آغاز دوره‌های آموزشی گردشگری/ برنامه ویژه برای بوم‌گردی‌ها
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با هدف تقویت گردشگری پایدار در روستاها، از برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی برای بهره‌برداران اقامتگاه‌های بوم‌گردی خبر داد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های بوم‌گردی به یکی از ارکان مهم صنعت گردشگری در ایران تبدیل شده‌اند. این اقامتگاه‌ها که با هدف جذب گردشگران به مناطق روستایی و طبیعی ایجاد شده‌اند، نقش مهمی در توسعه پایدار این مناطق ایفا می‌کنند. اما با رشد این صنعت، نیاز به آموزش‌های تخصصی برای مدیریت و بهره‌برداری از این اقامتگاه‌ها بیش از پیش احساس شد.
پس از تصویب قانون اشتغال روستایی و عشایری، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی شتاب گرفت، اما بسیاری از دوره‌های آموزشی موجود با نیازهای خاص این بخش هماهنگ نبودند. در نتیجه، نیاز به بازنگری در سرفصل‌های آموزشی و تنظیم برنامه‌های جدید برای آموزش بهره‌برداران این اقامتگاه‌ها احساس شد.
یکی از چالش‌های اصلی در این مسیر، فاصله جغرافیایی بین اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مراکز آموزشی است. به همین دلیل، برگزاری دوره‌های آموزشی به صورت منطقه‌ای و استفاده از فناوری‌های آنلاین و آفلاین برای تسهیل دسترسی به این آموزش‌ها امری ضروری به نظر می‌رسد. علاوه بر این، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی برای ایجاد محتوای به‌روز و کارآمد نیز می‌تواند به بهبود کیفیت این آموزش‌ها کمک کند.
در این راستا، وزارت گردشگری و سایر نهادهای مرتبط با برنامه‌ریزی دقیق، قصد دارند به توسعه زیرساخت‌های آموزشی و توانمندسازی بهره‌برداران بپردازند. این اقدامات علاوه بر ارتقای کیفیت خدمات در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، می‌تواند به توسعه گردشگری پایدار در روستاها و تقویت اقتصاد محلی نیز کمک کند.
در رابطه با این موضوع با دکتر ابوطالب قاسمی؛ مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی تسنیم اظهار کرد: آموزش اقامتگاه‌های بوم‌گردی یکی از موضوعات مهمی است که اهمیت ویژه‌ای دارد. اقامتگاه‌های بوم‌گردی به شکلی که امروز در کشور گسترش یافته و در ادبیات گردشگری جایگاه خود را پیدا کرده‌اند، از سال 1395 به بعد مورد توجه قرار گرفتند. این روند به‌ویژه با تصویب قانون اشتغال روستایی و عشایری و تخصیص تسهیلات ارزان‌قیمت از محل صندوق توسعه ملی برای توسعه روستاها شتاب گرفت.
وی افزود: در حوزه گردشگری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی از سال‌های گذشته به شکل گسترده‌ای در کشور توسعه یافته‌اند. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، تعریف دوره‌های آموزشی مناسب و آگاهی‌بخشی درباره نحوه بهره‌برداری و مدیریت این اقامتگاه‌ها بوده است. در آن زمان، منابع و سرفصل‌های آموزشی تعریف‌شده برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی شباهت زیادی به دوره‌های آموزشی هتل‌ها، متل‌ها و سایر مراکز اقامتی داشت که اغلب با شرایط و نیازهای مناطق روستایی هماهنگی کافی نداشت.
قاسمی گفت: یکی از ضرورت‌ها در این حوزه، بازبینی این سرفصل‌های آموزشی بود تا متناسب با نیازهای واقعی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در مناطق روستایی و شرایط خاص بهره‌برداران آن‌ها، که عمدتاً روستاییان هستند، طراحی شوند. این بازنگری باید به گونه‌ای باشد که شرایط خاص مدیریت و بهره‌برداری در این مناطق را به‌خوبی پوشش دهد و به ارتقای کیفیت خدمات و توسعه پایدار کمک کند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، تصریح کرد: سرفصل‌های آموزشی اقامتگاه‌های بوم‌گردی با همکاری متخصصان حوزه روستا و تشکل‌های مرتبط، از جمله جامعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی، مورد بازبینی قرار گرفت. این بازبینی منجر به تدوین سرفصل‌هایی شد که هم با نیازهای جامعه هدف و هم با شرایط زمانی و نحوه اجرای دوره‌ها هماهنگی بیشتری داشت.
