یادداشت| تأملی بر حواشی و متن مراسم محرم امسال در افغانستان

دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم ؛ با روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان، معمای چگونگی برخورد این گروه با شیعیان افغانستان از جمله مراسم و آیین‌های مذهبی‌ مانند ایام عزاداری سیدالشهداء(علیه السلام) به ویژه در ماه محرم، مورد پرسش بوده است؛ اینکه این گروه با سابقه پررنگ ایدئولوژیک در برخورد با جمعیت نزدیک به 30 درصدی این کشور که اتفاقاً سهم عمده‌ای در مبارزه با اشغالگران خارجی و اعتلا و نشر معارف اسلامی داشته‌اند، چه رویکردی را اتخاذ خواهند کرد؟

نخستین مواضع رهبران این گروه پس از به قدرت رسیدن مجدد در تابستان 1400 اما همراه با تأکید رعایت حقوق تمام شهروندان افغانستان از اقوام و مذاهب مختلف بود.

در همین راستا پیش‌تر از روزهای پایانی دولت غربگرای اشرف غنی، امیرخان متقی خود را به قلب مناطق مرکزی افغانستان، رسانده بود تا در جمع شیعیان منطقه «کجران» حضور یابد و این مطلب را عنوان کند که رهبری طالبان، شیعیان را بخشی از واقعیت افغانستان می‌داند.

طالبان برگزاری بدون محدودیت مراسم عزاداری ایام محرم در تابستان سال گذشته یعنی مرداد 1401 را نیز به عنوان تأییدی بر ادعای خود می‌آورند؛ البته درگیر شدن نیروهای امنیتی کابل با عوامل داعش در نزدیکی «زیارت سخی» در قلب شهر کابل به فاصله کمی از ایام عزاداری سال گذشته در یکی از اصلی‌ترین اماکن زیارتی و تجمع شیعیان پایتخت افغانستان که منجر به کشته شدن 6 نیروی طالب شد، نشانه دیگری است که حاکمیت آن را هزینه‌دادن برای آزادی اقوام و مذاهب برمی‌شمرد.

تابستان امسال اما با نزدیک شدن به ایام محرم، اخباری مبنی بر محدودیت‌هایی برای چگونگی برگزاری مراسم عزاداری حسینی از سوی هیئت حاکمه افغانستان مطرح شد.

زمزمه‌های محدودیت مراسم عزاداری محرم تابستان 1402

در عین حال، چند روز قبل از آغاز ماه محرم، «ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی طالبان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد ارگان‌های امنیتی افغانستان برای مراسم محرم تدابیر کامل امنیتی اتخاذ کرده‌اند و آزادی مراسم مذهبی اهل‌تشیع پابرجاست. مجاهد همچنین افزوده بود: هموطنان اهل‌تشیع می‌توانند گردهمایی و مراسمی را که اصول مذهبی آنها ایجاب می‌کنند، در تمام تکیه‌خانه‌های مناطق سکونت خود برگزار کنند.

محدودیتی که از آن سخن گفته می‌شد با این توضیح ذبیح‌الله مجاهد همراه بود که به ‌خاطر تأمین امنیت و اتخاذ تدابیر احتیاطی بیشتر، گردهمایی‌های بزرگ و یا رفت‌وآمد گروهی محدود شده است. وی توضیح داده بود که این تدابیر با نظرخواهی از علمای شیعه کابل اتخاذ شده و برخی اقدامات مطابق خواست آنان بوده است.

ورود «افغانستان اینترنشنال» به میدان بازی در نقش «حامی عزاداران حسینی»!

به دنبال انتشار این اخبار، واکنش‌های مختلفی در سطح رسانه‌ها شکل گرفت؛ «افغانستان اینترنشنال» بازی دیگری را به بهانه مقررات هیئت حاکمه افغانستان در برگزاری مراسم محرم روی دست گرفت تا آتش یک رویارویی مذهبی را شعله‌ور کند.

هر چند نقش بازی کردنِ «نگرانی برای محدودیت عزاداری محرم» به قیافه رسانه بهایی، صهیونیستیِ «افغانستان اینترنشنال» نمی‌آمد و بسیار ناشیانه بود، لیکن تا حدودی توانسته بود فضا را برای بخشی از مردم ملتهب کند، به گونه‌ای که «بلال کریمی» در واکنش به اخبار و مصاحبه‌های منتشر شده در این بنگاه دروغ‌پراکنی، با رد گزارش‌های «افغانستان اینترنشنال» تصریح کرد: «این یک رسانه نیست و مأموریت جاسوسی دارد».

کریمی خاطرنشان کرد چند روز پیش هیئت حاکمه افغانستان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد هموطنان اهل تشیع می‌توانند مانند گذشته مراسم محرم را برگزار کنند، ولی به دلایل امنیتی از رفت‌و‌آمدها و تجمعات زیاد خودداری کنند.

