پاشینیان و تقابل با پوتین؛ تنش در روابط ارمنستان و روسیه
ارمنستان با تعلیق مشارکت خود در سازمان پیمان امنیت جمعی و انتقاد از نقش روسیه، در مسیر دور شدن از مسکو و نزدیک شدن به غرب گام برمی‌دارد. این تصمیم با واکنش تند مسکو و پیش‌بینی فشارهای اقتصادی علیه ایروان همراه شده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، تصمیم ارمنستان برای تعلیق مشارکت خود در «سازمان پیمان امنیت جمعی»، روابط ایروان و مسکو را بیش از پیش متشنج کرده است.
این اقدام با انتقاد شدید رهبران سابق این سازمان و مقامات روسیه مواجه شده و آینده استراتژیک ارمنستان را در شرایط فشارهای ژئوپلیتیکی چندقطبی، زیر سؤال برده است.
ارمنستان قرار بود امسال با استفاده از اختیارات ریاست «اتحادیه اقتصادی اوراسیا»، نشست‌های مهمی را در ایروان برگزار کند؛ اما پیش از این نشست‌ها، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، اعلام کرد که برگزاری نشست سران این اتحادیه با حضور «ولادیمیر پوتین» و «الکساندر لوکاشنکو» در ایروان را مناسب نمی‌داند.
پاشینیان در توضیح این تصمیم گفت: «به دلایل مشخص، برخی از رهبران اتحادیه اقتصادی اوراسیا افراد مطلوبی برای ارمنستان نیستند. در روند تصویب اساسنامه رم، ما با برقراری گفتگوی مثبت با شرکای روسی خود، توافقنامه دفاعی ویژه با آمریکا را به‌عنوان نمونه به آن‌ها ارائه کردیم؛ اما روسیه به دلایلی با این پیشنهاد موافقت نکرد.»
این اظهارات و اقدامات پاشینیان نشان می‌دهد که ارمنستان در مورد آینده همکاری با روسیه و عضویت در سازمان‌های وابسته به آن تردید دارد.
این کشور با نزدیک شدن به غرب و تلاش برای کاهش وابستگی به روسیه، در حال ایجاد توازن در روابط خود با قدرت‌های جهانی است. این موضوع می‌تواند باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع در قفقاز جنوبی و افزایش رقابت میان روسیه و غرب در این منطقه شود.
تصویب «اساسنامه رم» توسط ارمنستان به معنای پذیرفتن آرای «دیوان کیفری بین‌المللی» است، نهادی که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه را «مجرم» اعلام کرده است. همچنین، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس، به «چهره‌ای ناخوشایند» برای پاشینیان تبدیل شده و انتقادات صریح او باعث ناراحتی پاشینیان می‌شود.
کار به جایی رسیده که پوتین تقریباً به «عنصر نامطلوب» برای ارمنستان تبدیل شده است. مسکو این اقدام را «تحقیرآمیز» توصیف کرده است. «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، نیز تأکید کرده که پس از این اتفاق، پوتین دیگر علاقه‌ای به دیدار حضوری با پاشینیان ندارد.
«نیکول پاشینیان» در عمل در حال پیشروی در مسیر «میخائیل ساکاشویلی» است. پاشینیان با تکیه بر نخبگان غربگرای ارمنستان، زمینه را برای فعالیت بیش از دو هزار سازمان مردم‌نهاد که توسط منابع خارجی تأمین مالی می‌شوند، فراهم کرده است. واگذاری کنترل کامل رسانه‌ها در ایروان به محافل غربی باعث ترویج «تبلیغات هیستریک ضد روسی» شده است.
تکرار مدل‌های اوکراین و گرجستان در ارمنستان نیز با همین شعار ایدئولوژیک همراه است: ابتدا بی‌اعتمادی به روسیه، سپس خیانتکار اعلام کردن آن و در نهایت ایجاد نفرت کامل نسبت به روسیه.
نخست‌وزیر ارمنستان که کشورش عضو «سازمان پیمان امنیت جمعی» است، با این ادعا که روسیه در جنگ اخیر قره‌باغ شرکت نکرده، این کشور را به خیانت متهم کرد.