وی افزود: پیش از این، سرفصل‌ها و دوره‌های آموزشی طراحی‌شده به دلیل سختی‌های اجرایی و کاربردی نبودن برای بهره‌برداران، با استقبال کمی مواجه می‌شد. با اصلاح این سرفصل‌ها، دوره‌های آموزشی توانمندسازی ویژه این قشر پیش‌بینی و ابلاغ شد.
قاسمی تصریح کرد: با این حال، یکی از مشکلات موجود این است که اقامتگاه‌های بوم‌گردی عمدتاً در مناطق روستایی واقع شده‌اند، در حالی که موسسات مجری دوره‌های آموزشی غالباً در مراکز استان‌ها مستقر هستند. این فاصله جغرافیایی، با توجه به شرایط خاص روستاییان، یکی از موانع اصلی در اجرای این آموزش‌ها به شمار می‌آید و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای دسترسی آسان‌تر بهره‌برداران است.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، ادامه داد: یکی از چالش‌های اصلی در برگزاری دوره‌های آموزشی برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی، فاصله زیاد بهره‌برداران روستایی از موسسات آموزشی مستقر در مراکز استان‌ها بود. این مسئله موجب دشواری در تردد و شرکت در دوره‌ها می‌شد.
وی افزود: برای حل این مشکل، برنامه‌ریزی شد تا دوره‌های آموزشی به صورت چندروزه و منطقه‌ای برگزار شوند. به این ترتیب، با تمرکز بر مناطق نزدیک‌تر به بهره‌برداران، امکان دسترسی آسان‌تر فراهم می‌شود. همچنین، محتواهای آموزشی به‌صورت آنلاین، آفلاین و در قالب پکیج‌های کاربردی طراحی و ارائه خواهد شد تا این افراد بتوانند به‌آسانی به آموزش‌های موردنیاز دسترسی داشته باشند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: این اقدامات، ضمن کاهش مشکلات ناشی از فاصله جغرافیایی، می‌تواند به ارتقای سطح توانمندی و بهره‌وری در مدیریت اقامتگاه‌های بوم‌گردی کمک کند.
وی ادامه داد: چالش دیگر در این حوزه، هزینه‌های برگزاری دوره‌ها و دشواری اقامت برخی بهره‌برداران در طول دوره‌ها است. برای کاهش این هزینه‌ها، بخشی از اعتبارات ملی به برگزاری این دوره‌ها اختصاص داده شده تا به شکل دوره‌های توانمندسازی برگزار شوند. این اقدامات کمک می‌کند تا چارچوبی کارآمد برای توانمندسازی بهره‌برداران و آگاهی‌بخشی درباره مدیریت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاها فراهم شود.
قاسمی متذکر شد: دفتر مطالعات، برنامه‌ریزی و آموزش با هدف ایفای نقش پل ارتباطی میان جامعه دانشگاهی، دولت و صنعت گردشگری فعالیت می‌کند. این دفتر با توجه به ماهیت خود، تلاش دارد تا از طریق برنامه‌ریزی گسترده، از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها برای توسعه صنعت گردشگری بهره‌مند شود.
وی افزود: در این راستا، مجموعه‌ای از نشست‌ها، هم‌اندیشی‌ها، سخنرانی‌ها و دوره‌های آموزشی طراحی و اجرا شده است. اولویت این برنامه‌ها همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات علمی مرتبط با رشته گردشگری بوده است. به عنوان نمونه، دوره‌ها و تعاملاتی با دانشگاه علم و فرهنگ، دانشکده گردشگری دانشگاه خوارزمی، گروه گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران برگزار شده است.
