"تمرکز ناهمگن جمعیت" چالش اصلی توسعه پایدار ایران

علی بیت‌اللهی؛ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در رابطه با مشکلاتی محیط زیستی که باید مورد توجه دولت چهاردهم قرار بگیرد، اظهار کرد: از نظر بنده چالش‌های عمده کشور در زمینه آب و برق، مسکن، محیط زیست و زیر ساخت‌ها در سال‌های آتی در درجه اول در گستره کلانشهرهایی مانند تهران، کرج، مشهد، اصفهان، قم و یزد خواهد بود.

وی افزود: تمرکز ناهمگن جمعیت در ایران، استمرار کاهش جمعیت در تعدادی از نواحی و از طرفی افزایش قابل ملاحظه آن در برخی از پهنه‌ها، چالش اصلی در توسعه پایدار ایران زمین خواهد بود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی ادامه داد: مطالعات ما نشان داده است که با روند فعلی رشد جمعیت و هرم سنی فعلی آن، روند مهاجرت به‌دلایل مختلف اقتصادی، آب و هوایی و فرهنگی و روند کلی شهرنشینی(عمدتاً با گرایش به کلانشهرها و مراکز استانی)، تعدادی از نواحی کشور با کاهش جمعیت و تعدادی دیگر با افزایش چشمگیر جمعیت مواجه خواهند شد.

بیت‌اللهی بیان کرد: افزایش متمرکز جمعیت در نواحی خاص و نیاز آبی و غذایی و انرژی حاصل از آن، فشار و استرس شگرفی را بر محیط زیست و زیرساخت و منابع آبی آن گستره‌ها وارد خواهد ساخت. احداث سدها، انتقال آب از دریا، انتقال بین حوضه‌ای آب، فشار بر آبخوان، فشار فوق‌العاده بر شبکه توزیع برق و انرژی و پاسخ مقطعی به نیازها، خود منجر به استمرار تمرکز بیشتر و بیشتر جمعیت شده که این امر بنوبه خود فشار بر منابع آبی و انرژی و محیط زیست را به طور تصاعدی افزایش خواهد داد.

وی افزود: این چرخه و دور غلط، با میل به شرایط حدی به نقطه ناپایدار و شکننده‌ای خواهد رسید که احتمال دارد با اثر تحریک کننده کوچکی، سامانه‌های زیرساختی و شریان‌های حیاتی کشور را در آستانه فروپاشی قرار دهد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی تأکید کرد: ضرورت دارد هر طرح توسعه‌ای بر مبنای تمرکززدایی جمعیتی و تلاش برای همگن کردن توزیع جمعیت در کل کشور باشد و مهم‌ترین عامل در انگیزه مهاجرت جمعیتی، یعنی اشتغال و معیشت و توزیع مراکز شغلی و کسب درآمد در آن به‌درستی دیده شده باشد.

بیت‌اللهی اضافه کرد: برآورد بنده بر این است که اگر همین روند رشد جمعیت از یک سو و مهاجرت به‌دلایل مختلف در کشور استمرار یابد، در تعدادی از مناطق مهم مانند تهران، کرج، اصفهان، قم، اصفهان، یزد، اهواز، زاهدان، بندرعباس، سمنان، ارومیه با مشکلات و چالش های بزرگ تامین آب، تامین برق، آلودگی هوا و مخاطرات اجتماعی و زیست محیطی و ناامنی غذایی مواجه خواهیم شد و در همان حال در برخی مناطق، سکونتگاه‌ها تهی از جمعیت و رو به ویرانی، کشور را جریحه‌دار خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: به دولت محترم چهاردهم متذکر می‌شوم که احداث مسکن، توسعه زیرساخت‌ها و اجرای طرح‌های توسعه‌ای باید با رویکرد دوری از توسعه و تمرکز بیش از حد ظرفیت پهنه‌های کلانشهری همراه باشد که در غیر این صورت، ناپایداری توسعه، خود بحران‌های فزاینده و بزرگتری را رقم خواهد زد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهر در پایان گفت: به عنوان مثال، احداث مسکن گسترده در تهران و اطراف آن، احتمالاً موجب کاهش اجاره بها و در نتیجه تشویق بیشتر به مهاجرت با هدف اشتغال و کسب در آمد به این گستره پرجمعیت خواهد بود. در این حالت افزایش جمعیت علاوه بر مشکلات ترافیکی و زیرساختی، نیازهای آبی و غذایئی بیشتری را در بر خواهد داشت، تامین نیاز های آبی، غذایی و انرژی چنین جمعیت بیش از حد متمرکزی، فشار مضاعف بر آبخوان‌ها، شبکه آب و فاضلاب و انرژی را به‌دنبال خواهد داشت، و نتیجه این روند، افزایش تصاعدی ریسک‌های چندجانبه و پدیداری سامانه به‌مراتب ناپایداری خواهد بود که ممکن است با کوچکترین تلنگری فرو ریزد.

انتهای پیام/