۳ شکست بزرگ ترکیه در سوریه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، هر روزنامه ای را که ورق بزنید، می بینید که دست کم یک یا دو یادداشت تحلیلی درباره روابط آنکارا – دمشق را منتشر کرده است.

علاوه بر روزنامه ها، شبکه های تلویزیونی و شرکت های نظرسنجی میدانی در استانبول، آنکارا و کلانشهرهای دیگر، پیگیر موضوع آخر و عاقبت پروژه جدید ترکیه درباره سوریه هستند. پروژه ای که مبتکر اصلی آن، خود رجب طیب اردوغان است و می خواهد روند عادی سازی روابط ترکیه – سوریه را در مدت زمانی کوتاه و سریع عملی کند.

اگر چه اردوغان در عادی سازی روابط کشورش با امارات متحده عربی، عربستان سعودی، یونان، ارمنستان، مصر و رژیم صهیونیستی امتیازات قابل توجهی به دست آورد، اما همه می گویند سوریه مانند هیچکدام از آنها نیست. چرا که حتی سیاستمداران محافظه کار نیز منکر این واقعیت نیستند که خود ترکیه بخشی از بحران سوریه بوده و در به وجود آوردن زخم های عمیق این کشور همسایه خود نقش انکارناپذیری داشته است. 

اردوغان بارها اعلام کرده که هر آن ممکن است درآنکارا یا استانبول، پذیرای بشار اسد باشد. در همین حال فواد حسین وزیر امور خارجه عراق نیز اعلام کرده که به زودی در بغداد، میزبان یک نشست دیپلماتیک برای دیدار مقامات آنکارا و دمشق خواهد بود.

اما خود دولت بشار اسد، به شکلی شفاف و بدون تعارف اعلام کرده: «تا زمانی که نیروهای نظامی ترکیه در خاک سوریه حضور دارند نمی توان درباره گفتگو و رابطه حرف زد. اگر قصد دیدار دارید، اول نیروهایتان را بیرون ببرید».

خلاصه آن که پافشاری اردوغان برای دیدار با اسد ادامه دارد اما تحلیلگران ترکیه بر این باورند که اصرار و پافشاری اردوغان برای دیدار با بشار اسد، پشتوانه منطقی ندارد و نمی تواند مشکلات کنونی را حل کند.

سه شکست بزرگ ترکیه در سوریه
منتقدین اردوغان معتقدند که او نه تنها در مصر، بلکه در سوریه و عربستان سعودی، سیاست خارجی را بر اساس امیال شخصی و عاطفی خود پیش برده و لطمات جبران ناپذیری به کشور زده است.

علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی می‌گوید: «تا دیروز، شب و روز در سخنرانی های میدانی، بشار اسد را قاتل و دیکتاتور می‌خواند، ولی حالا او را با لفظ جناب مورد خطاب قرار می‌دهد. یادمان نرفته که در مورد عبدالفتاح سیسی نیز چنین برخوردی داشت».

رسانه‌های ترکیه، پس از حملات گسترده ملی گرایان افراطی در شهر قیصری ترکیه به ده‌ها پناهجوی سوری و به آتش کشیده شدن مغازه‌های آنان می‌پرسند: چه شده که اردوغان با این عجله، به دنبال دیدار با بشار اسد است؟

مصطفی کاراعلی اوغلو، از تحلیلگران برجحسته ترکیه، یکی از نویسندگانی است که به این سوال جواب داده است.

کاراعلی اوغلو می‌نویسد: «ترکیه در سوریه، سه هدف اساسی داشت: اول، سرنگون کردن دولت بشار اسد و به قدرت رساندن معارضین او. دوم، بازگرداندن میلیون‌ها آواره سوری به شهرها و روستاهایشان. هدف سوم هم این بود که نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه، نتوانند یک ساختار سیاسی کُردی مستقل به وجود آورند. ولی بگذارید بی‌تعارف بگویم، دولت اردوغان در هر سه هدف شکست خورد. چرا که معارضین نتوانستند کاری کنند و بشار اسد با حمایت‌های روسیه و ایران همچنان بر سر قدرت است. میلیون‌ها آواره سوری هنوز هم خارج از کشورشان به سر می‌برند و هیچ افق روشنی درباره امکان بازگشت آنها وجود ندارد. سوم این که گروه موسوم به یگان‌های مدافع خلق (YPG) و گروه شبه نظامی موسوم به نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) هنوز هم با حمایت آمریکا در شمال و شرق سوریه حضور دارند. پس ترکیه در هر سه هدف شکست خورده و نتوانسته به نتیجه روشنی برسد». 

کاراعلی اوغلو در ادامه می‌نویسد: «نگاه شتابزده اردوغان، نشان دهنده این است که او می‌خواهد نه تنها شکست قبلی خود را جبران کند، بلکه مشکلاتی را که بر روی ارض واقع وجود دارند، حل کند. اما واقعاً چنین چیزی میسر نیست. حل این مشکلات مهم یعنی مساله آوارگان و مساله نهادهای اقماری پ.ک.ک، با دیدار دیپلماتیک اسد – اردوغان میسر نخواهد شد». 

