باز شدن آرشیوهای مخفی کاگ‌ب در آسیای مرکزی
کشورهای آسیای مرکزی بایگانی سرویس اطلاعات و امنیت اتحاد جماهیر شوروی سابق را باز و هزاران قربانی سرکوب استالین را تبرئه کردند. روسیه به این ابتکارات واکنش تندی نشان داده و آنها را به بی‌اعتبار کردن دوران شوروی متهم کرده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، نوامبر ماه بزرگداشت قربانیان سرکوب چندین دهه استالین در قزاقستان است.
از سال 1926 تا 1956، میلیون‌ها نفر به دست دولت کمونیستی در سراسر اتحاد جماهیر شوروی زندانی، تبعید یا جان باختند.
با این حال، کشورهای آسیای مرکزی اخیراً بایگانی سرویس اطلاعات و امنیت اتحاد جماهیر شوروی سابق (کاگ‌ب) را باز کردند و هزاران قربانی سرکوب استالین را تبرئه کردند. در میان آنها سیاستمداران، فعالان، شورشیان و دیگران هستند که اعدام، کشته یا شکنجه شدند.
روسیه به این ابتکارات واکنش تندی نشان می‌دهد و مقامات دولتی روسیه برخی کشورها را به بی‌اعتبار کردن دوران شوروی متهم می‌کنند.
در 18 سپتامبر، دادستانی کل قزاقستان اعلام کرد که حداکثر 2.4 میلیون سند آرشیو کاگ‌ب حاوی اسامی قربانیان سرکوب استالین در معرض دید عموم قرار خواهد گرفت. دولت قزاقستان اعلام کرده که بیش از 700 هزار نفر که به اتهامات واهی در دوران شوروی محکوم شده بودند، تبرئه خواهند شد.
اطلاعاتی که اخیراً از آرشیو کاگ‌ب در قزاقستان به دست آمده نشان می‌دهد که بین سال‌های 1920 الی 1956، چندین میلیون نفر در آسیای مرکزی در نتیجه زندان، بیماری، گرسنگی و اعدام جان خود را از دست دادند.
اعمال برچسب ناسیونالیستی به منتقدان
رابرت کانکوئست نویسنده بریتانیایی-آمریکایی در کتاب خود «وحشت بزرگ» می‌نویسد که تعداد شهروندان شوروی که در سرکوب‌های استالین جان باختند از 12 میلیون نفر فراتر رفت.
تنها در سال‌های 1937-1938، بیش از 25 هزار ملی‌گرای روشنفکر در قزاقستان، 10 هزار نفر در قرقیزستان، 13 هزار نفر در ازبکستان و 15 هزار و 700 نفر در تاجیکستان اعدام شدند.
علاوه بر این، صدها هزار نفر از اعضای خانواده آنها به اردوگاه‌های کار تبعید شدند، تحت شکنجه قرار گرفتند و از گرسنگی و بیماری در اردوگاه‌ها جان باختند.
مامبت کویگلدیف، محقق و مورخ قزاق می‌گوید که اطلاعات عمومی اخیر کاگ‌ب به مردم امکان دسترسی به اطلاعات تاریخی بی‌طرفانه را می‌دهد.
کویگلدیف اعلام کرد: من 35 سال با این اسناد کاگ‌ب کار کرده‌ام و می‌دانم که چگونه آنها جمع‌آوری می‌شوند. همه چیز در این اسناد شواهد واقعی است. کاگ‌ب افسانه‌ای در مورد مردمی که یکدیگر را می‌فروشند ایجاد کرد، اما این درست نیست. نه قزاق‌ها و نه قرقیزها هرگز چنین کاری نکرده‌اند. اما چرا کاگ‌ب چنین شایعه‌ای ایجاد کرد؟ زیرا آنها می‌خواستند قومیت‌ها را برای توجیه اقدامات خود مقصر بدانند، اما هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.
در فوریه سال گذشته، دادگاه عالی قرقیزستان تصمیمی مبنی بر تبرئه شاعر کازیبک کازالچی (پسر کازیبک مامبتمین) صادر کرد. کازالچی که در سال 1930 مورد سرکوب قرار گرفت، اندکی پس از آن در تبعید در ازبکستان درگذشت.
حقایق تاریخی تازه کشف شده از آرشیوها نشان داده که اتهامات دولت شوروی مبنی بر جاسوسی کازیبک برای چین دروغ بوده است. جلسه دادگاه نیز بر اساس این واقعیت تاریخی تازه کشف شده برگزار شد.
توکتوبیک آسانالیف، خواننده مشهور فولکلور، بخشی از گروهی بود که اسناد آرشیوی درباره کازیبک را جمع‌آوری کرد و تحقیقات تاریخی در مورد اتهامات وارده به او انجام داد.
آسانالیف می‌گوید: عکس جالبی از کازیبک در کنار بوگاچی، یکی دیگر از خواننده‌های سرشناس قرقیزستانی پیدا کردیم. این عکس در اورنبورگ گرفته شده است، جایی که آنها به زور اخراج شدند. ما این عکس را به دادگاه ارسال کردیم تا نشان دهیم کازیبک جاسوس نیست و قربانی سرکوب استالینیستی بوده است.
او می‌گوید که چون والدینش ثروتمند بودند، کازیبک می‌توانست هدف مقامات کمونیستی باشد.
اطلاعات موثقی در مورد اینکه چند نفر از قرقیزستان قربانی ترور استالین شده‌اند وجود ندارد. با این حال، بر اساس برآورد برخی از کارشناسان، بین سال‌های 1937 تا 1939، بیش از 40 هزار نفر در قلمرو قرقیزستان امروزی تحت سرکوب قرار گرفتند.
