ناکامی فیدان در شراکت سیاسی ترکیه– مصر در غزه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، طی روزهای گذشته، تلاش ترکیه برای توسعه روابط سیاسی و امنیتی با کشور عربی – آفریقایی مصر، افزایش چشمگیری یافته است.

دیدار هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه با عبدالفتاح سیسی رییس جمهور مصر، یکی از فرازهای تلاش تیم اردوغان برای رسیدن به موسم دوستی با مصر بود. با آن که روابط ترکیه و مصر پس از یک تنش چند ساله، دوباره وارد مقطع عادی سازی شد، اما ظاهراً سیسی هنوز هم دل خوشی به تصمیمات و سیاست های اردوغان ندارد. به همین دیلیل، ترکیه به دنبال فرصت می گردد تا هر طور شده، اخم های ژنرال و وزیر دفاع سابق و رییس جمهور امروز مصر را بگشاد.

حالا همه می دانند وزیر امور خارجه ترکیه به دنبال این است که رایزنی درباره اوضاع غزه و فلسطین را به کاتالیزوری برای توسعه روابط آنکارا - قاهره تبدیل کند.

چه کسی پیشنهاد ترکیه را جدی گرفت؟

طرح ابداعی هاکان فیدان برای ایفای نقش مشترک ترکیه و مصر در پرونده غزه، موضوعی بود که در رسانه های ترکیه، با هیاهو و بزرگ نمایی مطرح شد. بر اساس این طرح، هاکان فیدان رییس پیشین سرویس اطلاعاتی میت و وزیر امور خارجه ترکیه که سوابقی طولانی در میانجیگری بین فلسطین و اسراییل دارد، پیشنهاد کرد که گروهی به نام «ضامنین صلح» تشکیل شوند.

در طرح پیشنهادی فیدان، ترکیه و مصر، به عنوان دو محافظ مهم صلح در غزه، اجازه داشتند تا با هماهنگی آمریکا و اسراییل، نیروهایی به منطقه اعزام کنند و پس از اعلام آتش بس، مانع از ادامه درگیری شوند.

با آن که اردوغان و فیدان، امید فراوانی به موفقیت این طرح داشتند، اما کسی چنین پیشنهادی را جدی نگرفت. اعلام وتوی آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل با طرح اعلام آتش بس، دقیقاً به این معنی بود که آمریکا، به عنوان حامی اصلی جنایات رژیم صهیونیستی، بی اعتنا به پیشنهاد ترکیه، خواهان ادامه درگیری است.

چالش و امید در روابط آنکارا - قاهره

روابط ترکیه و مصر، فراز و فرود تاریخی و سیاسی فراوانی را پشت سر گذاشته است.

کارشناسان معتقدند که اهمیت ژئوپلیتیکی مصر در آفریقا و مدیترانه و موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاص این کشور در جهان عرب، موضوعاتی نیستند که آنکارا بتواند به آنها بی اعتنا بماند.  

ترکیه و مصر، هر دو دارای موقعیت جغرافیایی استراتژیک هستند. کنترل ترکیه بر تنگه های بسفر، از نظر تجارت، انرژی و امنیت منطقه ای بسیار مهم است. همچنین موقعیت مصر در شمال آفریقا، آن را به خاورمیانه و مدیترانه متصل و آن را به یک بازیگر کلیدی در تحولات پویای منطقه تبدیل می کند.

لذا توسعه روابط بین دو کشور می تواند ثبات و همکاری منطقه ای را تقویت کند. با این حال، تصمیمات اردوغان برای حمایت بی چون و چرا از دولت محمد مرسی و جریان اخوان المسلمین و اعلام نام عبدالفتاح سیسی به عنوان قاتل و دیکتاتور و نامشروع دانستن دولت او، برای مدتی طولانی، رابطه را متوقف کرد.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه، اردوغان را شماتت می کنند و معتقدند که او در جانبداری از تحولات سیاسی – اجتماعی مصر، مواضع هیجانی و نامناسبی اتخاذ کرد و منافع ملی ترکیه را در نظر نگرفت.

