مراودات پنهان مالی دلیل حمایت وزارت بهداشت از قلیان اکسیژن؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ استفاده از "قلیان اکسیژن" طی سالیان اخیر به‌عنوان یک پدیده جدید در بازار مصرف و به‌ویژه میان جوانان و افراد علاقه‌مند به تجربه‌های جدید دخانی، توجهات زیادی را به خود جلب کرده و البته سروصدای زیادی را نیز به‌پا کرده است.

این محصول که با تبلیغات گسترده اغواکننده و بسیار دروغ در شبکه‌های اجتماعی، به‌عنوان یک وسیله «تنفس اکسیژن خالص» در محیط‌های خاص، کنار قلیان‌های معمولی و با ادعاهای کذبی نظیر افزایش انرژی، بهبود وضعیت سلامتی و تسکین استرس معرفی می‌شود، وسیله‌ای بسیار خطرناک برای سلامتی افراد به‌ویژه جوانان محسوب می‌شود اما با وجود تبلیغات زیاد و جذابیت‌های ظاهری، کارشناسان و پزشکان به‌شدت نسبت به این محصول هشدار داده‌اند و خطرات قطعی و احتمالی آن را برای سلامتی جدی می‌دانند.

قلیان اکسیژن همان‌طور که از نامش پیداست، ترکیبی از دستگاه‌های قلیان سنتی با اکسید نیتروژن است. پس از گزارشی که خبرگزاری تسنیم از شیوع استفاده از قلیان اکسیژن بین جوانان ایرانی منتشر کرد، وزارت بهداشت در اردیبهشت ماه، میان بهت و حیرت ناظران، اعتراف کرد که "استفاده از قلیان اکسیژن، مدتی است که به‌عنوان طرح مطالعاتی در وزارت بهداشت کلید خورده است!".

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت اعلام کرد: طرح مطالعاتی دستگاه "پاک‌دم" یا "قلیان اکسیژن" در زمان حاضر به‌صورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در 10 استان‌ کشور در حال اجراست! در این وسیله از ترکیب گازهای اکسیژن و N2O استفاده شده است و در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه که تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود؛ در صورت اثبات اثربخشی، به‌صورت سراسری اجرا خواهد شد!

وزارت بهداشت هدف از اجرای این طرح را کاهش مصرف قلیان دخانی عنوان کرد اما تا امروز هیچ مستنداتی از مطالعاتی بودن این طرح و بی‌خطر بودن آن برای استعمال‌کنندگان در اختیار رسانه‌ها قرار نداده است.

علی‌رغم اینکه وزارت بهداشت ادعا کرده است که این طرح "به‌صورت مطالعاتی" در 10 استان کشور در حال اجراست اما در عمل شاهدیم که قلیان اکسیژن "به‌صورت کاملاً تجاری" با هدف درآمدزایی صرف و بدون کوچکترین توجه به مخاطرات عدیده آن در بسیاری از مراکز از جمله کافه‌ها، سفره‌خانه‌ها و کافی‌شاپ‎ها در حال عرضه آزادانه و بدون کوچکترین محدودیتی است!

متأسفانه در سطح شهرها شاهدیم که مراکز عرضه آن نیز این قلیان‌ها را به‌عنوان "محصولات سالم" معرفی می‌کنند که به بهبود عملکرد تنفسی کمک می‌کند! اما در حقیقت نه‌تنها هیچ‌گونه تضمینی در خصوص ایمنی آن‌ها وجود ندارد بلکه خطرات بسیار زیادی نیز سلامت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌‌کند.

پس از تأیید مطالعاتی بودن طرح استفاده از قلیان اکسیژن توسط وزارت بهداشت، رئیس انجمن ریه ایران نیز در گفتگویی با تسنیم اعلام کرد: "قلیان اکسیژن بدون هیچ‌گونه مشورتی با این انجمن، در کافه‌‎ها و برخی مراکز عرضه شده است!".

رئیس انجمن ریه ایران با رد ادعای وزارت بهداشت مبنی بر بی‌عارضه بودن قلیان اکسیژن با اشاره به اینکه ترکیب N2O استفاده‌شده در این قلیان، دارای عوارض بسیار زیادی برای سلامتی است، هشدار داده بود: ما در پزشکی، دارو و ماده‌ای نداریم که فقط منفعت داشته باشد و عوارضی نداشته باشد، تأثیرات منفی گاز خنده به‌کاررفته در این قلیان، روی اتّساع عروق، سطوح ویتامین ب12 در بدن به اثبات رسیده است و سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و آسیب به جنین زنان باردار نیز از دیگر عوارض مصرف ماده به‌کاررفته در این دستگاه است.

بی‌اطلاعی مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن از اینکه تبدیل به "موش آزمایشگاهی" وزارت بهداشت شده‌اند!

یکی از مسائل مهم که در اجرای طرح‌های مطالعاتی اهمیت دارد، اطلاع یافتن افراد از قرار گرفتن در روند چنین طرح‌های مطالعاتی است؛ این در حالی است که قلیان اکسیژن که وزارت بهداشت مدعی مطالعاتی بودن آن است، بدون اخذ هیچ‌گونه رضایت و کاملاً بدون اطلاع مصرف‌کنندگان از مطالعاتی بودن قلیان اکسیژن در کافی‌شاپ‌ها، کافه‌ها و... در حال عرضه به مشتریان است و این افراد هیچ اطلاعی از ابعاد و عوارض مصرف آن ندارند و این امر یعنی "شکستن تمام مرزهای اخلاق حرفه‌ای و پزشکی" توسط وزارت بهداشت و این‌که عملاً مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن در قالب طرح مطالعاتی وزارت بهداشت بدون اینکه اطلاع داشته باشند، (خدای‌ناکرده و بلاتشبیه) تبدیل به "موش‌های آزمایشگاهی" وزارت بهداشت شده‌اند!

