایر برنامه‌های خود پس از پایان سفر به ایران گفت: قبل از اینکه تفاهم‌نامه مشترک با نهاد کتابخانه‌های عمومی را امضا کنیم، پیشاپیش از یک سری پروژه‌های مشترک اجرا شده در ایران که با میزبانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور انجام گرفت تشکر کردیم و بنا داریم بعد از نمایشگاه کتاب یک کنفرانس بین‌المللی ترتیب دهیم و پروژه‌های بی‌شماری را بین دو کشور دنبال و اجرا کنیم.

وی با بیان اینکه باید در زمینه‌های مختلف فرهنگی همگام با تکنولوژی روز دنیا حرکت کنیم، افزود: با گسترش تکنولوژی، کتاب ها تغییر پیدا می‌کنند و روش‌های خواندن نیز روزبه روز تغییر می یابد به طور قطع تجربیات فرهنگی ایرانیان به ما خیلی کمک می کند.

عثمان لاویچ در پایان خواستار همکاری در زمینه مرمت نسخ خطی با کتابخانه های عمومی ایران شد و بیان کرد: کتاب «احیاء العلوم الدین‌دین» قدیمی‌ترین نسخه خطی مربوط به امام محمد غزالی است که در کتابخانه غازی خسرو بیگ سارایوو وجود دارد و تاریخ این کتاب مربوط به شش سال قبل از فوت امام محمد غزالی است. به طور قطع ایرانی‌ها تجربیات بسیاری خوبی در زمینه مرمت نسخ خطی دارند و ما نیز تجربه‌ای 15 ساله در این حوزه داریم. امیدوار هستیم با همکاری مسئولان و دست‌اندرکارن حوزه فرهنگی ایران بتوانیم در زمینه مرمت نسخ خطی تجربه کسب کنیم و در مرمت نسخ خطی موجود در کتابخانه‌های کشور بوسنی هرزگوین، به خصوص غازی خسرو بیگ به کار ببندیم. 

نئولیبرالیسم دست نامرئی مدیریت اقتصاد است

از سوی دیگر مسعود امیدی در نشست نقد و بررسی کتاب «کارنامه‌ نئولیبرالیسم در ایران: خصوصی‌سازی در پژوهش»، گفت: نئولیبرالیسم در حقیقت چیزی به نام دست نامرئی است که اقتصاد را مدیریت می‌کند. در حقیقت این مفهومی است که باعث می‌شود مداخله دولت در اقتصاد کاهش پیدا کند و به دنبال حذف خدمات اجتماعی است.

 امیدی در ابتدای این نشست بیان کرد: مفهوم «نئولیبرالیسم» جدا از مفهوم «لیبرالیسم» است و همان‌گونه که در کتاب گفته شده یک درصد جمعیت جهان درگیر این موضوع هستند. نئولیبرالیسم همان چیزی است که در فرهنگ و زندگی مردم ایران مطرح است و من در فصل دوم کتاب به آن اشاره کرده‌ام.

وی افزود: به هرحال زمانی که با مفهوم نئولیبرالیسم برخورد می‌کنیم باید دولت‌ها و رفاه آن‌ها را در مقابله با مردم ببینیم. برداشت من این است که این مفهوم در دهه 30 و 40 در آمریکا شکل گرفت و طبقه حاکمان نتوانستند امتیازاتی را به مردم ارائه کنند. برای مثال مالیات‌های بسیار از مردم می‌گرفتند و همان دوران درگیر جنگ سرد بودند و باید به نوعی هزینه‌ها را تأمین می‌کردند.

نویسنده کتاب «حقایق جنگ اکراین» افزود: نئولیبرالیسم برخلاف تشابه اسمی با لیبرالیسم هیچ ارتباطی ندارد و موضوع دیگری را مطرح می‌کند. لیبرالیسم بعضی قوانین را مهار می‌کند و بالعکس نئولیبرالیسم می‌خواهد که قوانین حذف شود. بنابراین لیبرالیسم با توسعه دموکراسی همراه بوده است.

امیدی درباره واژه «نئولیبرالیسم» بیان کرد: نئولیبرالیسم در حقیقت چیزی به نام دست نامرئی است که اقتصاد را مدیریت می‌کند. در حقیقت این مفهومی است که باعث می‌شود مداخله دولت در اقتصاد کاهش پیدا کند و به دنبال حذف خدمات اجتماعی است. 

این نویسنده افزود: در فصل اول کتاب در حوزه خدمات اجتماعی و تاثیرات آن در صنعت‌زدایی صحبت‌هایی صورت گرفته است. یکی دیگر از مشکلات نئولیبرالیسم کاهش ارزش پول ملی درکشورهاست. نئولیبرالیسم به این مسائل محدود نمی‌شود و حتی در پدیده‌هایی مانند فروش نوزادان، فروش اعضای بدن و خودکشی افزایش پیدا کرده که در کتاب با جزئیات مورد بررسی قرار گرفته است. با تهاجم نئولیبرالیسم طبقه کارگر بیشترین زیان را دیده است که این موضوع در فصل سوم کتاب مطرح شده است. به عنوان مثال قانون کار به درستی عمل نمی‌شود.