البته حتی در آن چند سالی که رابطه سیاسی فریز شده بود، تجار ترک به کار خودشان مشغول بودند و رابطه بازرگانی با مصر ادامه داشت. چرا که پتانسیل اقتصادی بالایی در این رابطه وجود دارد.

ترکیه و مصر از دیرباز دارای پتانسیل اقتصادی قابل توجهی هستند که می تواند از طریق تجارت، سرمایه گذاری و همکاری اقتصادی دوجانبه توسعه یابد. هر دو کشور دارای جمعیت زیاد، منابع ارزشمند و ظرفیت های اقتصادی مهمی هستند. با تقویت روابط اقتصادی قوی تر، آنها می توانند رشد، ایجاد شغل و رفاه متقابل را تحریک کنند.

در اهمیت روابط آنکارا – قاهره، باید به مولفه امنیت و ثبات منطقه ای نیز اشاره کرد. مصر دارای یکی از قدرتمندترین سرویس های اطلاعاتی منطقه است. در جریان تحولات اخیر نیز، این واقعیت ثابت شد که مصری ها در مورد تحریکات حماس، اطلاعاتی به اسراییل داده اند.

در نتیجه، طبیعی است که ترکیه نیز بخواهد با چنین کشوری که چشمان امنیتی تیزبینی در منطقه دارد، روابط خود را توسعه دهد. از نظر سرویس اطلاعاتی میت، همکاری در مورد رفع نگرانی های مشترک امنیتی، تلاش های ضد تروریسم و درگیری های منطقه ای می تواند ثبات را در شرق مدیترانه، خاورمیانه و شمال آفریقا افزایش دهد.

ترکیه، مصر و رویای انرژی

به باور کارشناسان سیاسی ترکیه، آنکارا با ایجاد روابط قوی تر با مصر، می تواند نفوذ منطقه ای خود را افزایش دهد و نقش فعال تری در امور سیاسی و امنیتی منطقه ایفا کند.

همکاری با مصر به ترکیه اجازه می دهد تا در موضوعات کلیدی از جمله درگیری های منطقه ای، پویایی انرژی و تحولات ژئوپلیتیکی مشارکت کند. اما حالا، علاوه بر موضوعاتی همچون مداخله در برخی بازی های سیاسی، پای سیاست انرژی نیز به این پرونده باز شده است. چرا که پس از حمله روسیه به اوکراین، همکاری مثلث اتحادیه اروپا، رژیم صهیونیستی و مصر، موجب آن شد که عملاً یکی از رویاهای مهم ترکیه نقش بر آب شود.

زیرا تیم اردوغان، خود را مهیا کرده بود تا گاز را از سرزمین های اشغالی و از حیفا به اروپا حمل کند. اما اروپایی ها کاری کردند که پروژه انتقال گاز از اسراییل به مصر، فشرده سازی در مصر و حمل با کشتی به سمت اروپا، مزیت مهمی از دست ترکیه خارج شود.

البته کارشناسان امنیت انرژی در ترکیه، بر این باورند که حمل گاز فشرده شده با گاز از مصر به اروپا، با ترانزیت از طریق لوله زیر دریا قابل مقایسه نیست و ترکیه باید تلاش کند تا موانع سیاسی و امنیتی این لوله کشی از میان برود.

تقویت روابط با مصر می تواند به ترکیه کمک کند تا توازن قدرت منطقه ای را حفظ کند و در مقابل همسویی های بالقوه ای که ممکن است منافع این کشور در منطقه را به چالش بکشد، تعادل ایجاد کند.

به باور تیم مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی اردوغان، ایجاد مشارکت های استراتژیک و تقویت همکاری با کشورهای بزرگ منطقه می تواند به جایگاه دیپلماتیک ترکیه کمک کند. با این حال، توسعه روابط با مصر، چالش ها و موانعی نیز دارد و در حوزه های مهمی همچون لیبی، تونس و تحرکات منطقه یا اخوانی ها، مشکلاتی وجود دارد و شواهد نشان می دهد که ترکیه هنوز نتوانسته اعتماد سیسی را جلب کند.

انتهای پیام/