وی ادامه داد: علاوه بر این، بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌هایی به ادارات استانی ارسال شده تا بر اساس چارچوب‌ها و سرفصل‌های تعریف‌شده، این برنامه‌ها در استان‌ها نیز به اجرا درآید. هدف نهایی، تقویت پیوند میان علم و عمل در صنعت گردشگری و بهره‌برداری بهینه از دانش بومی برای توسعه این حوزه است.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: یکی از اقدامات برجسته دفتر مطالعات گردشگری در تعامل با دانشگاه‌ها، حضور فعال دانشجویان و دانشگاه‌ها در رویدادهای مرتبط با این حوزه بوده است. در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران، 22 دانشگاه از بیش از 15 استان کشور شرکت کردند. این حضور در قالب اتحادیه‌های دانشجویی رشته‌های گردشگری شکل گرفت و فرصتی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های دانشجویی فراهم شد.
وی افزود: همچنین، از دانشجویان خارجی دانشگاه‌های ایران دعوت شد تا در این نمایشگاه شرکت کنند. برخی دانشگاه‌ها پیشگام شده و دانشجویان خارجی خود را در قالب تورهای آشنا‌سازی به این نمایشگاه آوردند. این نمایشگاه که به نوعی عصاره گردشگری کشور و جشنی سالانه برای این صنعت محسوب می‌شود، فرصتی برای ارتباط و هم‌افزایی بیشتر ایجاد کرد.
وی ادامه داد: در اقدام دیگری، به مناسبت هفته گردشگری، نشست‌های تخصصی در بیش از 10 استان کشور برگزار شد. در همین راستا، معاونت گردشگری با همکاری برخی دانشگاه‌ها، از جمله دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، نشست بین‌المللی با محوریت گردشگری و صلح برگزار کرد. این نشست با حضور اساتید دانشگاه‌های مختلف و تمرکز بر رویکردهای علمی و تخصصی، به تعامل گسترده‌تری میان دانشگاه و صنعت گردشگری منجر شد.
قاسمی عنوان کرد: دفتر مطالعات گردشگری در هفته پژوهش سال گذشته و روز جهانی آموزش، با بهره‌گیری از حضور دانشجویان و دانشگاهیان، تلاش کرد پیوند میان علم و سیاست‌گذاری را تقویت کند. این رویکرد، با برنامه‌ریزی‌های جدید، در هفته پژوهش امسال نیز ادامه خواهد یافت. هدف اصلی این برنامه‌ها، استفاده از دانش به‌روز دانشگاه‌ها برای تدوین سیاست‌های کارآمد در حوزه گردشگری است.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: یکی از اهداف کلیدی این تعاملات، آشنایی جامعه دانشگاهی با مسائل و چالش‌های روز دستگاه‌های دولتی است. این ارتباط، زمینه‌ساز هدایت پژوهش‌ها، مقالات علمی، رساله‌های دکتری و پایان‌نامه‌های کارشناسی به سمت نیازهای واقعی صنعت گردشگری و دستگاه‌های اجرایی خواهد شد. نتیجه این هم‌افزایی، علاوه بر حل مشکلات موجود، بستری برای استفاده عملی از دستاوردهای علمی در توسعه صنعت گردشگری خواهد بود.
وی افزود: این همکاری‌ها، نه‌تنها سیاست‌گذاری‌ها را بر مبنای یافته‌های علمی به‌روز می‌کند، بلکه فرصتی برای دانشگاهیان و دانشجویان فراهم می‌آورد تا در فرآیند تصمیم‌سازی و حل چالش‌های عملی کشور نقشی مؤثر ایفا کنند.
وی ادامه داد: یکی از اهداف مهم دیگر در برنامه‌های ارتباط با دانشگاهیان، ایجاد بستری برای استفاده از افراد متخصص و توانمند، به‌ویژه دانشجویان، در صنعت گردشگری است. در این راستا، چندین اقدام عملی برای حضور فعال دانشجویان در عرصه گردشگری انجام شده است. از جمله این اقدامات، می‌توان به حضور دانشجویان در معاونت گردشگری و سایر ادارات استانی در قالب کارورزی‌ها و فرصت‌های مطالعاتی اشاره کرد.
قاسمی ادامه داد: همچنین، فرصتی برای اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها فراهم شده تا در پروژه‌های تحقیقاتی و اجرایی صنعت گردشگری مشارکت کنند. فارغ‌التحصیلان تازه‌دانش‌آموخته و سربازان امری نیز می‌توانند دوره‌های آموزشی خود را در معاونت گردشگری وزارتخانه گذرانده و از دانش و توانمندی‌های خود برای توسعه این صنعت استفاده کنند.
