از اعتراضات اجتماعی تا جنگ مذهبی در اسرائیل

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اعتراضات علیه اصلاحات قضایی در سرزمین‌های اشغالی درحالی وارد هفته سی و نهم شده که تقابل میان دو قشر سکولار و مذهبی افزایش پیدا کرده است.

ترکیب کابینه جدید بنیامین نتانیاهو به نحوی است که ناظران مختلف از آغاز آن را «مذهبی‌ترین و راست‌گراترین» کابینه تاریخ 75 ساله رژیم صهیونیستی قلمداد کردند.

پر واضح بود که این کابینه با حضور فعال دو حزب مذهبی شاس و یهودیت متحد توراه و نیز احزاب راست افراطی که آنها هم گرایش‌ مذهبی واضحی دارند، به زودی شروع به تغییر ماهیت برخی قوانین کنند. به ویژه که کابینه پیشین عمدتاً گرایشی سکولاریستی را دنبال می‌کرد و در حوزه قوانینی مانند حرمت روز شباط (شنبه)، گرویدن به آیین یهود، ذبح مذهبی دام‌ها برای تولید گوشت، تولید نان خوراکی و در یک کلام در رابطه دین و دولت تلاش کرده بود از تفاسیر مورد تأیید نهادهای رسمی یهودی از جمله رهبران اعظم صهیونیست و یشیواها (مدارس مذهبی) تا حدی دور شود. بنابراین از هنگام بازگشت نتانیاهو به قدرت، موجی از مذهبی سازی قوانین در سرزمین‌های اشغالی آغاز شد.

ابتدا مذهبی‌ها خواستار تعطیلی نیروگاه‌های تولید برق و انرژی و نیز ناوگان اتوبوسرانی در روزهای شنبه شدند و پس از آن اعمال تفکیک جنسیتی در تجمعات مذهبی را خواستار شدند. درگام بعد افزایش چشمگیر بودجه مدارس مذهبی در دستورکار کابینه نتانیاهو قرار گرفت و در ادامه تصمیمات عجیب و غریب آنها به نهادهای مذهبی اجازه داده شد دروسی مانند ریاضیات و زبان انگلیسی را از برنامه درسی خود حذف کنند. همچنین حزب راست افراطی «قدرت یهودی» به رهبری «ایتامار بن گویر» وزیر نژادپرست امنیت داخلی رژیم صهیونیستی نیز پیشنهاد کرد یک قانون پایه‌ای جدید که طبق آن مطالعه تورات و علوم دینی برابر با خدمت سربازی گرفته می‌شود، در کنست به تصویب برسد.

در همین راستا حقوق و آزادی‌های هم‌جنس‌گرایان و اقلیت‌های جنسی نیز در پی بازگشت مذهبی‌ها به قدرت کاهش یافت. روندی که کابینه پیشین برخلاف آن گام برمی‌داشت و یائیر لاپید، نخست وزیر سابق به عنوان اولین نخست وزیر رژیم صهیونیستی در مراسم گردهمایی سالانه این اقلیت‌ها در سال 2022 شرکت کرده بود.

البته در عین حال تأکید بر این نکته نیز ضروری است که اختلاف نظر و چالش بر سر موضوعات مذهبی و همچنین میزان ظهور و بروز مذهب در عرصه عمومی یکی از بحران‌های دیرپا در سرزمین‌های اشغالی است و سابقه‌ آن حتی به بیشتر از عمر رژیم اشغالگر قدس می رسد و لذا بخشی از این تغییر و تحولات در نتیجه آمدن و رفتن کابینه‌های مختلف است و در سرزمین های اشغالی رویه ای همیشگی بوده است.

با این حال اما دامنه تغییراتی که کابینه نتانیاهو در سال 2023 در این زمینه ایجاد کرده عمیق‌تر از دوره‌های قبلی است و حتی شاید بتوان از آن به عنوان یک «انقلاب ساختاری» یاد کرد. البته تحول بزرگی که کابینه جدید نتانیاهو درصدد اجرای آن است، صرفاً در راستای مذهبی‌تر کردن قوانین نیست و احتمالاً بزرگ‌ترین و نخستین پروژه آن را باید اصلاحات قضایی دانست که با واکنش شدیدی در جامعه روبه‌رو شده و به ویژه قشر سکولار را در 38 هفته گذشته به خیابان‌ها کشانده است. به طور مشخص پرونده اصلاحات قضایی نیز عمدتاً بر شکاف مذهبی – سکولار سوار شده و این دو قشر را پنجه در پنجه کرده است.