یک شب؛ ناگهان می آییم
اردوغان در یک بازه زمانی طولانی دو ساله، در تمام سخنرانی‌های میدانی خود، خطاب به نهادهای اقماری گروه تروریستی پ.ک.ک در شمال سوریه می‌گفت: «هر آن ممکن است؛ یک شب؛ به طور ناگهانی شبیخون بزنیم و تمام منطقه را از وجود شما جارو کنیم».

این جمله تهدیدآمیز اردوغان حالا موجب استهزا و کنایه شده و اتفاقاً نویسنده‌ای با این جمله اردوغان شوخی کرده که قبلاً از مشاورین او بوده است.

عاکف بکی تحلیلگر مشهور ترکیه که قبلاً مشاور نزدیک اردوغان بود و در خودرو او سوار می‌شد، حالا چند سالی است به یک منتقد دوآتشه اردوغان تبدیل شده و سیاست خارجی او را به تندی به چالش می‌کشد.

عاکف بکی در تازه‌ترین تحلیل خود در روزنامه قرار چاپ آنکارا، با تاسی از همان سخن تهدیدآمیز مشهور اردوغان نوشته است: «هر آن ممکن است؛ یک شب؛ به طور ناگهانی عقب نشینی کنیم و همه نیروهایمان را در تاریکی شب از سوریه بیرون بیاوریم».

مشاور سابق اردوغان در ادامه نوشته است: «از سال 2016 میلادی، نیروهای مسلح ترکیه به دستور اردوغان به سوریه حمله ور شدند و در آنجا در جریان چندین عملیات همچون سپر فرات، چشمه صلح و شاخه زیتون، سپر بهار، صدها شهید دادیم. هدف، پاکسازی مرزهای ترکیه از تهدید تروریستی PKK-YPG بود. البته با چندین میلیارد دلار هزینه، تسلیح معارضین اسد را نیز بر عهده گرفتیم و آنها نیز تلفات فراوانی دادند و توانستیم کنترل شهرهایی مانند عفرین، الباب، عزاز، جرابلس، جیندرس، راجو، تل ابیض و راس العین در شمال سوریه را به دست بگیریم. ولی اکنون رئیس جمهور اردوغان می‌خواهد مانند گذشته به دوستی خود با اسد ادامه دهد. او برای متقاعد کردن اسد می‌گوید که ما هیچ چشمی به خاک سوریه نداریم، از تمامیت آن دفاع می‌کنیم و هرگز قصد دخالت در امور داخلی سوریه را نخواهیم داشت. ولی طبیعتاً اسد انتظار عمل دارد نه حرف و شعار. او به طور شفاف اعلام کرده که آنکارا با چه اقداماتی می‌تواند صداقت خود را ثابت کند. او خواهان آن است که نیروهایمان را از سوریه بیرون بیاوریم و از گروه های افراطی نیز حمایت نکنیم. اینها شروط معقول و منطقی سوریه هستند. اگر از روابط عادی صحبت می‌کنیم، اشغال خاک همسایه و حمایت از تروریسم غیرعادی است. تعارف نداریم، از دید سوریه، نیروهای ما در آنجا اشغالگر هستند و حمایت از معارضین نیز، همان حمایت از تروریسم است. بنابراین اسد می‌گوید، اگر چشمی به سرزمین من ندارید و قصد دخالت در امور داخلی من را ندارید، سربازان شما در اینجا چه می‌کنند و با ارتش ملی سوریه که دارید چه برنامه‌ای دارید؟ اگر واقعاً به تمامیت ارضی سوریه باور داریم، راهی جز خروج و عقب نشینی وجود ندارد». 

در پایان باید گفت، روند چند ساله حمایت کامل دولت ترکیه از معارضین سوری و تسلیح گروه‌های افراطی، هنوز هم یک موضوع محرمانه است و در مورد هزینه‌های گزاف این اقدام، اطلاعات رسمی منتشر نشده است. آخرین اطلاعات رسمی در سال 2019 میلادی، نشان دهنده آن بود که دولت ترکیه، ده‌ها گروه عرب، ترکمان و کُرد سوری را زیر چتر واحد گروهی غیرقانونی به نام ارتش انقلابی معارضین سوری گرد هم آورد و دویست هزار نفر از آنان، تسلیح و سازماندهی شدند.

این افراد غالباً در استان‌های مرزی غازی عنتاب، شانلی اورفا و حاتای زندگی می‌کنند و هنوز هم قرارگاه‌ها و مراکز آموزش نظامی و مراکز تجمع معارضین سیاسی به قوت خود باقی است. در نتیجه با توجه به این که دولت اردوغان هنوز هم به طور رسمی، قطع ارتباط یا قطع حمایت از معارضین سوری را اعلام نکرده و در مورد خروج نظامیان خود از غرب فرات، برنامه‌ای در اختیار دولت سوریه نگذاشته، باور کردن به روند عادی سازی روابط دشوار به نظر می‌رسد. 
انتهای پیام/