وی ادامه داد: این همکاری‌ها فرصتی برای تعامل علمی و اجرایی فراهم می‌کند که در آن دانشجویان و فارغ‌التحصیلان به همراه کارشناسان با تجربه، برای حل مشکلات و ارتقای صنعت گردشگری به‌طور مشترک تلاش می‌کنند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: طبیعتاً با اشباع گردشگری در مناطق شهری و سنتی، روستاها به عنوان مقصدهای جدید و نوظهور در کشور مطرح شده‌اند. این مناطق اکنون به مکانی برای جذب گردشگران و مسافران تبدیل شده‌اند و در نتیجه، آثار اقتصادی زیادی را به همراه دارند. یکی از مهم‌ترین جنبه‌هایی که می‌توان در خصوص گردشگری و توسعه آن در روستاها اشاره کرد، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی است. این اقامتگاه‌ها به عنوان مراکزی هستند که قادرند گردشگران را در خود جای داده و امکان اقامت شبانه را در روستاها فراهم کنند.
وی افزود: پیش از این، تنها تعداد محدودی از روستاها در قالب خانه‌های مسافر مورد استفاده قرار می‌گرفتند که بسیاری از آن‌ها استانداردهای لازم را نداشتند. در نتیجه، بیشتر گردشگران به طور معمول تنها از جاذبه‌های روزانه روستاها بهره می‌بردند و شب را در آنجا نمی‌ماندند. این امر باعث می‌شد که از خدمات اقامتی، پذیرایی و خرید سوغات بهره‌ای نبرده و به طور کلی ظرفیت‌های روستاها به طور کامل مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.
وی ادامه داد: با اجرای سیاست‌های جدید دولت، گردشگران دیگر تنها برای یک روز به روستاها سفر نمی‌کنند. این سیاست‌ها موجب شدند که گردشگران برای مدت طولانی‌تری، حتی برای دو یا سه روز، در روستاها بمانند و از فرهنگ، آداب و رسوم مردم روستا بیشتر آشنا شوند. این اقامت‌های طولانی‌تر باعث شد تا جاذبه‌های بیشتری در روستاها کشف و بهره‌برداری شود و تولیدات محلی از طریق اقامت و پذیرایی گردشگران به مصرف برسد.
قاسمی عنوان کرد: این موضوع باعث شد که توسعه گردشگری در روستاها به یک رویکرد جدید در کشور تبدیل شود و توجه بیشتری به آن معطوف گردد. علاوه بر این، خدماتی که می‌توان در روستاها برای توسعه آن‌ها در استان‌ها، شامل ثبت جهانی روستاهای کندوان آذربایجان شرقی و اصفهک اصفهان و ... معرفی آن‌ها به عنوان مقاصد گردشگری است. در سال جاری، تعدادی از روستاهایی که از جاذبه‌های بهتری برخوردارند، با توجه به استانداردهای سازمان جهانی گردشگری به عنوان روستاهای هدف گردشگری معرفی شدند. این روستاها می‌توانند الگویی برای سایر روستاها باشند تا با برنامه‌ریزی صحیح و حفظ و احیای ظرفیت‌های گردشگری، توسعه خود را پیش ببرند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: بنابراین، ثبت روستاها به عنوان مقصد گردشگری و طرح‌های مرتبط با رتبه‌بندی و بازبینی روستاهای هدف گردشگری، انگیزه‌ای برای روستائیان و مسئولین محلی ایجاد می‌کند تا توجه بیشتری به این حوزه داشته باشند.
