خروج نیروهای ائتلاف بین المللی از عراق؛ ابهامات و چالش ها

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، چهار منبع عراقی نزدیک به دولت این کشور اذعان کردند مراحل خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللیِ تحت رهبری آمریکا در عراق، از ماه سپتامبر سال جاری  آغاز شود تا در نهایت در سپتامبر سال 2025 میلادی پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی در عراق رسما اعلام شود. 

شب گذشته مذاکرات امنیتی عراق و آمریکا در واشنگتن  پس از شش ماه وقفه بار دیگر از سر گرفته شد. ریاست هیئت عراقی را «عبدالامیر یارالله»، رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور بر عهده دارد. منابع خبری در عراق از امکان به نتیجه رسیدن این مذاکرات خبر می‌دهند و انتظار دارند تا در این دور از مذاکرات بر سر زمان دقیق خروج نیروهای نظامی آمریکا از خاک عراق تفاهم حاصل شود. 

زمستان سال گذشته بود که وزارت خارجه عراق با صدور بیانیه‌ای از توافق بر سر خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللی خبر داد. البته در بیانیه مزبور هیچ زمان‌بندی دقیقی برای پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی در این کشور مشخص نشده بود.

دولت عراق و آمریکا پس از شش ماه مذاکره در رابطه با این موضوع، نهایتا بر سر تشکیل کمیته عالی نظامی (HMC) به توافق رسیدند. این کمیته پس از کشته شدن نظامیان آمریکایی در اردن، با هدف بررسی سطوح تهدید تروریستی در عراق، عملیات نظامی مشترک و پایان حضور نظامیان آمریکایی تشکیل شد.

عبدالامیر یارالله که ریاست کمیته عالی نظامی دو کشور را نیز بر عهده دارد پیش تر در اظهاراتی گفته بود که جز برای توافق بر سر پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی، به واشنگتن نخواهیم رفت. این اظهارات از سوی رئیس ستاد مشترک ارتش عراق باعث شد تا توجه رسانه‌ها و مقامات عراقی و منطقه‌ای به این دور از مذاکرات جلب شود. 

در آخرین توافقی دولت عراق و آمریکا که در سال 2021 به دست آمد، طرفین بر سر کاهش تعداد نظامیان آمریکایی در عراق به تفاهم رسیده بودند.

در حال حاضر تعداد نظامیان آمریکایی حاضر در خاک عراق نزدیک به 3000 نفر تخمین زده می‌شوند، اما تعداد دقیق مستشاران آمریکایی  همچنان نامشخص و مبهم است؛ چرا در عمل آمار شفاف و دقیقی از تعداد مستشاران آمریکایی حاضر در عراق در دست نیست. این مسئله انتقاداتی را از جانب گروه‌های مقاومت علیه دولت عراق به همراه داشته است.

در مذاکرات دولت پیشین عراق با آمریکا که به توافق همه جانبه در سال 2021 منتهی شد، تعداد پایگاه‌های فعال آمریکا در عراق از 14 به 3 پایگاه کاهش یافت. پایگاه‌ حریر در اربیل، عین الاسد در استان الانبار و البلد در صلاح الدین سه پایگاه فعال آمریکا در خاک عراق به شمار می‌روند. 

وجود این سه پایگاه، مانع نظارت، شفافیت و دسترسی دولت عراق به فعالیت های در حال انجام در داخل این مراکز نظامی است. آمریکایی‌ها بارها افرادی را از سوریه به این پایگاه‌ها منتقل کردند که هویتشان نامشخص است. از طرفی تسلیحات سنگینی در مرز سوریه رد و بدل می‌شود که گفته می شود مقصد آن به همین پایگاه‌های آمریکایی ختم می‌شود.

علاوه بر نگرانی های فوق، آسمان برخی نقاط عراق مانند بخشی از بغداد، استان الانبار، صلاح الدین و اقلیم کردستان هنوز از کنترل دولت مرکزی عراق خارج است. آمریکا با کنترل غیرقانونی خود بر حریم هوایی بخش هایی از سرزمین عراق، پهپادهایی را به صورت خودسرانه به پرواز در می‌آورد که گاه ماموریت رصد و جاسوسی از مقرهای الحشد الشعبی و نیروهای مقاومت را دارد و گاه به عملیات ترور یا ضربه زدن به انبارهای تسلیحاتی نیروهای نظامی عراق منجر می‌شود. 