به دلیل حمایت شدید احزاب مذهبی از اصلاحات قضایی، اقشار مذهبی (موسوم به حریدی) در سرزمین‌های اشغالی در صف نخست هواداران این اصلاحات ایستاده‌اند. در مقابل از آنجا که دیوان عالی در طول دهه‌های گذشته عمدتاً با بسیاری از مصوباتی که ماهیت مذهبی داشته مخالفت کرده، سکولارها از آن به شدت طرفداری می‌کنند و اصلاحات کابینه نتانیاهو برای تضعیف این دیوان را بر نمی تابند. در نتیجه می‌توان گفت پرونده اصلاحات در ماه‌های اخیر به اصلی‌ترین عامل تقابل میان این دو قشر مبدل شده است.

از اعتراضات سیاسی تا جنگ مذهبی؟

با طولانی شدن روند اعتراضات علیه اصلاحات قضایی در طول 39 هفته گذشته هم معترضان به شدت از این وضعیت خسته شده اند و هم پلیس و هم دستگاه‌های دولتی این رژیم دچار فرسودگی شده و هم هواداران اصلاحات از اوضاع ناراضی شده اند. خستگی و سرخوردگی اجتماعی باعث شده رفته رفته هر یک از این دو قشر توان تحمل و مدارای با یکدیگر را از دست می‌دهند و تقابل میان این دو گروه به سوی شدت یافتن و خشونت‌آمیز‌شدن حرکت می‌کند.

در همین راستا اظهار نظر شخصیت‌های منتسب به این دو قشر نیز در حال شدت یافتن علیه یک دیگر است؛ «موشه گفنی»، یکی از نمایندگان ارشد حزب یهودیت متحد تورات با متهم کردن اقتصاد دانان اسرائیلی به راه‌اندازی یک جنگ مذهبی علیه یهودیت گفت: اقتصاد دان‌های مخالف اصلاحات قضایی یک جنگ مذهبی علیه یهودیت به راه انداخته اند. جنگ آنها اقتصادی – اجتماعی و امنیتی نیست، بلکه مذهبی است.

گفنی همچنین با اشاره به تلاش گروهی از نهادهای مذهبی برای اعمال تفکیک جنسیتی در جریان مراسم یوم کیپور 2023 در تل آویو که با مخالفت شهرداری این شهر و دیوان عالی روبه‌رو شد گفت: این نشانه جنگ علیه مذهب است و ما درون یک جنگ علیه مذهب هستیم.

همچنین اسحاق یوسف، خاخام اعظم سفاردی (یهودیان شرقی) روز گذشته در حمله‌ای بی‌سابقه علیه صهیونیست‌های سکولار، آنها را «ترحم انگیز» و «احمق» خواند. یوسف در ادامه گفت: من شاهد موارد زیادی از جامعه سکولارها هستم. آنها از مصائب زیادی رنج می‌برند. آنها از زندگی خود رضایت ندارند و همه چیز را برای مسائل دنیوی انجام می‌دهند. او افزود: مغز افرادی که غذاهای غیرمجاز و غیر مذهبی مصرف می‌کنند، احمق می‌شود و توانایی فهمیدن را از دست می‌دهد. وی همچنین مدعی شد سکولارها به حریدی‌ها حسادت می‌کنند و از آنها متنفرند!

یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون در واکنش به سخنان اسحاق یوسف گفت: او خاخام ارشد اسرائیل نیست بلکه خاخام یک اقلیت پرسروصداست. اقلیتی که نه به ارتش خدمت می‌کند و نه جانش را به خطر می‌اندازد. امروز افرادی که به این خاخام حقوق پرداخت می‌کنند حس کردند مرتکب کار احمقانه‌ای می‌شوند!

آویگدور لیبرمن، رهبر حزب اسرائیل خانه ما نیز در حمله ای شدیدتر گفت: سکولارها احمق نیستند، حماقت این است که به یک عقب‌مانده مانند تو حقوق پرداخت می‌شود!

به این ترتیب به نظر می‌رسد تقابل میان کابینه نتانیاهو و مخالفان در خیابان‌های شهرهای مختلف سرزمین های اشغالی، در حال تبدیل شدن به یک رویارویی مذهبی میان دو قشر مذهبی و سکولار است. انتظار می‌رود با طولانی‌تر شدن این بحران، در روزهای آتی رفتارها و حملات لفظی تندتر و خشونت بارتری در سرزمین‌های اشغالی را شاهد باشیم.