وی افزود: یکی از نکات مهم در توسعه روستایی، ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی میان مسئولان مختلف است که در روستاها نقش دارند. این مسئولان شامل بنیاد مسکن، سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها، معاونت مناطق محروم ریاست جمهوری، وزارت راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی، بخشداری‌ها، فرمانداری‌ها و استانداری‌ها می‌شوند. همکاری و هماهنگی بین این نهادها می‌تواند به توسعه روستاها کمک شایانی کند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: در این راستا، وزارتخانه‌ها در برنامه هفتم توسعه به این مقوله توجه ویژه‌ای داشته‌اند و در قانون بودجه 1404 نیز پیش‌بینی شده که منابع اشتغال روستایی که پیش‌تر برای گردشگری اختصاص یافته، از محل تسهیلات بازپرداختی به چرخه مربوط به گردشگری بازگردانده شود تا این تسهیلات مجدداً در حوزه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: این مسئله یکی از مواردی است که می‌تواند به توسعه گردشگری کمک کند. ما تأکید داریم که بخشی از منابع دولتی که برای توسعه زیرساخت‌ها اختصاص داده می‌شود، باید در روستاها هزینه شود. این برنامه‌ها می‌توانند به رشد گردشگری و به طور کلی رونق اقتصادی روستاها کمک کنند.
وی ادامه داد: مهم‌ترین عاملی که می‌تواند گردشگری را در روستاها رونق دهد و به مهاجرت معکوس به روستاها کمک کند، برنامه‌ریزی هدفمند، منسجم و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف است. با ارائه مشوق‌ها، حمایت‌های مالی و تسهیلات ارزان‌قیمت، می‌توان گردشگری روستایی را به جایگاه و ظرفیت‌های بی‌نظیری که دارد، رساند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، ادامه داد: در مورد بحث هوش مصنوعی، در دفتر ما، اقداماتی انجام دادیم که شامل مطالعه و طرح پژوهشی مشترک با دانشگاه علامه طباطبایی بود. این کار به صورت مشترک انجام شد، اما بهره‌بردار و مجری اصلی آن دفتر بازاریابی خارجی بوده است. در این راستا، ما تلاش کردیم تا در قالب یک طرح مطالعاتی، استفاده از هوش مصنوعی در صنعت گردشگری را مورد بررسی قرار دهیم، که این کار با همکاری دانشگاه علامه به نتیجه رسید.
وی افزود: بنابراین نتایج این تحقیق را به حوزه‌های تخصصی و بخش‌های اجرایی مرتبط ارجاع دادیم. به هر حال، مشکلات و چالش‌هایی وجود دارد، از جمله اینکه تا چه حد زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری کشور می‌توانند پذیرای هوش مصنوعی باشند. همچنین، بهره‌برداران سنتی این حوزه تا چه اندازه تمایل دارند با این فناوری ارتباط برقرار کنند و خود را به‌روز کنند. از طرفی، افرادی که قصد دارند با استفاده از هوش مصنوعی وارد صنعت گردشگری شوند، ممکن است با چالش‌هایی در رقابت با بهره‌برداران سنتی روبه‌رو شوند. این مسائل می‌تواند مشکلاتی در فرآیند تطابق و پیشرفت به همراه داشته باشد، و فکر می‌کنم که توضیحات بیشتر در این خصوص کافی باشد.
قاسمی گفت: طبیعتاً یکی از پیامدهای توسعه گردشگری، علیرغم تمام آثار مثبت آن، می‌تواند اثرات منفی زیست‌محیطی باشد. مسائلی مانند افزایش جمعیت و تعداد گردشگران در مناطق حساس زیستی، و اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری که ممکن است به آلودگی‌هایی منجر شوند، نیاز به توجه ویژه دارد. در مناطق گردشگرپذیر، به ویژه در استان‌های شمالی کشور، در ایام پیک سفر، مشکلاتی مانند انباشت زباله و فاضلاب به وضوح مشاهده می‌شود.
وی افزود: همچنین یکی از مسائل مهم دیگر، استفاده بیش از ظرفیت منابع در این مناطق است که می‌تواند اثرات زیست‌محیطی منفی به دنبال داشته باشد. در این راستا، در سال گذشته، 23 پروژه گردشگری با رویکرد سرمایه‌گذاری سبز در سه حوزه اصلی شامل انسان و روابط انسانی، آموزش‌های محیط زیستی، و روش‌های سرمایه‌گذاری پایدار اجرا شد که به کاهش آثار منفی زیست‌محیطی کمک کرده است.
