سراب اتحادیه اروپا پیش روی ارمنستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تنش فزاینده در روابط بین ارمنستان و روسیه که با رفتارهای بی‌محابا و جسورانه روزافزون نخست وزیر ارمنستان درهم آمیخته، منطقاً از چشم کرملین دور نمانده است.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در مجمع دیپلماسی آنتالیا اعلام کرد که تعامل روسیه و ارمنستان در حال حاضر از هم پاشیده است.

لاوروف همچنین به ارمنستان هشدار داد که اقدامات ضد روسی دولت پاشینیان می‌تواند عواقب ناگواری برای این جمهوری در آینده داشته باشد.

در خصوص صحبت‌های سرگئی لاوروف و روابط رو به تیرگی مسکو – ایروان می‌توان ساعت‌ها صحبت کرد، اما نکته‌ای که در پس مباحث و مجادلات سیاسی باید به آن توجه کرد وابستگی بیش از حد ارمنستان به روسیه و نفوذ بیش از حد مسکو در ساختارها  و بخش‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایروان است.

مهم‌ترین وابستگی ارمنستان به روسیه را باید در ساختارهای اقتصادی این کشور جستجو کرد، جایی که اقتصاد، انرژی و بسیاری موارد دیگر در این حوزه به دلیل فقدان هرگونه جایگزین، وابستگی بیش‌ از حدی به تجارت و اقتصاد روسیه دارد.

در ادامه روند تنش‌زایی ایروان با مسکو، کشوری که اقتصاد ارمنستان به آن وابسته است و همچنین تحریک سیاسی و نظامی کرملین، پاشینیان و شرکا، نه فقط به پای خود، بلکه در حال شلیک به سر خود هستند.

در پس این دوری هر روزه هئیت حاکمه ارمنستان که تمام تلاش خود را برای نزدیکی به ساختارهای اروپایی انجام می‌دهد، تماشای تلاش‌های هر روزه اتحادیه اروپا برای بریدن و جدا کردن اقتصاد ارمنستان از روسیه بسیار دیدینی است. در همین‌زمینه درست چند روز پیش و در پایان ماه فوریه (اسفند1402) بود که اتحادیه اروپا طرح همکاری با ارمنستان را شامل سه بخش برای بحث در پارلمان اروپا مطرح کرد.

• تقویت «مقاومت ارمنستان»، تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور از طریق «گسترش همکاری در تجارت، انرژی و امنیت هوانوردی» و همچنین گفتگو در مورد آزادسازی روادید برای شهروندان این کشور.

 اظهارات در مورد تنوع بخشیدن به اقتصاد و تجارت ارمنستان و همکاری بیشتر با اروپا بسیار غیرمعمول به نظر می‌رسد زیرا زیرساخت‌های صنعتی و تولیدی ارمنی‌ها بیش‌از آنچه تصور می‌شود توسعه نیافته است. باید پرسید ارمنی‌ها مزیت نسبی در تولید کدام محصول برای ارائه و صادرات به اروپا را دارند؟

اگر از تولید مشروبات الکلی که کاملاً بین کشورهای اروپایی تقسیم شده و جایی برای محصولات ارمنی در آنجا وجود ندارد بگذریم، محصول بعدی تولید آب معدنی است که آن هم در حال حاضر یک محصول ضروری برای صادرات به نظر نمی‌رسد. باتوجه به این شرایط هیچ محصول و یا خدمات دیگری در حاضر در مقیاس ایجاد یک رابطه تجاری در ارمنستان وجود ندارد که بتوان آن را صادر کرد.

از سوی دیگر ارمنستان آنقدر برق برای صادرات تولید نمی‌کند. باتوجه به نیازهای فعلی بخش خانگی و نیاز روبه‌رشد این کشور در بخش صنعت به سختی می‌توان متصور شد که تولید برق در این کشور به میزانی تجاری شده باشد که بتوان آن را به کشورهای اروپایی صادر کرد.

اما در مورد رژیم ویزا این گزینه کاملاً امکان پذیر است. شایان ذکر است که در سال‌های اخیر میزان مهاجرت از ارمنستان به سمت اروپا به میزان قابل توجهی افزایش یافته و این روند با توجه به اتفاقاتی که در ارمنستان در حال جریان است و قدرت دیاسپورای ارامنه در اروپا، مهاجرت شهروندان ارمنی به سوی اروپا قابل پیش‌بینی است.

• توسعه گفت‌وگو درباره مسائل سیاست‌خارجی، امنیتی و همچنین «امکان مشارکت ارمنستان در مأموریت‌ها و عملیات‌های اتحادیه اروپا».

در ارتباط با این بخش، نمی‌توان دخالت پرسنل نظامی ارمنستان در ماموریت‌های مختلف اتحادیه اروپا را رد کرد. ارمنی‌ها در حال حاضر در تمرینات مشترک ناتو شرکت می‌کنند. این امر به رهبری فعلی ارمنستان دلیلی برای داشتن حس غرور ‌می‌دهد. حزب پاشینیان این همکاری را به‌ عنوان یک پیروزی جدی درمقابله با مسکو می‌داند و زمینه تکرار هرچه بیشتر این همکاری را فراهم می‌کند.

اما این مشارکت به لحاظ واقعی و در میدان نبرد بر امنیت کشور به ویژه در برابر آذربایجان تأثیری نخواهد گذاشت. این درحالی است که کشورهای اتحادیه اروپا در اصطلاح  به «گوشت» اضافه دست پیدا خواهند کرد. بدین معنی که می‌تواند در برخی عملیات‌ها که نمی‌خواهند جان پرسنل نظامی خود را به خطر بیندازند از نیروهای نظامی کشورهایی همچون ارمنستان استفاده کنند.

• افزایش سرمایه‌گذاری در اقتصاد ارمنستان و «حمایت از مشارکت این کشور در پروژه خطوط انتقال برق از مسیر دریای سیاه».

در این مورد هم باز باید به ظرفیت و امکانات اقتصادی ارمنستان بازگردیم که تقریباً بالای 90 درصد به تجارت و ترانزیت کالا با فدراسیون روسیه وابستگی دارد و با توجه به این شرایط صحبت در مورد هرگونه سرمایه گذاری بسیار عجیب است.

سخن گفتن از خطوط انتقال برق در اعماق دریای سیاه که در مراحل اولیه به حالت تعطیل در آمده و در طرح اولیه آن نامی از مشارکت ارمنستان برده نشده، به‌ نظر یک آینده فروشی به مقامات این کشور از سوی دولت‌های اروپایی است.

طرح فوق نیز مانند سایر پروژه‌های لجستیکی در منطقه ماورا قفقاز نیاز به سرمایه‌گذاری و زمان دارد چیزی که در حال حاضر در این منطقه وجود ندارد و در دسترس نیست.

این امر بدیهی است که هیچ کس قرار نیست در ارمنستان در حال فروپاشی سرمایه گذاری کند، ارمنستانی بدون دسترسی به دریا و بدون یک اقتصاد پایدار که در محاصره  دو کشور ترک‌زبان قرار گرفته است.

بنابراین، همه این ابتکارات ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا عمدتاً برای فریب ارامنه طراحی شده که هیچ طرح کلی و عملیاتی را درپی نخواهد داشت، اما با توجه به شرایط سیاسی، امنیتی و نظامی و برنامه ریزی برای جدایی هرچه بیشتر این کشور از روسیه و ایران عواقب احتمالی خطرناکی را برای همه ارامنه در پی داشته باشد.

نویسنده: مهدی سیف تبریزی پژوهشگر حوزه روسیه و قفقاز

انتهای پیام/