علاوه بر این موارد، تردد آزادانه و بدون مجوز نیروها و ماموران امنیتی-اطلاعاتی آمریکا در عراق، آزادی عمل و استقلال را از ساختار مرکزی امنیتی- اطلاعاتی عراق گرفته است. 

در این حتی اگر بنا را بر خروج نیروهای رزمی آمریکایی تا آخرین نظامی در سپتامبر سال آینده بگذاریم، به نظر می‌رسد دولت آمریکا با نفوذ در سه محور ذیل، بغداد را همچنان به طور مضاعف از داشتن آزادی عمل محروم خواهد کرد:

نخست آنکه باید توجه داشته باشیم که خروج نیروهای رزمی مانند آنچه که در سال 2021 اتفاق افتاد به کاهش نفوذ نیروهای اطلاعاتی آمریکا در عراق منجر نخواهد شد. چه بسا همان طور که آمریکایی‌ها پس از توافق سال 2021 تلاش کردند در جای جای دستگاه‌های اطلاعاتی عراق دخالت کنند؛ پس از این نیز شاهد افزایش میزان نفوذ آمریکایی‌ها در کلیه سطوح مختلف امنیتی عراق باشیم.

دوم آنکه؛ در سفر اخیر نخست وزیر عراق به آمریکا، قراردادهای نظامی جدیدی میان بغداد و واشنگتن به امضا رسید. اگر چه رقم این قراردادها به قراردادهای امضا شده بین کشورهای حاشیه خلیج فارس و آمریکا نمی رسد، اما ایالات متحده بنا دارد تا حتی الامکان به تنهایی تسلیحات ارتش عراق و دیگر نهادهای دفاعی این کشور را تامین کند. این مسئله ثمره‌ای برای نیروهای نظامی عراق نخواهد آورد بلکه حضور و رفت و آمد مستشاران و کارشناسان آمریکایی را افزایش خواهد داد تا همچنان بر ساختار اطلاعات نظامی عراق اشراف داشته باشند.  

سوم و در نهایت آنکه؛ نفوذ آمریکایی‌ها در مسائل اقتصادی و اجتماعی عراق سیر فزاینده ای به خود گرفته است. آمریکا هیچ زمانی از نفوذ میان مردم عراق به ویژه جوانان برای شستشوی چهره خود، دست نخواهد کشید. بعد از سفر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق به آمریکا، شرکت‌های خصوصی آمریکایی فرصت بیشتری برای نفوذ در حوزه های راهبردی و استراتژیک عراق  پیدا کردند. در همین راستا انتظار می رود حتی پس از خروج نظامیان آمریکایی از خاک عراق، تسلط و سیطره‌ واشنگتن بر منابع نفتی و غنی عراق بیش از پیش شدت بگیرد.

در مسئله خروج نظامیان آمریکایی لازم است تا از منافع اقلیم کردستان عراق غافل نشویم. مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق در سفری که به بغداد داشت صراحتا مخالفت خود را با خروج کامل نظامی آمریکا از عراق به سران چارچوب هماهنگی ابلاغ کرد. بدیهی است اقلیم کردستان عراق که نهادهای امنیتی، نظامی و اطلاعاتی مجزایی از دولت مرکزی دارد در صورت خروج آمریکایی‌ها از عراق به دنبال تثبیت منافع خود و گشایش بیشتر باب همکاری با آمریکایی‌ها خواهد داشت.

در این بین برخی جناح‌های سنی نیز مخالفت خود را در خصوص خروج نظامیان آمریکا به دولت عراق اعلام کرده‌اند. این در حالی است که ارتش، حشد الشعبی و دیگر نیروهای نظامی- دفاعی دولتی عراق نیز بی‌هیچ چشمداشت و تبعیضی نسبت به مذاهب مختلف، دفاع از تمامیت ارضی را در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ اما در این بین بعضی احزاب و گروه‌های سنی، خروج آمریکا از عراق را ذیل بی‌دفاع شدن خودشان تفسیر می‌کنند. 

اگرچه دولت عراق و آمریکا هنوز بر سر موعد نهایی خروج نظامیان آمریکایی و پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی به تفاهمی دست پیدا نکرده‌اند اما دولت محمد شیاع سودانی که از حمایت چارچوب هماهنگی نیز برخوردار است، خروج نیروهای نظامی آمریکایی را در زمره یکی از مهم‌ترین اهداف خود برشمرده است.

انتهای پیام/