وی ادامه داد: ما یکی از اقداماتی که انجام دادیم، همکاری با شرکت گاز ایران برای اجرای طرح پویش به‌روزرسانی موتورخانه‌های مراکز گردشگری در سال گردشگری بود. این طرح به‌صورت رایگان در چندین استان اجرا شد و موجب صرفه‌جویی 30 تا 40 درصدی در مصرف گاز در این مراکز گردید. علاوه بر این، ما بخشنامه‌های ارشادی برای سرمایه‌گذاران ارائه کردیم تا آن‌ها را تشویق کنیم تا در پروژه‌های خود از تجهیزات و تکنیک‌هایی که باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش اثرات زیست‌محیطی می‌شوند، استفاده کنند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، عنوان کرد: در راستای تقویت سرمایه‌گذاری پایدار، اخیراً در کمیته ملی طبیعت‌گردی به دنبال نهادینه‌سازی این موضوع هستیم. ما در نشست‌های مختلف با همکاران این حوزه اعلام آمادگی کردیم و بر این نکته تاکید داشتیم که هنوز آمادگی داریم تا سرفصل‌ها و مولفه‌هایی که منجر به کاهش اثرات زیست‌محیطی و پایداری منابع می‌شود، تعریف کرده و دوره‌های آموزشی برای بهره‌برداران برگزار کنیم. این اقدام‌ها کمک می‌کنند تا اثرات زیست‌محیطی کاهش یابد و هزینه‌های اضافی در زمان سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کند، هرچند که برخی چالش‌ها نظیر کمبود منابع و تجهیزات ممکن است مانع از تسریع این فرآیند شوند. اما به‌طور کلی، این موضوع جزو اولویت‌های اصلی ماست و به جدیت بیشتری نیاز دارد.
قاسمی ادامه داد: در خصوص برنامه‌های آموزشی، باید بگویم که تا به امروز، رویه و الگویی که ما بر اساس دستورالعمل‌های کاری خود داریم، به این صورت است که آموزش‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. یکی از این دسته‌ها شامل آموزش‌های سنتی است که در هفت سرفصل اصلی ارائه می‌شود. این سرفصل‌ها عبارتند از دوره‌های ژئوتوریسم، طبیعت‌گردی و فرهنگی، مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری، مدیران و کارکنان مراکز اقامتی، از جمله هتل‌ها، مدیران بندبی آژانس‌های مسافرتی، مسئولین فنی و مسئولین قراردادهای بسته‌های مختلف گردشگری ئ کارشناسان ارزیاب و مدیران فنی طرح‌های تطبیق و ارزیابی تاسیسات گردشگری است.
وی افزود: این دوره‌ها به طور خاص برای افراد در حوزه‌های مختلف طراحی شده است و پس از اتمام هر دوره، آزمون جامع مطابق با سرفصل‌های دوره برگزار می‌شود تا مهارت‌ها و دانش فراگیران ارزیابی شود.
وی ادامه داد: پس از اتمام دوره‌های آموزشی، به شرکت‌کنندگان گواهینامه‌ای صادر می‌شود که به نوعی به عنوان سند اشتغال آن‌ها عمل می‌کند. این دوره‌ها توسط موسسات آموزشی معتبر که از سوی ما مجوز دارند، برگزار می‌شوند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، متذکر شد: علاوه بر دوره‌های عمومی، دوره‌های تخصصی دیگری نیز وجود دارد که به طور ویژه در زمینه‌های مختلف برگزار می‌شود. از جمله این دوره‌ها می‌توان به دوره‌های موزه‌داری، پرنده‌نگری، حیات وحش، گردشگری کودک، گردشگری آبی، سلامت، تفریحات، و هوش مصنوعی اشاره کرد. این دوره‌ها که به طور خاص به نیازهای تخصصی می‌پردازند، برای افرادی که تمایل دارند وارد این حوزه‌ها شوند طراحی شده و اغلب بدون نیاز به آزمون برگزار می‌شوند.
وی افزود: ما گواهینامه‌های آموزشی را پس از اتمام دوره‌ها صادر می‌کنیم. یکی از اقداماتی که در این راستا انجام دادیم، تاکید گسترده بر برگزاری این دوره‌ها و تشویق موسسات آموزشی، ادارات کل استانی و افراد به شرکت در آن‌ها بود.
