چه خطراتی در منطقه و دنیا در انتظار ترکیه است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سال 2024 میلادی برای ترکیه ایستگاه آغازین مقطعی است که رئیس جمهور این کشور، برای توصیف آن، عبارت اغراق آمیزی را به کار برده است.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه می گوید قرن ترکیه آغاز شده و صد سال آتی از آنِ ترکیه خواهد بود. اما بسیاری از تحلیلگران نیز می گویند، باید به جای استفاده از این الفاظ عجیب و غیرقابل پذیرش، اصلی ترین موانع بر سر راه توسعه ترکیه مورد ارزیابی قرار گیرند.

منصور آک گون از روزنامه نگاران قدیمی ترکیه، در این یادداشت، به بررسی موضوعاتی پرداخته که ممکن است در سالیان آتی، مسیر ترکیه در رسیدن به ثبات، توسعه و پیشرفت را با مخاطره روبرو کنند.

کدام خطرات مهمترند؟

بیایید در یک الگوی تحلیلی و ارزیابی ذهنی، به چالش های اصلی ترکیه بپردازیم. بیایید به این فکر کنیم که فارغ از رقابت های حزبی و فارغ از این که کدام شخصیت یا کدام حزب بر سر قدرت قرار بگیرد، کشور ما در چه حال و روزی به سر خواهد برد.

بیایید با هم تمرین کنیم و فهرستی تقریبی و احتمالی از خطرات و تهدیداتی را بررسی کنیم که ممکن است در آینده، سرنوشت ترکیه را تحت تاثیر قرار دهند. از خودمان بپرسیم: در 5 یا 10 سال آینده، ترکیه با کدام چالش ها و تهدیدات جدی مواجه خواهد بود. به باور من، باید ابتدا از مشکلات مزمن خود شروع کنیم:

الف) مساله قبرس

وقتی به شرایط سیاسی ترکیه و جهان می نگریم، این واقعیت را در می یابیم که اولین مشکل ما قبرس است. بخواهیم یا نخواهیم، مساله قبرس، یکی از مهمترین مشکلات و چالش های پیش روی کشورمان است. این موضوع سیاسی – امنیتی مهم، علاوه بر روابط آنکارا – آتن بر رویکرد اتحادیه اروپا و ناتو درباره ترکیه تاثیر می گذارد.

اگرچه به ظاهر موضوع قبرس تا حدودی به حالت منجمد درآمده و کنار گذاشته شده است. اما پیشرفتی در روند مذاکرات روی نداده و پیشنهاد راه حل دو دولتی که از سوی ترکیه مطرح شده، مورد قبول قرار نگرفته است.

هنوز هم ابتکارات طرف یونانی برای حل مشکل، مواضع ترکیه را به چالش می کشند. دبیر کل سازمان ملل متحد طرفین را تشویق می کند که از همان جایی که مذاکرات متوقف شده بود، ادامه داده شود. اما شواهد نشان می دهد که احتمالاً این بار نیز مشکل حل نخواهد شد و موقعیت جمهوری ترک قبرس شمالی یا TRNCبه رسمیت شناخته نمی شود و همچنان از پارامترهای سازمان ملل متحد صحبت خواهد شد.

یعنی همان پارامتری که می گوید قبرس یک دولت دارد و باید از سوی رومی ها و ترک ها اداره شود.. طرف یونانی در هر فرصتی که پیدا کند تلاش خواهد کرد تا وضعیت موجود را تغییر دهد و بخشی از جزیره به عنوان دولت ترک، در اختیار ترک ها نباشد.

غنای منابع هیدروکربنی دریای مدیترانه شرقی، ناتوانی در تعیین حوزه های قضایی دریایی و عضویت قبرس در اتحادیه اروپا همیشه خطر ایجاد یک بحران را به همراه خواهد داشته است.

ما نمی توانیم این احتمال را انکار کنیم که در بدترین حالت ممکن، این امر می تواند در روابط ما و آتن مشکلاتی ایجاد کند. وقتی پیچیدگی مشکلات و نگرش طرفین را در نظر بگیریم، می ‌توان گفت راه‌ حلی که هر دو طرف را راضی کند و مشکلات را به طور کامل پایان دهد، در آینده قابل پیش‌بینی به دست نخواهد آمد.

ب) مشکل کردها

یکی دیگر از خطرات ما، معضل قدیمی کردها است که خطر مزمن دارد و این خطر، ناشی از تحرکات خشونت آمیز پ.ک.ک است. ما هنوز هم نتوانسته ‌ایم مشکل را حل کنیم و تهدیدات پ.ک.ک ادامه دارد.

حتی اگر آمریکا از منطقه خارج شود، قابلیت استفاده استراتژیک از شرایط جدید، مستلزم این است که ترکیه، هم از نظر سیاسی و هم از نظر نظامی هوشیار باشد. در حالی که پیشروی ارتش ما در سوریه و عراق خطر تروریسم داخلی را کاهش می دهد، نگرانم که راه را برای حملات و تلفات انسانی در آینده، هموار کند.

ج) احتمال کشاندن پای ترکیه به معرکه جنگ

سومین و شاید جدی ترین خطر، احتمال کشیده شدن ترکیه به جنگی است که تمایلی به حضور در آن ندارد. در نظر داشته باشیم که ممکن است، هم تنش‌ های منطقه ‌ای و هم بحران های جهانی، ما را غافلگیر کند و در زمانی که انتظارش را نداریم، به سمت جنگ سوق داده شویم. اول از همه، بسیاری از مشکلات، از فلسطین گرفته تا آینده سوریه، ممکن است از کنترل خارج شود و ما را درگیر کند.

