تاریخ به روایت شکست‌خوردگان
نویسنده در کتاب «ریشه‌ها» ضمن توجه به تأثیر برده‌داری بر زندگی سیاه‌پوستان در آمریکا، تلاش دارد به این مسئله به عنوان یک جنایت سازمان‌یافته بپردازد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، الکس هیلی در کتاب «ریشه‌ها» قصد دارد تاریخ را از زبان شکست‌خوردگان روایت کند. این اثر، بازتابی است از تاریخ آمریکا و بررسی ریشه‌ای مسئله برده‌داری و نابرابری نژادی در این کشور؛ مسئله‌ای که امروز هم به شکل دیگری گاه بروز و همانند زخم کهنه‌ای سر باز می‌کند.
نویسنده در «ریشه‌ها» تلاش دارد تا با بیانی داستانی از یک واقیعت تلخ را که بیش از دو قرن در آمریکا رایج بود، نگاهی که سیاهان را بربر و وحشی معرفی می‌کردند و خود را نژاد برتر می‌دانستند. هیلی در این اثر این تم را دنبال می‌کند که سیاهانی که امروز در آمریکا بوده و برخی از آنها زندگی فلاکت‌باری دارند، از کجا آمده‌اند و چگونه به سرنوشت فعلی دچار شده‌اند؟
بر اساس آنچه در پیش‌گفتار فارسی کتاب آمده است، داستان در دهکده‌ای به‌نام «ژوفوره» در گامبیا آغاز می‌شود. گامبیا از کشورهای آفریقای غربی است. غرب آفریقا طبعاً بیش از شرق آن می‌توانست برای برده‌داران جذاب باشد، چرا که برای انتقال برده‌ها از غرب آفریقا به ایالات متحده، نیازی به عبور از کانال سوئز یا دماغه امید نیک نبود.
نقطه آغازین داستان تولد کونتا کینته و مراسم نام‌گذاری اوست. در همین مراسم نام‌گذاری، الکس هیلی استادانه فرهنگ و تمدن قومیتی را که از آن برخاسته است به رخ مخاطب آمریکایی می‌کشد. پدر کونتا کینته یک مسلمان است و ارزش‌های والای اسلامی در نام‌گذاری کودک به‌خوبی به تصویر کشیده می‌شود. کونتا در محیط زیبای آفریقا بزرگ می‌شود و پدرش به او آزادی عمل کامل می‌دهد، او فقط حق ندارد به یک چیز دست بزند، «جانماز پدر که برایش مقدس است.» تربیتی که پدر برای کونتا در نظر گرفته، مملو از صداقت و ادب است. دروغ‌گویی در این تربیت جایی ندارد، همین‌طور بی‌احترامی به بزرگ‌تر.
این اثر پس از انتشار با استقبال خوبی از سوی جامعه جهانی مواجهه شد و به زبان‌های مختلف ترجمه و در کشورهای مختلف توزیع شد. در ایران نیز کتاب با ترجمه زنده‌یاد علیرضا فرهمند از سوی انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است.
فرهمند در گفت‌وگویی که پیش از این با تسنیم داشت، درباره کتاب و وقایع آن گفت: ما دو نوع جنایت داریم؛ یکی جنایت فردی است که انسان‌ها در حق یکی از افراد انجام می‌دهند. دوم؛ جنایت سازمان‌یافته داریم که ملتی را درگیر می‌کند، با برنامه‌ریزی انجام می‌شود و بسیار وحشتناک است. تاریخ برده‌داری به پیش از حضور آمریکایی‌ها در آفریقا بازمی‌گردد. از سده‌های پیشین وجود داشته است. حتی نقل شده که در برخی موارد اعراب نیز دست به دزدیدن سیاهان برای برده‌داری می‌زدند. پیش از آمریکا نیز پرتغالی‌ها در غرب آفریقا دست به چنین کاری می‌زدند، اما با حضور آمریکایی‌ها برده‌داری به یک نظام تبدیل شد. دفتر و حساب کتابی برای آن درست کردند. در واقع میتوان گفت که جنایت سازمان‌یافته برده‌داری توسط سفیدپوستان آمریکایی رقم خورد. ما پیش از این چنین رویکردی را نسبت به انسان‌ها نداشتیم.
به گفته او؛ آمریکایی‌ها در این زمان با اعزام نیروهای خود به خاک آمریکا اقدام به اعزام نیروهای جوان سیاه به خاک آمریکا برای استفاده ابزاری از آنها می‌کردند. گذشته از خرید و فروش، عملیات اعزام را راه انداخته بودند که به مثلث برده‌داری در شمال غربی آفریقا و آمریکا شده بود.
این مترجم افزود: به نظر من «ریشه‌ها» کتاب مهمی است که این تاریخ را بازگو می‌کند، اما بهتر است در کنار مطالعه این اثر، کتاب دیگری با عنوان «شرق‌شناسی» را که توسط عبدالرحیم گواهی به فارسی برگردانده شده نیز بخوانیم. «ریشه‌ها» داستان این موضوع است، اما «شرق‌شناسی» تاریخ و تحلیل این واقعه را ارائه می‌دهد. از این نظر خوب است که دو اثر با هم مطالعه شود تا دید جامع‌تری به مخاطب بدهد.
سماوا به‌تازگی کتاب صوتی این اثر را با صدای داوود حیدری در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.
انتهای پیام/