وی افزود: این دوره‌ها برای بسیاری از افراد اهمیت زیادی دارند، چرا که اثرات آن‌ها بسیار فراتر از یک آزمون جامع عمومی است. در این دوره‌ها، شرکت‌کنندگان به صورت حرفه‌ای و تخصصی با مباحث مختلف آشنا می‌شوند و مهارت‌های ویژه‌ای در حوزه‌های خاص کسب می‌کنند. این در حالی است که پیش از این، برگزاری چنین دوره‌هایی در اولویت قرار نداشت و متوقف شده بود.
قاسمی عنوان کرد: ما تلاش کردیم که این دوره‌ها را گسترش دهیم و توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشیم. علاوه بر این، دوره‌های دیگری را که پیش‌تر به مدت سه یا چهار سال متوقف شده بودند، دوباره فعال کرده‌ایم. این دوره‌ها در قالب طرح توانمندسازی مشاغل گردشگری و اینترنتی‌سازی برگزار می‌شوند.
وی اظهار کرد: برای ما، این دوره‌ها اولویت دارند، اما در قالب آزمون جامع نمی‌گنجند. از طرفی، موسسات آموزشی ممکن است برای برگزاری این دوره‌ها به دلایل مختلف انگیزه‌ای نداشته باشند، چون به نظرشان توجیه اقتصادی ندارد. بنابراین، ما با شناسایی اولویت‌ها و استفاده از منابع دولتی حمایتی، این دوره‌ها را تعریف و اجرایی کرده‌ایم.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گفت: در این راستا، برای توانمندسازی، مهم‌ترین نکته برای ما مشارکت تمام موسسات آموزشی در ادارات کل استان‌ها است. این موسسات باید با همکاری یکدیگر این دوره‌ها را برگزار کنند. همچنین، کارشناسان ناظر ستادی ما در زمان برگزاری دوره‌ها حضور دارند تا اطمینان حاصل شود که دوره‌ها با کیفیت مطلوب اجرا شوند.
وی ادامه داد: بنابراین، در این قالب، می‌توانیم به سه دوره آموزشی اشاره کنیم، اما فرایندهای این دوره‌ها به این شکل است که باید توجه خاصی به آن‌ها داشته باشیم. یک نکته که می‌خواهم به آن اشاره کنم، این است که فرایندهای آموزشی را در حال الکترونیکی کردن هستیم و در چند روز آینده به طور کامل این سیستم الکترونیکی خواهد شد. در درگاه ملی، مجوزها ثبت شده‌اند. یکی از بزرگترین مشکلاتی که موسسات آموزشی با آن مواجه بودند، این بود که علیرغم سابقه طولانی که داشتند، به دلایل مختلف هیچگاه مجوز موسسه نداشتند و فقط مجوز برگزاری دوره‌ها را داشتند. با پیگیری‌های مستمر، این مشکل با وزارت اقتصاد حل شد و موسسات آموزشی که تا پیش از این در زمره مصادیق گردشگری قرار نمی‌گرفتند، اکنون توانسته‌اند با پیگیری‌ها وارد این حوزه شوند.
وی افزود: از این پس، تمامی این موسسات می‌توانند از حمایت‌ها و مشوق‌های حوزه گردشگری بهره‌مند شوند. همچنین، مشکلاتی که این موسسات با اماکن و شهرداری‌ها به دلیل نداشتن مجوز موسسه آموزشی داشتند، برطرف شده است. این فرایند جدید به موسسات این امکان را می‌دهد که به راحتی در برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با گردشگری مشارکت کنند.
