فرار بزرگ تابستان ۱۴۰۰؛ سقوط مهره غرب در افغانستان چگونه رقم خورد؟

دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم؛ دو سال پیش در چنین روزی (24 مرداد) پایتخت افغانستان یکی از روزهای سرنوشت‌ساز خود را پشت سر گذاشت؛ دولت غربگرای اشرف غنی با فرار وی به یک باره از هم فرو پاشید و طالبان بار دیگر قدرت را در این کشور به دست گرفت. 

اشرف غنی که تا پیش از ظاهر شدن نیروهای طالبان در منطقه «سرای شمالی کابل» مانند بسیاری دیگر از صحبت‌های جنجالی خود وعده ایستادگی در برابر آنان را می‌داد به ناگهان تمام جلسات با مقامات نظامی، امنیتی را لغو کرد و در یک اقدام شتابزده پایتخت افغانستان را به مقصد کشور ازبکستان ترک کرد. 

گویا فرد دیگری بود که چندی قبل گفته بود: «یا در میز مذاکره با آنان زانو به زانو می‌نشینیم، یا در میدان مبارزه زانوی آنان را می‌شکنیم»! 

با انتشار خبر فرار غنی از کشور، بلافاصله شایعاتی مبنی بر اینکه علی احمد جلالی، وزیر سابق کشور افغانستان و سفیر این کشور در آلمان، برای تشکیل یک دولت موقت وارد کابل شده است، در رسانه‌های منتشر شد و خبرگزاری‌های بین‌المللی اطلاعاتی درباره ترکیب احتمالی دولت موقت منتشر کردند؛ اما در میان این هیاهوها کسی که کنترل کابل را به دست گرفت، نه دیپلمات 81 ساله افغان که نیروهای طالبان بودند. 

طالبان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد با توجه به اینکه نیروهای امنیتی بخش‌هایی از شهر کابل را ترک کرده‌اند برای جلوگیری از هرج و مرج وارد شهر می‌شوند. برخی از نیروهای طالبان نیز به ارگ ریاست جمهوری افغانستان وارد شدند. 

در سایر ولایت‌ها هم اوضاع تفاوت چندانی با پایتخت نداشت؛ از شمال افغانستان گزارش می‌رسید سربازان در حال فرار از مزار شریف که در گمرک حیرتان متوقف شده و اجازه ورود به ازبکستان پیدا نکرده بودند، در حال تسلیم شدن به نیروهای طالبان هستند. حیرتان صبح آن روز بدون هیچ درگیری به کنترل نیروهای طالبان درآمده بود. 

به دنبال خروج غنی، سایر مقامات عالی رتبه نظامی این کشور نیز راه خروج از کشور را در پیش گرفتند؛ «بسم الله خان محمدی»، وزیر دفاع که آمریکایی‌ها به وی اجازه خروج از افغانستان را نمی‌دادند به اصرار فراوان نیروهای زیردستش سرانجام با هواپیمای دیپلمات‌های اماراتی از این کشور خارج شد. 

این در حالی بود که وی در فاصله کوتاهی قبل از این اتفاق درباره وضعیت امنیتی کابل گفته بود: «وضعیت امنیتی در کابل تحت کنترل نیروهای امنیتی است و نیروهای بین المللی اعلام آمادگی کردند که با نظامیان افغان در جهت تامین کابل همکاری کنند». 

ژنرال سمیع سادات، فرمانده نیروهای ویژه و هیبت الله علی‌زی رئیس ستاد ارتش این کشور نیز با هماهنگی نیروهای آمریکایی به کمپ نظامی آنان منتقل شدند!  

واقعاً ارتش افغانستان چگونه به یک باره محو شد و عرصه را در بیشتر ولایات افغانستان آن هم با سرعت تمام به نیروهای طالبان واگذار کرد؟ 

پاسخ بخشی از این سؤال را بعدها در گفته‌های ملا یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان می‌توان یافت؛ مجاهد در پاسخ به این سؤال که آیا گمان می‌کردید به این سرعت بر ولایات کشور مسلط شده و کنترل پایتخت را به دست بگیرید، گفته بود دولت غنی کاملاً به اتکای نیروهای آمریکایی برقرار بود و زمانی که آمریکایی‌ها از حمایت وی دست کشیدند، ساختاری نمانده بود که بر کشور حاکمیت داشته باشد! 

فساد گسترده در بالاترین رده‌های ارتش غنی 

در قدم اول، به اعتراف شماری از درجه‌داران نظامی افغان، اقدام اشرف غنی برای بازنشسته کردن شماری از افسران پیشین که وی آنان را در مقابل خود می‌دید، به شدت بر روحیه نیروهای پایین‌دستی تأثیر منفی گذاشته بود. 

آنان معتقدند اشرف غنی ضمن اینکه به دنبال اطمینان خاطر از اینکه کودتایی ضد وی صورت نخواهد گرفت، به دنبال جلب توجه آمریکایی‌ها بوده است. چه اینکه ژنرال‌ها و افسران مذکور به داشتن مواضع همسو با مخالفان آمریکا مشهور بودند! 

جدای از این مطلب، همین منابع اظهار داشته‌اند فساد در ارتش آن هم در رده‌های بالا به شدت از انگیزه نیروهای نظامی برای درگیری کاسته بود؛ افرادی که خود مسئولیت مستقیم جنگ و رویارویی با طالبان را داشتند شب‌ها به میگساری و شرب خمر مشغول بودند و خبرهای میدان‌های نبرد را از رسانه‌ها مطلع می‌شدند! 

فساد گسترده در ارتش غنی، عاملی مهم در سقوط دولت غربگرای افغانستان بود؛ این مؤلفه خود دارای ابعاد مختلفی است که در یادداشت بعدی به آن پرداخته خواهد شد. 

ادامه دارد...

انتهای پیام/.