رایزنی شخصیت‌های شیعی با مقامات امنیتی هیئت حاکمه

در میان هیاهوی رسانه‌ای خارج از افغانستان، در کابل اما رایزنی شخصیت‌های شیعی از جمله اعضای «شورای علما» با مقامات هیئت حاکمه همچنان در جریان بود و البته از برخی محدودیت‌ها که طالبان آن را لازمه تأمین امنیت عزاداران می‌دانستند، ابراز نارضایتی شده بود.

سخنگوی طالبان در همین راستا گفته بود: «نیروهای امنیتی برای تأمین امنیت محرم برنامه‌‌ای را در حال تدوین هستند که همانند سال گذشته شاهد برگزاری بدون حادثه این ایام در افغانستان باشیم». پیش‌تر نیز «محمدقاسم خالد» والی کابل در نشستی با هدف تأمین امنیت بهتر ایام محرم با مسئولان ارگان‌های مربوطه گفته بود: «تأمین امنیت شهروندان شیعه افغانستان مسئولیت ما است».

وی خطاب به مسئولان امنیتی تأکید کرده بود نباید به هیچ کسی اجازه داده شود که به مراسم شیعیان آسیب وارد کند.

استانداری کابل در اطلاعیه‌ای توضیحی درباره تأمین امنیت مراسم عزاداری دهه اول محرم در این پایتخت افغانستان آورده بود طرح‌های امنیتی عمومی و خصوصی برای تأمین امنیت دهه اول محرم در شهر کابل برنامه‌ریزی و آغاز شده است و به شهروندان پایتخت اطمینان داد این مراسم مانند گذشته در تمامی تکیه‌خانه‌ها و مساجد برگزار خواهد شد.

در این اطلاعیه با اشاره به همکاری و رایزنی با شخصیت‌های شیعی قید شده بود که کمیته‌های دینی، فرهنگی، امنیتی و شخصیت‌های برجسته و علمی اهل تشیع تصمیم گرفته‌اند تکیه‌خانه‌ها و مساجدی که از نظر امنیتی نقاط ضعف دارند، به سایر تکیه‌خانه‌هایی ملحق شوند که از نظر امنیتی مشکلی ندارند.

بر اساس این اطلاعیه، تصمیمات فوق ضروری و بر اساس فتوای علمای اهل تشیع مبنی بر این اتخاذ شده که حفظ جان انسان از هر چیزی مهم‌تر و واجب است.

اطلاعیه در ادامه از شهروندان اهل تشیع می‌خواهد تا هوشیار و بیدار باشند تا تحت تأثیر تبلیغات منفی و مسموم برخی رسانه‌های مغرض قرار نگیرند و تأکید می‌کند که حفظ ثروت، جان و ناموس مردم مسئولیت شرعی هیئت حاکمه است.

مقام ولایت کابل همچنین از شهروندان کابل، به ویژه اهل تشیع خواست تا برای تأمین امنیت مراسم دهه اول محرم با نیروهای امنیتی همکاری کنند، توصیه‌های امنیتی را جدی بگیرند و اجازه ندهند کسی با ارتکاب تخلف، امنیت را به خطر بیندازد.

با این همه، خوانش متفاوت طرفین از فرایند تأمین امنیت مراسم عزاداری، زمینه اظهار گلایه‌هایی را در طرف علما و شخصیت‌های شیعی به وجود آورده بود، اما بیانیه «شورای علمای شیعه» ضمن دعوت مردم به همکاری با نیروهای امنیتی، آورده بود: «عزادارانی که می‌خواهند در مراسم عزاداری زیارت ابوالفضل و زیارت سخی شرکت نمایند، به صورت انفرادی حضور به‌هم رسانند».

حضور مقامات طالبان در مراسم عزاداری روز عاشورا

گزارش‌های میدانی از پایتخت افغانستان، کابل و دیگر شهرها از جمله مزار شریف، قندهار، بامیان و دیگر مناطق شیعه‌نشین در پایان دهه اول محرم به ویژه روز عاشورا نشان می‌دهد که عاشورای امسال نیز در افغانستان با شکوه فراوان برگزار شده است.

در کابل، «مولوی محمد قاسم خالد» والی کابل با حضور در مراسم عزاداری روز عاشور طی سخنانی در حوزه علمیه خاتم النبیین(ص) اظهار داشت که هدف از برگزاری مراسم‌های عزاداری در روزهای محرم و عاشورا ترویج فرهنگ مقابله با ظلم و دشمنان اسلام است.

وی تاکید کرد مردم افغانستان در مسائل دینی از پیامبر گرامی اسلام(ص)، حضرت علی(ع)، امام حسین(ع) و صحابه کرام پیروی می‌کنند.

مولوی خالد همچنین اظهار داشت افغانستان و ملت مظلوم این کشور از سعادت بزرگی برخوردار هستند زیرا در مسائل دینی از پیامبر گرامی اسلام(ص)، حضرت علی(ع)، امام حسین(ع) و صحابه کرام پیروی می‌کنند.

والی کابل در سخنان خود همچنین افزوده است که مردم افغانستان در مسائل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، یک کشور بسیار مستقل هستند و باید الگو واقع شوند.