در 18 سپتامبر، کمیته سیاست اجتماعی پارلمان قرقیزستان قانونی را در مورد تضمین حقوق مدنی کسانی که بین سال‌های 1918 و 1953 توسط دولت شوروی به دلیل عقاید مذهبی و سیاسی خود سرکوب یا تبعید شدند، تصویب کرد.
با این حال، این قانون به دلیل کمبود منابع مالی برای بررسی و مطالعه صدها هزار سند موجود در آرشیو دوران شوروی که در کمیته امنیت ملی قرقیزستان ذخیره شده بود، هنوز تصویب نشده است.
جوماگل بایدیلدیف، مورخ قرقیز، امیدوار است در میان اسناد کاگ‌ب که در قزاقستان علنی شده، حقایق جدیدی در مورد قربانیان سرکوب قرقیزستان بیابد.
وی می‌گوید: قزاقستان دو کتاب درباره قربانیان سرکوب از قرقیزستان، ازبکستان و قره‌قالپاقستان منتشر کرد. متأسفانه، ما نمی‌توانیم به آرشیو کاگ‌ب در مسکو دسترسی داشته باشیم. در آنجا اطلاعات زیادی در مورد شهروندان قرقیزستانی که در دوران استالین اعدام شده بودند، یافت می‌شد.
در پرونده‌های کیفری حکم دادگاه وجود ندارد
سال گذشته، در آغاز ژانویه، دادگاه عالی ازبکستان 120 شورشی ضد شوروی را تبرئه کرد. از جمله ابراهیم بیک چکابایف، یکی از رهبران شورش باسماچی.
چکابایف در سال‌های 1919-1931 یک جنبش مقاومت سازمان‌یافته علیه رژیم شوروی را رهبری کرد که شامل هزاران مبارز از سراسر آسیای مرکزی بود. جنگجویان باسماچی نیز حملاتی را در افغانستان سازماندهی کردند. دولت شوروی چاکابایف را تروریست معرفی کرد و او را در ژوئن 1931 اعدام کرد.
اگرچه جنبش باسماچی یک سازمان تروریستی نامیده می‌شود، اما در سال 2021، دادگاه‌های ازبکستان تبرئه صدها تن از اعضای آن و کسانی را که در طی پاکسازی بزرگ در سال‌های 1936-1938 سرکوب شدند، محکوم به اعدام شدند، یا در اردوگاه‌های زندان مردند، آغاز کردند. بر اساس برآوردها، تعداد کل قربانیان سرکوب در ازبکستان حدود 100 هزار نفر است.
بیانیه دیوان عالی ازبکستان چنین می‌گوید: در پرونده‌های کیفری که توسط دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شود، حکم دادگاه وجود ندارد. اکثر مردم توسط تروئیکای کمیساریای خلق به تیرباران یا زندانی شدن در اردوگاه محکوم شدند.
تعداد قربانیان سرکوب که توسط دادگاه عالی ازبکستان تبرئه شده‌اند در حال حاضر حدود 500 نفر است، اما این تعداد با بررسی پرونده‌های بیشتری به درخواست بستگان قربانیان در حال افزایش است.
در سال 2021، دادگاه عالی روسیه سازمان «مموریال بین‌المللی» را که در تلاش برای تبرئه قربانیان سرکوب‌های سیاسی استالین است، ممنوع کرد. بهانه این است که این سازمان الزامات قانون جنجالی «عامل خارجی» مسکو را برآورده نمی‌کند.
در 10 سال گذشته ده‌ها بنای یادبود برای استالین در روسیه ساخته شده است. در سال 2014، یک سند تاریخی مربوط به قربانیان سرکوب استالین در موزه مرکزی گولاگ در مسکو نابود شد.
برخی از سازمان‌های رسانه‌ای روسی از تصمیم دادگاه ازبکستان انتقاد کردند و آن را اقدامی «ضد روسی» خواندند که دوران شوروی را بدنام می‌کند.
در مورد دلایل تاریخی اطلاعات بیشتری داده خواهد شد
میرجان بالی‌بایف، روزنامه‌نگار قرقیز، استعمارزدایی را در آسیای مرکزی ترویج می‌کند و در مورد قربانیان دوره استعمار تحقیق می‌کند. او می‌گوید که به دلیل نفوذ قوی رسانه‌های روسیه و همچنین فشار اقتصادی و سیاسی کرملین، آسیای مرکزی نمی‌تواند تمام حقایق وحشیانه تروریسم استالین را فاش کند. اما دانستن این حقایق موجب افزایش هویت تاریخی و استقلال منطقه می‌شود.
بالی‌بایف معتقد است: باز شدن آرشیوها، صفحات ناشناخته، ناگفته و پنهان تاریخ کشورهای منطقه را روشن می‌کند. افسانه‌های دروغین درباره عقب‌ماندگی، فرهنگ، الفبا و عدم آموزش مردمان آسیای مرکزی را از بین می‌برد.
وی همچنین تأکید کرد: این حقیقت که کرملین عمداً مردم آسیای مرکزی را با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف تقسیم می‌کند، آشکار خواهد شد. این اطلاعات بیشتر در مورد دلایل تاریخی پشت برخی از مسائل، مانند مسائل آب و مرزی که باعث ایجاد مشکلات بین کشورهای مدرن آسیای مرکزی می‌شود، ارائه می‌دهد. علاوه بر این، به حل این مسائل نیز کمک خواهد کرد.
انتهای پیام/