خسرونیا؛ رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی دراین‌باره گفت: «هر کار تحقیقاتی باید با رضایت افراد انجام شود و در وهله نخست روی نمونه حیوانی استفاده شده باشد. پس از اینکه مطالعات روی نمونه حیوانی انجام شد و مضر نبودن مورد آزمایش‌شده به اثبات رسید، می‌تواند طرح مطالعاتی روی نمونه انسانی انجام شود. انجام یک کار تحقیقاتی به‌طور مستقیم روی نمونه انسانی از منظر اخلاقی درست نیست. هنگامی که نسبت به انجام یک طرح تحقیقاتی اقدام می‌کنیم باید اخلاق پزشکی را در کانون توجه قرار دهیم. عوارض استفاده از قلیان اکسیژن هنوز مشخص نیست و این احتمال وجود دارد که عوارض ناشی از استعمال این قلیان طی یک ماه یا حتی چند سال آینده بروز کند. با توجه به اینکه عوارض استفاده از این قلیان نامشخص است اجرای این طرح  مطالعاتی در 10 استان یک کار اشتباه است».

فرار وزارت بهداشت از هرگونه پاسخگویی درباره ابعاد اقدام عجیب خود در طرح قلیان اکسیژن!

اکنون با گذشت بیش از 6 ماه از رسانه‌ای شدن ادعای وزارت بهداشت مبنی بر مطالعاتی بودن قلیان اکسیژن و تغییر در بدنه وزارت بهداشت، همچنان قلیان اکسیژن به‌صورت آزادانه در دسترس عموم مردم قرار دارد و دبیرخانه ستاد کنترل دخانیات وزارت بهداشت نیز از هرگونه توضیح دراین‌باره خودداری می‌کند!

با وجود گذشت نیمی از سال، این وزارتخانه هنوز هیچ سند و شواهد علمی مبنی بر بی‌ضرر بودن این دستگاه را در اختیار توده مردم و رسانه‌ها قرار نداده است و حتی مشخص نیست فرآیند انجام این طرح مطالعاتی آن هم در یک‌سوم استان‌های کشور و در این مقیاس عظیم، چگونه و با کدام توجیه منطقی و پزشکی بوده است!

ادعای وزارت بهداشت مبنی بر بی‌خطر بودن قلیان اکسیژن در حالی است که بسیاری از مصرف‌کنندگان این نوع از قلیان، اذعان دارند که با مصرف این قلیان، دچار سرخوشی و علائم اختلال تشخیصی و رفتاری گسترده شده‌اند و حتی گزارشی که در کشورهای مشابه از مصرف گاز به‌کاررفته در این قلیان وجود دارد، نیز نشانگر پرعارضه بودن این دستگاه است.

از جمله خبرگزاری رویترز در گزارشی که در سال 2022 براساس نتایج یک پژوهش در اروپا منتشر کرده نوشته است که آژانس نظارت بر مواد مخدر اتحادیه اروپا در مطالعه‌ای اعلام کرد: استفاده تفریحی از اکسید نیتروژن که به "گاز خنده" نیز معروف است، در اروپا بین جوانان رو به افزایش است و تعداد نگران‌کننده‌ای از مسمومیت‌ها را ایجاد می‌کند و این ماده باعث احساس سرخوشی، آرامش و جدایی از واقعیت می‌شود.

در کشور انگلستان که این ماده را تولید و به دنیا عرضه کرده است، فروش اکسید نیتروژن برای مقاصد تفریحی ذیل مواد روانگردان 2016 قرار دارد و این کشور به‌عنوان تولیدکننده اصلی، استفاده تفریحی آن را غیرقانونی اعلام کرده است یعنی اگر کسی اکسید نیتروژن را به‌قصد تفریح فروخت باید جریمه و زندانی شود.

ایجاد و شکل‌گیری یک شائبه خطرناک در اذهان به‌دلیل سکوت وزارت بهداشت

به گزارش تسنیم، وزارت بهداشت متولی سلامت مردم است اما در پرونده "قلیان اکسیژن" و عوارض خطرناکی که استعمال آن دارد، هنوز این وزارتخانه به هیچ‌یک از ابهامات و سؤالات جدی این اقدام خود پاسخ نداده است و با گذشت 6 ماه از زمان پذیرش اصل داستان مطالعاتی بودن آن توسط وزارت بهداشت، هیچ توضیحی درباره چرایی انجام این مطالعه با این سبک و سیاق خطرناک و بسیار پرمسئله، فرآیند آن و مستندات علمی حاصله، ارائه نکرده است!
همین مسئله به ایجاد شائبه‌های بیشتری دامن زده است و این نگرانی و واهمه جدی در اذهان ناظران ایجاد شده است که ممکن است برخی "مناسبات ناسالم مالی" میان حامیان اجرای این به‌اصطلاح طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در بدنه وزارت بهداشت با برخی افراد و مراکز عرضه آن به‌صورت تجاری در سطح شهرهای مختلف کشورمان ایجاد شده باشد!

انتهای پیام/+