بسیاری از شاعران بزرگ لذت سرایش در قالب نیمایی را تجربه نکرده‌اند
سید‌بینش حکیم در مراسم مجازی رونمایی از کتاب «دیدار نخستین» سروده زهرا محدثی خراسانی گفت :بسیاری از شاعران بزرگ لذت سرایش در قالب نیمایی را تجربه نکرده‌اند. این قالب مهجور افتاده است و آنگونه که به غزل و یا شعر سپید توجه دارند، به آن توجه ندارند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مجموعه اشعار «دیدار نخستین» سروده زهرا محدثی‌خراسانی ، شامگاه جمعه 26 خردادماه، با حضور جمعی از شاعران و فعالان ادبی کشورهای مختلف حوزه ایران فرهنگی با مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سیدمسعود علوی تبار به میزبانی گروه بین‌المللی هندیران به صورت مجازی برگزار شد.
«نوسرایی» به معنی واقعی کلمه بسیار دشوارتر از کهن‌سرایی است
رضا اسماعیلی شاعر و منتقد ادبی در ابتدای این نشست در سخنانی گفت: زهرا محدثی‌خراسانی از بانوان شاعری است که با وجود احاطه و اشراف به ظرایف و دقایق شعر کلاسیک، در مرز نوسرایی گام بر می‌دارد و به طرز نیمایی شعر می‌گوید. البته این گفته به معنای چشم پوشی و رویگردانی وی از قالب‌های کلاسیک نیست. موید این نکته، اشعاری است که از وی در قالب‌های کلاسیک خوانده‌ایم. «دیدار نخستین» اما مجموعه‌ای یکدست از نیمایی سروده‌های شاعر است و اهل فن به خوبی می‌دانند که «نوسرایی» به معنی واقعی کلمه بسیار دشوارتر از کهن‌سرایی است. از همین روست که از میان هزاران هزار دفتر شعری که هر سال با پیشانی نوشت «شعر نو» چاپ و منتشر می‌شوند، تنها تعداد انگشت‌شماری از مرز توفیق می‌گذرند و در ذهن و زبان روزگار رنگ ماندگاری می‌گیرند.
وی ادامه داد: زهرا محدثی نیز به تجربه دریافته است شاعری که برای بیان اندیشه‌ها و عواطف خود قالب‌های کلاسیک و سنتی را انتخاب میکند، به صورت ناخودآگاه ذهن و زبانش به سمت استفاده از تعابیر و ترکیبات سنتی کشیده می‌شود. اما طبع‌آزمایی در قالب‌های نو، به مثابه تنفس در هوایی تازه است که منجر به بروز و ظهور خلاقیت و نوآوری می‌شود.
رضا اسماعیلی تصریح کرد: در قالب‌های نو ما با «زبان»، در هیئتی جدید ملاقات می‌کنیم. در شعر نو، ترکیبات و تعابیر به روزتری به دیدار ما می‌آیند. در نتیجه محصول کار ما، تولد شعری دگرگون و به دقیقه اکنون است. مخاطب نیز هنگام خوانش شعر، به خوبی این دقیقه را در می‌یابد که لحن و لهجه شعر امروزی است. در شعر کلاسیک اما، از آنجا که رهایی از «زبان سالاری» امری دشوار است، شاعر اگر از «نگاه نو» و درک و دریافت هستی‌شناسانه برخوردار نباشد، به ناگزیر در دامچاله کلیشه‌های سنتی سقوط میکند و از دایره خلاقیت و نوآوری به دور می‌افتد.
اسماعیلی در وجوه تمایز کتاب نخستین دیدار گفت: مجموعه شعر «دیدار نخستین» از دو منظر، مجموعه‌ای ممتاز و قابل تامل است. اول به اعتبار آن که دفتری مستقل از نیمایی سروده‌های شاعر است، و دوم از آن جهت که مجموعه‌ای معنوی و توحیدی است. ما در این مجموعه به زمزمه نیایش واره‌هایی روشن و زلال می‌نشینیم. شعرهای این دفتر، به پرندگان سپیدبال تسبیح‌گویی می‌مانند که چشمان ما را به آسمان و معصومیت فرشتگان فرا می خوانند.
وی گفت: نزدیکی لحن و لهجه شعرها به طبیعت صمیمی زبان از دیگر ویژگی‌های این مجموعه است. شعرهای این دفتر در نهایت صمیمت و سادگی سروده شده‌اند و به راحتی با خواننده ارتباط برقرار می‌کنند. شاعر در این مجموعه آنچنان نرم و آهسته قدم بر می‌دارد که شما در خوانش شعرها با هیچ گونه سختی و زمختی روبرو نمی‌شوید. زیرا وی در این مجموعه فارغ از زبان‌آوری و صنعت‌گری و صرفا به دنبال روایتی صادقانه و مومنانه از اندیشه‌های معنوی خویش است.