در بامیان نیز «مولوی عبدالله سرحدی»، والی این استان با شرکت در مراسم عزاداری حسینی در حسینیه «سیدآباد» تأکید کرد راه و مکتب امام حسین(ع) به 10 روز عزاداری خلاصه نشود، بلکه راه امام حسین و مکتب نوه پیامبر اسلام باید در تمام سال توسط عموم پیروان آن حضرت به ویژه علما و جوانان دنبال و تشریح شود.

شیرمحمد عباس استانکزی نیز روز عاشورا با حضور در مراسم عزاداری روز عاشورا در غرب کابل حضور یافت و در سخنانی به تحلیل مسائل روز افغانستان از جمله مسئله آموزش و تحصیل دختران پرداخته است.

تیراندازی در کابل و غزنی در زمان برگزاری مراسم روز عاشورا

در کنار حضور مقامات رسمی طالبان در مراسم عزاداری عاشورا مطلبی که می‌ماند دو اتفاق ناخوشایند در شهرهای کابل و منطقه «نوآباد» غزنی است که با تیراندازی نیروهای امنیتی در زمان عزاداری مراسم روز عاشورا همراه شده است.

در کابل، علی‌رغم اینکه از عزاداران خواسته شده بود برای رعایت مسائل امنیتی از حرکت در خیابان‌های اصلی خودداری شود، باز هم شماری از عزاداران حسینی بخشی از مراسم را با حضور در خیابان اصلی منطقه غرب کابل برگزار کردند که بر اساس توضیحات مقامات امنیتی کابل، با مشکوک شدن به یک خودرو که به سمت عزاداران با سرعت بالایی در حال حرکت بوده، اقدام به تیراندازی شده که همین امر موجب سراسیمگی مردم شده است.

در «نوآباد» غزنی نیز که طبق اخبار رسانه‌ها نیروهای امنیتی اقدام به تیراندازی به سوی راهپیمایان کرده‌اند، مقامات امنیتی این شهر عنوان کرده‌اند ضمن ابراز غم‌شریکی با خانواده جانباختگان ابراز می‌دارد در ساعت 14 روز عاشورا  شمار معدودی از میان عزاداران اقدام به سنگ‌پرانی به سوی نیروهای امنیتی کرده‌‌اند که با دستگیری این افراد مشخص شد با حلقات شرور خارج از کشور در ارتباط هستند و اقدام به بی‌نظمی کرده‌اند.

در اطلاعیه مقامات طالبان در غزنی همچنین آمده است برای بررسی حادثه کمیته حقیقت یابی گماشته شده که نمایندگان اهل تشیع نیز در آن حضور دارند. هیئت مذکور تمامی ابعاد حادثه را بررسی خواهند کرد، عاملین را شناسایی و برای اجرای عدالت به نهادهای قضایی خواهد سپرد.

خاتمه؛ ضرورت هوشیاری در مقابله با نفاق‌افکنی‌ها

با پایان دهه اول محرم و برگزاری مراسم عاشورا و تاسوعای حسینی در شهرهای مختلف افغانستان به ویژه کابل، پایتخت این کشور که شواهد میدانی از عظمت و شکوه آن خبر می‌دهد، به واقع «فتنه رسانه‌ای» مراکز صهیونیستی، آمریکایی راه به جایی نبرده است؛ چه اینکه هم تعظیم شعائر حسینی انجام شده و هم امنیت آن تأمین شده است و از سوی دیگر «تقابل مذهبی» که دلخواه این مراکز و سیاست‌پیشگان تشنه قدرت که در خارج از این کشور هستند، رخ نداده است.

دفتر نخست‌وزیری طالبان نیز با صدور بیانیه‌ای از همکاری مردم با نیروهای امنیتی در برگزاری امن مراسم عزاداری محرم تشکر کرده است. در این بیانیه آمده است با آمدن حکومت جدید افغانستان در تمام این کشور امنیت تأمین شده است و مراسم عاشورا نیز در فضایی آرام و امن برگزار شد.

این بیانیه به نقل از ملاحسن آخوند تأکید کرده است حقوق فردی، اجتماعی و دینی همه شهروندان افغانستان بر اساس دستورات شریعت اسلامی محفوظ است.

گزارش‌های مردمی از ولایت‌های هلمند، هرات و مناطق مرکزی این کشور نیز از برگزاری بدون محدودیت و با شکوه عزاداری محرم خبر می‌دهد که رضایت مردمی را نیز به همراه داشته است.

در یک جمع‌بندی می‌توان گفت هر چند که می‌رفت در ابتدا «حاشیه» بر «متن» غلبه کند، غیر از دو رویدادی که به آن اشاره شد، در نهایت با درایت مردم و نیروهای امنیتی افغانستان، مراسم دهه اول محرم در فضایی امن و با حضور بی‌سابقه و پرشور عزاداران حسینی و محبین اهل بیت(علیهم السلام) برگزار شد.

رویدادی که کام دشمنان ملت افغانستان را تلخ کرده است و در مهم‌ترین واکنش به این روند مطلوب، «داعش» به سرزنش طالبان پرداخته است که چرا امنیت مراسم مذهبی شیعیان را تأمین کرده است.

انتهای پیام/.