قانون اساسی باید در امور سیاسی و اجتماعی تبلور داشته باشد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، عباسعلی کدخدایی عضو حقوقدان و رئیس پژوهشکده شورای نگهبان در ارتباط مجازی با شرکت‌کنندگان در افتتاحیه کرسی بازخوانی مشروح مذاکرات قانون اساسی در دانشگاه شیراز اظهار کرد: قانون اساسی یک سند بنیادین است که روابط افراد با دولت و حقوق افراد را تعیین می‌کند. قانون اساسی به عنوان نقشه راه برای مردم جامعه تعیین شده و اهمیتش بر کسی پوشیده نیست. همه کشورها امروزه به نوعی درگیر بحث قانون اساسی و حقوق اساسی و مباحث پیرامونی آن هستند.

وی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اولین گامی که برای استقرار نظام سیاسی برداشت، تدوین قانون اساسی بود. این اقدام با همت امام خمینی (ره) و بسیاری از بزرگان که امروز در خدمت آن‌ها نیستیم و باید به روح بلند آن‌ها درود بفرستیم و همچنین افرادی که امروز در قید حیات هستند و باید برای آن‌ها آرزوی سلامتی کرد، صورت گرفت.

کدخدایی اظهار کرد: ما مدعی هستیم که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از بهترین قوانین اساسی دنیاست؛ چراکه شخصیت‌ها، فقها و حقوقدان‌های مهم و برجسته‌ای در تدوین این قانون نقش و اثر داشتند.

یک روش مهم برای صیانت از قانون اساسی

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در ادامه این نکته را یادآور شود که صرف قوانین خوب نمی‌تواند راهگشا باشد، بلکه باید راه‌هایی برای صیانت، ترویج و اجرای آن به وجود دارد.

وی سپس در خصوص صیانت از قانون اساسی گفت: صیانت روش‌های مختلفی دارد که در قانون اساسی آمده است. اما باید توجه داشت که زنده نگه داشتن مباحث قانون اساسی به صیانت از قانون اساسی کمک خواهد کرد. هر روز زندگی کردن با قانون اساسی و تبلور آن در امور سیاسی و اجتماعی، یک روش مهم و اساسی برای صیانت است.

کدخدایی عنوان کرد: متاسفانه در دوره‌هایی نسبت به این موضوع غفلت صورت گرفت. در دوره تدوین قانون اساسی که ما به عنوان دانشجو درگیر این مباحث در شهر، دانشگاه و مراکز کاری بودیم و مشروح مذاکرات نیز در روزنامه‌ها منتشر می‌شد، می‌دیدیم که همه مردم درگیر مباحث حقوق اساسی و مذاکرات قانون اساسی هستند. حتی مردم با نمایندگان ارتباط داشتند و در این خصوص مکاتبه می‌کردند. مشارکت مردم در تدوین قانون اساسی بسیار برجسته بود.

وی افزود: اما در سال‌های بعد چندان به مباحث قانون اساسی پرداخته نشد. خوشبختانه در دو دهه اخیر مباحث مربوط به قانون اساسی به خوبی در دانشگاه‌ها و کشور مطرح می‌شود. کارهای ارزشمندی هم انجام شده که به طور نمونه می‌توان به همین کرسی ایجاد شده در دانشگاه شیراز اشاره کرد.

رئیس پژوهشکده شورای نگهبان تاکید کرد: لازم است درباره مذاکرات گذشته بحث شود و نظرات جدید نیز مورد توجه قرار گیرد؛ این موضوع به زنده بودن حقوق اساسی و قانون اساسی کمک خواهد کرد و دانشجویان را با موضوعات حقوق اساسی و قانون اساسی بیش از پیش آشنا می‌کند. باید بتوان مباحث حقوق اساسی را در همه سطوح تبلیغ کرد. در سطح پژوهشگران و صاحبنظران کارهای خوبی انجام شده است. اما آیا در سطح کودکان و نوجوانان که برخی از کشورها اقدامات مهم و اثرگذاری انجام دادند، کاری صورت گرفته است؟ امیدواریم در این زمینه اقداماتی انجام شود.