قاسمی عنوان کرد: دوره‌ها بر اساس سرفصل‌های مشخص‌شده پیشنهاد می‌شوند. اساتیدی که صلاحیت لازم برای تدریس دوره‌های مهارتی و کاربردی در حوزه گردشگری را دارند، شناسایی، تایید و انتخاب می‌شوند. این اساتید دوره‌ها را مطابق با سرفصل‌های تایید شده برگزار می‌کنند. علاوه بر این، هر سال دو بار آزمون جامع برای ارزیابی توانمندی شرکت‌کنندگان برگزار می‌شود تا افرادی که موفق به گذراندن دوره‌ها شوند، وارد چرخه شغلی شده و به‌کار گمارده شوند.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اقدامات مهم ما، به روزرسانی دوره‌ها و سرفصل‌ها است. به عنوان مثال، سرفصل‌های مربوط به اقامتگاه‌های بوم‌گردی و فصل سلامت قبلاً ابلاغ شده‌اند. در حال حاضر، سرفصل‌های دوره راهنمایان گردشگری در حال به‌روزرسانی هستند. همچنین سرفصل‌های دوره‌های مدیر فنی آژانس‌های مسافرتی، تحصیلات عمومی و مشاغل هتل‌داری نیز نیاز به بازنگری و به‌روزرسانی دارند. از این طریق می‌توانیم برنامه‌های آموزشی را به‌طور مؤثری به روز کنیم. سرفصل‌های دوره راهنمایان تقریبا به‌روزرسانی شده‌اند و پس از بررسی نهایی به‌زودی ابلاغ خواهند شد. سایر سرفصل‌های دوره‌های آموزشی نیز به‌زودی مورد توجه و به‌روزرسانی قرار خواهند گرفت.
وی افزود: ما در زمینه برنامه‌ریزی، در حال تهیه یک دستنامه یا کتابچه تحت عنوان "سیمای گردشگری استان‌ها" هستیم که پیشرفت خوبی داشته و بیش از 60-70 درصد کار انجام شده است. هدف از این پروژه این است که در فرآیند برنامه‌ریزی گردشگری، توجه ویژه‌ای به هم‌پوشانی و ارتباط فعالیت‌های مختلف گردشگری داشته باشیم. به عبارت دیگر، باید بدانیم که در نقاط مختلف گردشگری، فعالیت‌ها و برنامه‌ها در بخش‌های گوناگون، از جمله سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌ها، برگزاری رویدادهای گردشگری و آموزش‌های تخصصی، به صورت همزمان و هم‌راستا با یکدیگر پیش می‌روند. این هم‌پوشانی، به ویژه در جایی که توسعه آموزش‌های گردشگری ضروری است، همزمان با نیازهای گردشگران و اولویت‌های آنان، اهمیت زیادی دارد.
وی گفت: بنابراین، ضرورت داشت که یک کتابچه یا راهنما برای تشریح وضعیت سیمای گردشگری استان‌ها تهیه شود تا بتوانیم به درستی وضعیت موجود را شناسایی کنیم و جایگاه فعلی خود را درک نماییم. این به این معناست که با استفاده از این تحلیل‌ها، قادر خواهیم بود که برنامه‌ها و جهت‌گیری‌های گردشگری را ارزیابی کرده و آن‌ها را متناسب با اولویت‌های خود تنظیم کنیم. همچنین، فعالیت‌های گردشگری در حوزه‌های مختلف باید به گونه‌ای باشند که در قالب یک زنجیره منسجم و هم‌پوشان، در مسیر درست و با توجه به سیاست‌ها و برنامه‌های آموزشی استان حرکت کنند.
دکتر قاسمی اظهار کرد: بنابراین، با این رویکرد، ما در حال انجام این مطالعه هستیم و امیدواریم که این روش بتواند به وضوح ظرفیت‌های گردشگری هر استان را شناسایی کند، وضعیت موجود آن‌ها را بررسی نماید و نشان دهد که در کدام بخش‌ها باید سرمایه‌گذاری‌ها در اولویت قرار گیرد. همچنین، در کدام زمینه‌ها باید خدمات گردشگری ارتقا یابد، استانداردسازی انجام شود و در کجاها نیاز به برنامه‌ریزی برای برگزاری رویدادهای گردشگری داریم. این اطلاعات می‌تواند وضعیت گردشگری استان‌ها را در مسیر صحیح خود قرار دهد. با چنین رویکردی، می‌توان گردشگران داخلی و خارجی را به طور مؤثرتر از نظر توزیع زمانی و مکانی هدایت کرد و مشکلاتی که در ایام پیک سفر به وجود می‌آید، مانند بحران‌ها و آسیب‌ها، تا حد زیادی کاهش یابد. در نهایت، این امر امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مؤثرتری را فراهم خواهد آورد.
انتهای پیام/