مصطفی محدثی‌خراسانی از دیگر شاعران حاضر در این نشست مجازی در سخنانی گفت: از حیث قالب، مدار تعادل شعر در بین قالب‌های کلاسیک اعم از قصیده ومثنوی و رباعی و دوبیتی و چهارپاره و سه گانی و....، غزل است. غزل متعادل‌ترین قالب به لحاظ تعداد ابیات، انعطاف‌پذیری در پذیرش مفاهیم متنوع و گسترده، جایگیری در اوزان متنوع و متکثر،بهره‌مندی از بیشترین موسیقی درونی و کناری و بسیاری دیگر از ظرفیت‌ها و ظرایف زبان است و چنین است که کارنامه قرن‌ها میراث شعر فارسی را در آینه غزل می‌توان به نظاره نشست.
محدثی‌خراسانی افزود: در بین قالب‌های نو نیز، اکنون پس از دهه‌ها تلاش و تضارب آرا می‌توان ادعا کرد مدار تعادل قالب‌های امروز از شعر سپید گرفته تا شعر موج و حجم و گفتار و.... قالب نیمایی است که از هرحیث در بین قالب‌های امروز بیشترین ظرفیت را در انتقال ظرایف و ظرفیت‌های تمامی قالب‌ها دارد.
«دیدار نخستین» مجموعه‌ای زلال با زبانی شفاف و یکدست
وی در خاتمه عنوان کرد: سرودن موفق در قالب نیمایی نیازمند توانایی‌ها مهارت‌های بسیاری است که آن را با بسیاری از شبه شعرهای منثور متمایز میکند و شاید یکی از دلایل کم تعداد بودن شاعران نیمایی‌سرای موفق در بین شاعران امروز ناشی از همین مولفه باشد. دیدار نخستین مجموعه‌ای زلال با زبانی شفاف و یکدست و بهره‌مند از مضامین انسانی و با پشتوانه اندیشه واحساس شرقی و ریشه‌مند در میراث ادبی این سرزمین با نگاهی امروزی است.این نگاه اجمالی را با شعری از این مجموعه به پایان می‌بریم.
زیر تازیانه‌های عشق تو
در کشاکش هجوم زخم‌های بی‌امان
این میان،
آری این میان منم که چون پرنده‌ای غریب
لابه لای شاخه‌های این درخت دور
اینچنین صبور
آشیانه کرده‌ام
آری این منم که اینچنین
نام عشق را
جاودانه کرده‌ام
سیدمسعود علوی‌تبار شاعر و فعال فرهنگی نیز در این نشست با بیان اینکه مجموعه شعر «دیدار نخستین» اثر زهرا محدثی‌خراسانی به همت انتشارات موسسه فرهنگی هنری شاعران پارسی‌زبان به چاپ رسیده است، گفت: این اثر در 104 صفحه مشتمل بر 48 اثر در قالب نیمایی با موضوعات عرفانی، عاشقانه و مذهبی است.
وی ادامه داد: نیما یوشیج از قالب سنتی به نیمه سنتی و از آنجا با تحولی بزرگ در فرم و محتوای شعر کلاسیک، به سبک جدیدی از شعر در ادب پارسی، به نام شعر نیمایی دست می‌یابد. البته در قالب نو نیما وزن را کنار نمی‌گذارد و با اعمال عدم تساوی طولی وزن در مصرع‌ها، تنها پیش فرض‌های ثابت وزن‌های یکنواخت مصرع‌های موجود در قالب کلاسیک را در ذهن خواننده دگرگون می‌سازد.
«دیدار نخستین»؛ اشعار شاعری متعهد و مسئولیت‌پذیر
در مجموعه «دیدار نخستین» اثر خانم زهرا محدثی‌خراسانی که با سبک نو سروده شده است، با اشعار شاعری متعهد و مسئولیت‌پذیر مواجه هستیم که با مضامین و مفاهیمی از قبیل نجواهای عاشقانه با معشوق، امید، شور زندگی، از خود گذشتگی‌های عاشقانه، تراوشات ذهنی و باطنی خود را بر صفحات کاغذ ماندگار کرده است.
این اشعار در زمره اشعار پاک، زلال و هوشمندانه‌ای هستند که به رغم عمق عاشقانه و عارفانه بسیاری که دارند زلال و زود یاب‌اند ، به گونه‌ای که اندیشه و طبع خواننده را به سرعت درگیر ظرافت‌ها و زیبایی‌های خود می‌کنند.
بسیاری از شاعران بزرگ لذت سرایش در قالب نیمایی را تجربه نکرده‌اند
سید حکیم بینش دیگر سخنران این نشست بیان داشت: یکی از قالب‌هایی که پس از تولد کمی با کم اقبالی رو‌به‌رو شده قالب نیمایی است. اخوان این قالب را به اوج خود رساند و پس از انقلاب شاعرانی مثل سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پور اشعار فاخر و خوبی در این قالب ارائه کردند و البته از کارهای زیبای مرتضی امیری اسفندقه و علی داوودی هم باید یاد کنیم. با این وجود این قالب بین شاعران و بخصوص جوانان مهجور افتاده است و آنگونه که به غزل و یا شعر سپید توجه دارند به آن توجه ندارند. بسیاری از شاعران بزرگ ما این قالب و لذت سرایش در آن را تجربه نکرده‌اند.