این تفکر به‌طور مداوم به مردم ارمنستان تلقین شده و در ذهن آن‌ها ریشه دوانده است. بخش قابل‌توجهی از ارمنی‌های ساکن در روسیه نیز این تفکر را که توسط نخبگان ملی به آن‌ها تلقین شده است، پذیرفته‌اند.
ارمنستان در یک سال گذشته از شرکت در رزمایش‌های برنامه‌ریزی‌شده سازمان پیمان امنیت خودداری کرده و مشارکت خود در سایر فعالیت‌های آن را متوقف کرده است.
اما «نقطه پایان» این موضوع را سخنان اخیر پاشینیان در پارلمان ارمنستان گذاشت. او با بیان اینکه «بازگشت ارمنستان به سازمان پیمان امنیت جمعی به‌طور فزاینده‌ای دشوار و تقریباً غیرممکن شده است»، گفت: «ما ارمنی‌ها نه در مذاکرات و نه در تصمیم‌گیری‌ها شرکت نمی‌کنیم، اما از حق وتو خود نیز استفاده نمی‌کنیم، زیرا دیگر خود را در سازمان پیمان امنیت جمعی نمی‌بینیم. بگذارید هر چه می‌خواهند، تصمیم بگیرند.»
پاشینیان همچنین با تأکید بر اینکه «اختلاف‌نظر میان ایروان و مسکو در مورد سازمان پیمان امنیت جمعی و منطقه مسئولیت آن نشان می‌دهد که به نقطه بی‌بازگشت رسیده‌ایم»، گفت: «ما دیگر نمی‌توانیم در این سازمان باقی بمانیم.»
«نیکولای بوردیوژا» دبیرکل سابق «سازمان پیمان امنیت جمعی»، در گفتگو با خبرگزاری «تاس» تصمیم ایروان برای تعلیق مشارکت در این سازمان را «اشتباهی بزرگ» خواند.
به گفته او، اظهارات دولت ارمنستان مبنی بر «بی‌اثر بودن این سازمان» و «حمایت ناکافی روسیه» با واقعیت مطابقت ندارد. او با تأکید بر اینکه مسکو حمایت گسترده‌ای از ارتش و نیروهای امنیتی ارمنستان کرده، از تأمین تسلیحات گرفته تا کمک‌های سازمانی، گفت: «اگر مقامات ارشد ارمنستان می‌گویند که روسیه و کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی تنها به آن‌ها آسیب رسانده‌اند، کاملاً در اشتباه هستند.»
پس از آنکه ارمنستان تأمین مالی بودجه سازمان پیمان امنیت جمعی را متوقف کرد، پیام مسکو روشن بود.
«الکساندر پانکین» معاون وزیر امور خارجه روسیه، با اشاره به بدهی‌های مالی ارمنستان گفت که عمل نکردن به تعهدات می‌تواند به تصمیمات لازم، حتی «محرومیت ارمنستان از حق رأی در این سازمان» منجر شود.
«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، نیز موضع مشابهی اتخاذ کرد: «کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی که به تعهدات مالی خود عمل نکنند، ممکن است از حق رأی محروم شوند.»
روسیه که نیمی از بودجه «سازمان پیمان امنیت جمعی» را تأمین می‌کند، در موضع دشواری قرار گرفته است.
بسیاری از کارشناسان روسی پیش‌بینی می‌کنند که «فشار نرم» بر ارمنستان افزایش خواهد یافت. مسکو ابزارهای اقتصادی زیادی در اختیار دارد: از محدود کردن صادرات سوخت گرفته تا اعمال تحریم علیه محصولات ارمنی مانند کنیاک و آبمیوه.
به‌عنوان مثال، در آبخازیا که توسط یک رژیم جدایی‌طلب اداره می‌شود، مردم به دلیل عدم پذیرش خواسته‌های روسیه از برق محروم شدند.
این موضوع نشان می‌دهد که صبوری مسکو به سر آمده و اقدامات تحریک‌آمیز آینده ایروان می‌تواند پیامدهای اقتصادی جدی برای این کشور داشته باشد.
انتهای پیام/