درست همانطور که پس از حمله ابتکاری حماس شاهد بودیم، ممکن است جنگ با فجایع انسانی که ایجاد می کند، نقض قوانین، مداخلات عمده دولت، حملات متقابل سازمان ها و دولت هایی که از موقعیت استفاده می کنند، از کنترل خارج شده و منطقه ای شود. ممکن است رویدادهایی که در آینده رخ می دهند، به نوعی ما را نیز درگیر کند.

در سطح جهانی، رقابت آمریکا و چین شرایطی به وجود آورده که ممکن است، جنگ ‌های جدید قیمومیتی بین آمریکا و روسیه رخ دهد. تمایل اتحادیه اروپا برای به دست آوردن استقلال استراتژیک و تبدیل شدن به یک بازیگر واقعی در سیاست جهانی، ممکن است به طور جدی بر سرنوشت ترکیه نیز تأثیر بگذارد. بنابراین به دلیل عضویت در ناتو، ممکن است در زمانی غیرمنتظره به جنگی غیرمنتظره کشیده شویم.

عضویت ترکیه در پیمان نظامی ناتو، به خودی خود عاملی است که می تواند در یک بزنگاه حساس، کشورمان را درگیر یک تنش منطقه ای ناخواسته کند و وارد جنگ شویم.

ج) تغییرات اقلیمی و شکاف دموکراسی

لازم است با دقت بالا و به شکل سازماندهی شده و نهادی، باید بحران آب و هوا، وضعیت اقتصاد و پیامدهای احتمالی افزایش قدرت ناسیونالیسم و ​​پوپولیسم در اروپا را به دقت رصد کنیم و بدانیم که ادامه انتقادات از ترکیه در زمینه حقوق بشر و عدم حاکمیت قانون، چه پیامدهایی برایمان خواهد داشت.

ممکن است مشکلات بیشتری در آینده ایجاد شود و این انتقادات، به موانعی تبدیل شود که به طور غیرمستقیم امنیت ما را تحت تاثیر قرار دهد. برای حل این مشکلات، به ویژه مشکلاتی که می ‌توان آنها را در رده ژئوپلیتیک طبقه‌ بندی کرد، اولین کاری که باید انجام شود این است که  شکاف دموکراسی خود را کم کنیم، از شر مشکلات سیاسی و اختلافات داخلی خود خلاص شویم. حقوق بشر در ترکیه وضعیت بهتری پیدا کند، در  درون خود صلح برقرار کنیم و ثبات اقتصاد ترکیه را تضمین کنیم.

البته اینها ضروری هستند، اما کافی نیستند. ترکیه باید با هویتی که در جغرافیای خود، مشکلات میراث امپراتوری و بی ثباتی در منطقه خود به خود نسبت می دهد، آمادگی افزایش قدرت نظامی خود را داشته باشد. ترکیه باید به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کرده و در صورت لزوم مداخله کند. بنابراین چاره ای جز داشتن ارتش، دیپلماسی و سرویس اطلاعاتی قوی ندارد.

د) قوای تسلیحاتی

اگر اروپا بخواهد از آمریکا مستقل شود، باید از پهپاد گرفته تا هواپیمای جنگی، از کشتی ‌ها تا تانک ‌ها، از سامانه ‌های پدافند هوایی گرفته تا توپخانه‌ های دوربرد و هر آنچه در توان داریم، تولید کنیم.

فراتر از همه اینها، اولویت استراتژیک ترکیه باید حفظ عضویت خود در ناتو و بهره مندی از بازدارندگی آن باشد، حتی اگر نتوانیم اعتماد کنیم باز هم چاره ای نیست. زیرا تا زمانی که ناتو خود را منحل نکند، هر کشور عضو، به ویژه یونان و حتی آمریکا، تهدیدی بالقوه برای ترکیه ای است که خارج از ناتو باقی می ماند.

برخلاف چیزی که برخی ها تصور می کنند، ترکیه خارج از ناتو نه امن تر خواهد بود و نه با ثبات تر. ترکیه به خاطر عضویت در ناتو بود که توانست نظرات خود را بر سوئد تحمیل کند و این کشور را وادارد که قانون اساسی خود را تغییر دهد. با همین امتیاز توانستیم برای خرید اف 16 با آمریکا چانه زنی کنیم. این نشان دهنده آغازی جدید در روابط بود، زمینه را برای شکل گیری مبنایی فراهم کرد که بر اساس آن مشارکت ترکیه در برنامه F-35امکان پذیر شود.

به نظر من زمان آن فرا رسیده که ترکیه، احتمال جنگ هسته ای را جدی بگیرد و برای حفاظت از غیرنظامیان خود، پناهگاه های امنی بسازد. علاوه بر این، ممکن است توسعه بیشتر سامانه‌ های دفاع هوایی و ضد بالستیک، دستیابی به ظرفیت کافی برای انجام اقدامات پیشگیرانه و شاید اندیشیدن به بازدارندگی هسته ‌ای با در نظر گرفتن شرایط، ضروری باشد.

با توجه به اینکه بالاخره به دوران جهانی شدن رسیدیم، باید راه ‌هایی برای خودکفایی در بسیاری از زمینه‌ ها، از سامانه های ماهواره ‌ای گرفته تا پرتاب ‌کننده ‌ها، از فناوری ‌های ابری تا تأسیسات تولید تراشه پیدا کنیم. بی ‌ثباتی در موازنه‌ های جهانی، مشکلات منطقه ‌ای و تنش ‌هایی که به نوعی با آن طرف هستیم، ما را مجبور می‌ کند به تمام معنا قوی باشیم.

انتهای پیام/