سیدحکیم بینش ادامه داد: مجموعه شعر نخستین دیدار سروده خانم زهرا محدثی از این لحاظ که در قالب نیمایی است، بسیار حایز اهمیت است و از اینکه ایشان این قالب را بر خلاف بسیاری از شاعران دیگر انتخاب کرده‌اند، نشان از توجه ایشان به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های این قالب است. چند نکته به نظرم خیلی در این اثر برجسته بود. اولا خود قالب که اشاره کردم و دیگر سلامت زبان در عین حالی که سلاست و روانی دارد. زبان مخاطب را به چالش نمی‌کشاند بلکه اشعار ترانه‌وار بر زبان مخاطب جاری می‌شود و دوست دارد، شعر با ریتمی که دارد همچنان ادامه پیدا کند.
برخی از شاعران یا تعهد ندارند یا به مرور تز روشنفکری می‌گیرند
وی ادامه داد: نکته دیگر اینکه ما در این مجموعه با شاعر متعهد و مردمی رو‌به‌رو هستیم. تعهد به نظر من سرمایه بزرگی است که بسیاری از شاعران ما یا از اول نداشته‌اند و یا به مرور با حوادث و اتفاقاتی که پیش می‌آید و تز روشنفکری که می‌گیرند، آن را از دست داده‌اند. اما با مرور مجموعه اشعار نخستین دیدار ما با یک شاعر متعهد که درد و رنج مردم را هم حس میکند مواجه هستیم.
بینش در پایان گفت: تنوع مضامین این مجموعه نیز در خور توجه است. کمتر شاعری را سراغ داریم که این همه مضامین عرفانی، عاشقانه و اجتماعی را در یک مجموعه گنجانده باشد. اهمیت قالب نیمایی هم در این است که موضوعاتی اجتماعی بیشتر خود را نشان می‌دهد. در این مجموعه هم ما اشعار اجتماعی بسیار فاخری را می‌خوانیم.
زیبا فلاحی شاعر و پژوهشگر؛ دیگر سخنران برنامه در ابتدا اظهار کرد: یکصد سال از سرایش «افسانه» نیما می‌گذرد . در دورانی که شعر ترجمه به تدریج از تکاپو افتاده است. سبب بسی خرسندی است که شاعران ساختارگرای فارسی به میراث ادبی و نو آوری‌های مدرن نیما پایبندند و در شعر آیینی معاصر به فرم پدر شعر نوی ایران روی می‌آورند. خانم زهرا محدثی از جمله شاعران نوسرای آیینی‌است که قالب نیمایی را به عنوان حد فاصل شعر کلاسیک و شعر سپید با همان قافیه و روح موسیقی در یکی دو مجموعه شعر خود به کار گرفته است. زهرا محدثی یک معلم شاعر است و مثل نیما در عبور از پدیده‌های طبیعت مفهوم «عشق» را معنا میکند.
فلاحی گفت: در شعر خانم محدثی سادگی و صداقت؛ زبان وضعیت حال عبور از خیابان زمان با همان حزن و راز بزرگ (نقطه عطف بالندگی از رخداد نخستین دیدار) فراوان دیده می‌شود.در حال فرار از شر مردمان ؛ در پی رفاقت فرشتگان است و این سوررئال و این غربت قریب که هنوز به مرزهای انتزاع شعر نزدیک نشده است؛ می‌تواند وی را از توهم تساهل در شعرش نجات بخشد. در شعر خانم محدثی تصویر؛ حرکت و شکفتگی مفهوم در هم‌آغوشی با طبیعت به روشنی و شفافیت می‌توان مشاهده نمود: «چشمه بود/ از فرو شکستن و سکون ؛ دل شکسته بود/ از خودش گذشت/ تا فرازهای دور دست دشت/ بعد از آن رود شد .»ص77
این پژوهشگر ادبی در خاتمه سخنان خود عنوان کرد: شعر خانم محدثی ؛ شکوه شعر بالینی زنان یکتاپرست معاصر است که در طوفان و تپش حوادث به پویش فرم و محتوا متعهد مانده است. شاعر پس از انقلاب اسلامی؛ علاوه بر نو گرایی فرم؛ به دگرگشت زندگی فرهنگی دختران در مقطع تاریخی و تقدیرگرایی سبک کهن زندگی؛ دقت در فرا رسیدن موعود در پروسه یکتاپرستی توجه عمیق دارد .
در این نشست ادبی که با بداهه‌نویسی خوشنویسانی همچون مسعود ربانی همراه بود شاعران و هنرمندانی همچون علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، مسعود ربانی، مصطفی محدثی خراسانی، عزیز آذین فرد، محمد علی یوسفی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، نغمه مستشار نظامی، فاطمه ناظری،نازنین فاطمه صادقی، مریم بشر دوست،سارا عبدالهی فر، مهسا ایمانی، صبا فیروزی، زیبا فلاحی حضور داشتند.
انتهای پیام/