«مشروح مذاکرات» تاریخ حقوق یک کشور است

کدخدایی در بخش دوم صحبت‌هایش اظهار داشت: مشروح مذاکرات نقش مهمی در تاریخ تقنین و حقوق اساسی دارد. مشروح مذاکرات بخشی از تاریخ حقوق هر کشوری است. همه نهادها، سازمان‌ها و کشورها وقتی سند مکتوبی را به تصویب می‌رسانند، مشروح مذاکرات را نگه می‌دارند و در تفسیرها و ابهام‌ها مورد رجوع قرار می‌دهند.

وی سپس عنوان کرد: در بحث تفسیر قوانین نظرات مختلفی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. تفسیر هر قانون مستلزم برداشت صحیح از آن است و باید به محورهای مختلفی توجه کرد. دو نظریه‌ مهم در بحث تفسیر وجود دارد؛ نخست اینکه قصد قانون‌گذار ملاک است و باید بدان مراجعه کرد. دوم اینکه نص قانون ملاک است؛ یعنی ظهور الفاظ حجت است. اینگونه افراد استناد به سوابق تاریخی را اشتباه می‌دانند و همچون قاضیان آمریکایی می‌گویند که ما باید به حکومت قانون و نه مشروح مذاکرات بازگردیم.

رئیس پژوهشکده شورای نگهبان تاکید کرد: نص قانون در جایی که ظهور دارد، روشن است و ابهام ندارد، می‌تواند مورد رجوع قرار گیرد، اما در جایی که ابهام دارد، نمی‌توان برداشت صحیحی از آن داشت. لذا مشروح مذاکرات کمک‌کننده است. مشروح مذاکرات اعتبار حقوقی ندارد اما نمی‌توان آن را نادیده گرفت. توجه به قصد و نیت قانون‌گذار مهم است. البته باید به ظهور و الفاظ توجه کرد. نگاه به شرایط و اقتضائات زمانی هم باید داشته باشیم.

وی با بیان اینکه همه این بدان معنا نیست که تفسیری خلاف نص قانون داشته باشیم، گفت: اگر به نص قانون، شرایط زمانی و مشروح مذاکراتی که در رابطه با یک قانون وجود دارد، توجه کنیم، می‌توانیم برداشت صحیحی داشته باشیم. در غیر این صورت به انحراف خواهیم رسید و صیانتی صورت نخواهد گرفت.

مشروح مذاکرات لازمه برداشت صحیح است

کدخدایی بار دیگر تصریح کرد که مشروح مذاکرات در برداشت صحیح و دقیق کمک‌کننده هستند و اینکه به طور مطلق گفته شود مشروح مذاکرات، چندان قابل استفاده نیست، صحیح نمی‌باشد. بلکه عدم استفاده از مشروح مذاکرات است، ممکن است ما را از برداشت صحیح منحرف سازد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان با طرح این سوال که آیا هر برداشتی از مشروح مذاکرات را می‌توان کمک‌کننده دانست؟ بیان داشت: همخوانی برداشت با متن مصوب مهم است. در مشروح مذاکرات آن نظری که منجر به تصویب متن می‌شود، می‌تواند مورد ملاک و حجت قرار بگیرد؛ نه نظراتی که مخالف با متن فعلی است. ضمن اینکه همگامی با چارچوب‌های نظام‌های سیاسی نیز مورد توجه است.

وی خاطرنشان کرد: برخی از تفاسیر و آرایی که قضات بین‌المللی در نهادهای مختلف صادر می‌کنند، محدود به چارچوب‌های ارزشی آن جامعه است. بنابراین نظر برداشتی باید در چارچوب ارزش‌های جامعه نیز باشد.

کدخدایی در پایان صحبت‌هایش ابراز امیدواری کرد که اینگونه مباحث با کمک دانشگاه‌ها و مراکز علمی در بین پژوهشگران و دانشجویان علاقه‌مند بسط داده و منجر به شناخت بهتر تاریخ حقوق جمهوری اسلامی ایران شود.

انتهای پیام/