او گفت: در فصل دوم کتاب کار پژوهشی تحت عنوان «فراپژوهش» انجام شده است و به بخش خصوصی و دولتی و در 9 حوزه شامل برق، مراقبت بهداشت، مدیریت پسماند، آب، زندان‌ها، اتوبوسرانی، فرودگاه و... پرداخته شده است. در حقیقت نئولیبرالیسم به این معنی است که امتیازاتی که مردم به دست آورده‌اند توسط حکومت‌ها به راحتی مصادره می‌شود.

در ادامه خسرو صادقی بروجنی منتقد کتاب، بیان کرد: هدف من از نقد این کتاب ایرادگیری نیست و قطعاً نویسنده زحمت زیادی کشیده است. ما با کمبود منابع در حوزه نئولیبرالیسم در ایران مواجه هستیم. این کتاب یک منبع درجه اول است و حالت مکانیکی برای خواننده ندارد، اما به رغم اینکه یک منبع خوب است، خود کتاب از فقر منبع رنج می‌برد. برای مثال در فصل اول نویسنده از منابع جامعی استفاده نکرده است.

وی اضافه کرد: نویسنده یک نگاه بی‌طرف دارد و ساختار کتاب از کل به جزء است و نویسنده در جهت نگاه سوسیالیستی حرکت کرده است. نویسنده در فصل اول درباره مسائل زیادی مانند وضعیت قوانین یک ساختار کلی را بیان می‌کند، اما باید دید نئولیبرالیسم چیست؟ به اعتقاد من حذف نهایی یک جامعه طبقاتی است که با صنعت سرمایه‌داری شکل می‌گیرد.

او گفت: کتاب درباره تامین اجتماعی و قانون کار توضیح می‌دهد و درباره خصوصی‌سازی مطالبی را بیان می‌کند و اثبات می‌کند که ایران خصوصی‌سازی شده است. بسیاری نئولیبرالیسم را از اشکال سرمایه‌داری می‌دانند. در حالی که هر کدام خاستگاه جدایی دارند و باید هر کدام را بشناسیم و بدانیم درباره چه چیزی صحبت می‌کنند. برای مثال هر کدام جداگانه تعریف خاصی از شهروند در حوزه‌های مختلف دارند.

 صادقی بروجنی بیان کرد: در فصل اول یک نکته برجسته دارد و درباره نئولیبرالیسم صحبت می‌کند و آن را کامل توضیح داده است، اما در بخش‌هایی به لیبرالیسم نزدیک می‌شود که هر کدام از آن‌ها خاستگاه جداگانه‌ای دارند. در بخش‌هایی هم لیبرالیسم و نئولیبرالیسم یکی شده است.

این پژوهشگر در پایان بیان کرد: کتاب اشاره بسیار خوبی به خصوصی‌سازی در کشورهای مختلف دارد و بخش‌های دولتی و خصوصی را نقد می‌کند. نویسنده در کتاب مفصل به صحبت درباره خصوصی‌سازی پرداخته است. بخش سوم کتاب از کلی‌گویی‌ها دور بوده و به موضوعاتی در قوانین اجتماعی بسیار خوب پرداخته و منافع سیاسی را توضیح داده است.

بیان مقوله‌های اجتماعی به زبان طنز جذاب‌تر است

در همین‌حال، استندآپ کمدی کتاب با اجرای میثم درویشان‌پور، عصر پنجشنبه 21 اردیبهشت 1402در کوشک کتاب (سرای اصلی اهل قلم) اجرا شد. درویشان‌پور اعتقاد دارد که بیان مقوله‌های اجتماعی به زبان طنز جذاب‌تر است.

در این استندآپ کمدی که با اجرای میثم درویشان‌پور کمدین تلویزیون و بازیگر اجرا شد، قطعه‌ای طنز با موضوع کتاب و کرونا اجرا و با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شد.

درویشان‌پور درباره این برنامه به ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: هدف از اجرای برنامه استندآپ کمدی، شاد کردن افراد جامعه است. اکنون کشور بیش از هر زمانی نیاز به شاد بودن و خندیدن دارد. حتی اگر این خندیدن زمان کوتاهی در حد همین اجرای کوتاه در نمایشگاه کتاب باشد.

این کمدین ادامه داد: بیان مقوله‌های اجتماعی به زبان طنز جذاب‌تر است و گاهی می‌توان تلخ‌ترین مطالب را هم به زبان طنز بیان کرد. همچنین ایجاد فضای کمدی می‌تواند فضای نمایشگاه کتاب را هم جذاب‌تر کند. بخش اول اجرای من شوخی با کتابخانه و کتاب بود و بخش بعدی آن مرتبط با موضوع کرونا، جمع شدن انسان‌ها کنار هم و شکل‌گیری نمایشگاه کتاب بعد از ایام کرونا بود.

انتهای پیام/