نگاه چین به حضور در بازارهای عربستان سعودی و امارات

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حضور چین در خلیج فارس و افزایش تبادلات اقتصادی اعم از سرمایه گذاری، توسعه کسب و کارهای مشترک و در راس آنها خرید عمده ی انرژی چین از کشورهای خلیج فارس انجام می شود. اما موازنه ی سنتی در خصوص میزان تبادلات اقتصادی در دو کرانه ی شمالی و جنوبی خلیج فارس چند سالی است که برهم خورده است. بر همین اساس در این یادداشت ابتداء مبادلات مالی و تجاری چین با عربستان سعودی و سپس با امارات متحده عربی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و در انتهاء‌ به نگاه چینی به نوع ورود اقتصادی در این دو کشور عربی خواهیم پرداخت.

مبادلات مالی و تجاری چین با عربستان

بر اساس آمار گمرک چین، عربستان اولین شریک اقتصادی چین در غرب آسیا است. حجم مبادلات تجاری طرفین در سال 2022، با افزایش 33.1% نسبت به سال 2021، به 116 میلیارد دلار رسید. حجم تجارت آن‌ها در سال 2021، برابر با87.3 میلیارد دلار بود. 17% از مجموع واردات نفت چین از عربستان است که 26% مجموع صادرات ریاض می‌باشد.

پکن، در ژانویه 2016، امضای توافق‌نامه همکاری جامع استراتژیک با دولت عربستان با دو محور انرژی و کمربند و راه امضا نمود. در اولین جلسه کمیته این توافقنامه در مارس 2017، 21 قرارداد میان دو دولت نهایی شد که ارزش آن‌ها بالغ ‌بر 65 میلیارد دلار بود. در اوت 2017 در ریاض قراردادهایی به ارزش 70 میلیارد دلار در چارچوب این توافق امضا شد که تفاهم‌نامه‌ای تأسیس صندوق سرمایه­گذاری مشترک به ارزش 20 میلیارد دلار ازجمله آن‌ها بود. همچنین، صندوق توسعه صنعتی، صندوق جاده ابریشم چین و بانک اوربرایت^[1] در روند تأسیس قرار گرفتند که همه در راستای توسعه طرح­های کمربند و راه و سند چشم‌انداز 2030 عربستان تدوین شدند.

در سال 2019 تفاهم‌نامه‌هایی میان شرکت هواوی چین در حوزه فناوری و سازمان ملی انرژی چین در خصوص انرژی­های تجدیدپذیر با عربستان به امضا رسید. در مارس 2022 عربستان اعلام کرد آرامکو «تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری» را برای توسعه یک مجتمع پالایشگاهی و پتروشیمی در شمال شرق چین با مشارکت «گروه صنایع شیمیایی شمال هوآجین» و شرکت‌های گروه صنعتی پانجین شین چنگ اتخاذ کرده است.

در آخرین معامله کلان، آرامکو برای خرید 10% از شرکت پتروشیمی «رونگ شنگ» چین به ارزش 3.6 میلیارد دلار قرارداد امضا کرد. در دهمین کنفرانس تجاری اعراب-چین در 11 و 12 ژوئن، 2023 عربستان تفاهم‌نامه‌ای به ارزش 10 میلیارد دلار امضا کرد. توسعه صنعت خودروهای الکترونیکی با شرکت چینیHuman Horizons به ارزش 5.6 میلیارد دلار ازجمله آن‌ها بود.

ریاض بزرگ‌ترین دریافت‌‌‌‌‌کننده سرمایه چین در منطقه در حدفاصل سال‌های 2005 تا 2021با مبلغ 5/ 43میلیارد دلار است. در مقابل سرمایه‌گذاری عربستان در طرح‌های چینی اکنون به 35‌میلیارد دلار رسیده است.

مبادلات مالی و تجاری چین با امارت

امارات دومین شریک اقتصادی چین در خاورمیانه پس از عربستان سعودی است. براساس آمار گمرک چین، اکنون در سال 2022، امارات دومین شریک تجاری چین در کشورهای خلیج‌فارس با 99.26 میلیارد دلار است، این در حالی است سال 2021، 69.2 میلیارد دلار بود.

چین در سال 2021، شریک اول امارات بود و 11.7 % از کل تجارت خارجی آن را به خود اختصاص داد. ارزش مبادلات تجاری غیرنفتی بین دو کشور بالغ‌بر 57.71 میلیارد دلار بود. 6% از مجموع واردات نفت چین از امارات 6% است. در طرح برنامه بلندپروازنه چین و امارات، باید حجم تجارت طرفین در سال 2030 به 200 میلیارد دلار برسد.

در طول سفر شی­ جین­ پینگ در سال 2016 «مشارکت جامع راهبردی[2]» و «کمیته مشترک سطح عالی[3]» برای هدایت مشارکت با امارات اعلام شد. امارات اکنون بزرگ‌ترین مرکز لجستیکی چین در غرب آسیا است و بیش از 60 % تجارت چین در منطقه از طریق این کشور ترانزیت می‌شود. در سال 2022، بیش از 6000 شرکت چینی در امارات فعالیت دارند و موافقت‌نامه‌های متعددی امضاشده که فرصت‌های جدیدی را در بخش انرژی پایدار، امنیت غذایی، انرژی و خدمات مالی بازکرده است. در شانگهای، تقریباً 20 شرکت اماراتی در صنایع هوافضا، پتروشیمی، آلومینیوم، گردشگری، مناطق آزاد تجاری و املاک حضور دارد. امارات از طرح کمربند و راه حمایت کرده و پروژه‌هایی مانند بازار معامله گران دبی، بازار ییوو[4] امارات و منطقه‌ی نمایش ظرفیت صنعتی چین و امارات را با مشارکت شرکت‌های چینی راه‌اندازی کرد.

چین طی 10 سال گذشته، موفق به انعقاد 50 قرارداد با امارات شد. تنها در سال 2019، 16 معاهده توسط مقامات دو کشور امضا شد. چین سومین سرمایه‌گذار خارجی بزرگ در امارات متحده عربی امروز است. شرکت سرمایه ­گذاری مبادله[5] امارات (با دارایی 280 میلیارد دلاری) در حال افزایش فعالیت در چین است. شرکت چینی کوسکو، از بزرگ‌ترین شرکت­های کانتینری جهان، بندر خلیفه در ابوظبی را به‌عنوان مرکز عملیات خود در غرب آسیا انتخاب کرده است. مشارکت طرفین شاهد گسترش تجارت الکترونیک فرامرزی و حمایت از توسعه تجارت دوجانبه از طریق تجارت الکترونیک است.

دو کشور مشتاق هستند تا روابط خدمات مالی خود را با اجازه دادن به شعب بانک‌های مربوطه برای کمک به تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه و با تقویت همکاری بین بورس شانگهای و مراکز مالی بین‌المللی در امارات، تعمیق بخشند. برای مثال، بورس «کمربند و جاده» که در سال 2018 در ابوظبی تأسیس شد، برای تبدیل‌شدن به یک پلتفرم مهم برای افزایش سرمایه بین‌المللی کسب‌وکارهای چینی و شرکت‌های خارجی برای تأمین سرمایه بین‌المللی خود است.

به‌منظور بهبود همکاری مستمر ابوظبی با پکن، بازار جهانی ابوظبی[6] با ساخت اولین دفتر نمایندگی خارجی خود در پکن، توافق کرد. همچنین بازار جهانی ابوظبی و بورس هنگ گنک، تصمیم گرفته­اند برای تقویت و ترویج نوآوری خدمات مالی در هنگ‌کنگ و امارات باهم همکاری کنند.

مرکز مالی بین‌المللی دبی و مرکز دریم ورکس فین تک جیائوزی[7] چین در ژوئیه 2020 تفاهم‌نامه در زمینه پیشرفت کمربند و راه، هوش مصنوعی، بلاک چین و... امضا کردند. بانـک مرکـزی امـارات متعهـد شـد کـه همـکاری خـود بـا اداره پولـی هنگ‌کنگ را بـرای تشـکیل یـک گـروه کاری مشـترک در زمینـه زیرساخت‌های مالـی، اتصـال بازارهـای مالـی امـارات و هنگ‌کنگ و مقـررات دارایی‌های مجـازی گسـترش دهـد. همچنین، مشارکت شرکت­ های چینی در مناطق آزاد امارات 24% افزایش داشته است.

پس از فعالیت کمربند و راه برای تقویت، در بازار معامله ­گران دوبی[8] در منطقه آزاد جبل علی افتتاح شد. فاز اول آن در سال 2019، توسط شرکت ترابری دی­پیورلد[9] با گروه شهر کالای جچیانگ[10] چین آغاز کرد. همچنین منطقه­ نمایش ظرفیت صنعتی چین و امارات متحده عربی[11] در منطقه آزاد کیزاد راه‌اندازی شد.

از زمانی که این پروژه به‌طور رسمی در سال 2019 راه‌اندازی شد، این پروژه از حدود 20 شرکت چینی سرمایه‌گذاری‌هایی به ارزش بیش از 1.6 میلیارد دلار دریافت کرد. منطقه آزاد دبی با منطقه ویژه لین­گانگ شانگهای تفاهم‌نامه امضا کرده که به شانگهای و دوبی اجازه می­دهند تا رویه­ ها و فرآیندهای لازم را برای شرکت­ های منطقه تسهیل کنند. 770 شرکت چینی در منطقه آزاد دبی حضور دارند. در ژوئن 2023، شرکت اماراتی CYVN، 738.5 میلیون دلار در شرکت خودروهای برقی نیو چین سرمایه‌گذاری کرد که 7% از سهام آن شرکت است.

نتیجه­ گیری

مقایسه همکاری مالی چین با این دو دولت نشان می ­دهد که هر دو از اهمیت نسبتاً یکسانی در نگرش اقتصادی چین به غرب آسیا برخوردارند. حجم تجارت دو کشور با چین رو به افزایش است، در هر دو کشور ذیل کمربند و راه سرمایه­ گذاری­‌های برنامه ­ریزی و عملیاتی کرده­ اند، سرمایه‌گذاری در انرژی پاک و خودروسازی برقی محور همکاری چین با هر دو کشور است، اما محور همکاری مالی چین و عربستان اغلب حوزه انرژی، زیرساخت و توسعه پالایشگاه با حضور شرکت­ های بزرگ است و محور همکاری با امارات توسعه نهادهای مالی، توسعه منطقه آزاد و مراودات شرکت­ های کوچک است.