چالش‌های تحقیقات کاربردی دانشگاه‌ها در کشور
یک استاد دانشگاه چالش‌های پیشروی تحقیقات و پژوهش‌های کاربردی دانشگاه‌ها را بررسی کرد.
سید مجتبی حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم با اشاره به چالش‌های پژوهش و ارتباط صنعت با دانشگاه در کشور اظهار داشت: پژوهش‌های صنعتی که پلی میان صنعت و دانشگاه محسوب می‌شوند نیاز به توجه ویژه‌ای دارند. باید این باور در میان مسئولین کشور ایجاد شود که با سرمایه‌گذاری در حوزه پژوهش و فناوری می‌توان وضعیت را تغییر داد.
وی با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر اتفاقات خوبی در حوزه پژوهش رخ داده است، تصریح کرد: در سال 1996 رتبه ایران در تولید علم 54 بود در حالیکه این جایگاه در سال 2023 به رتبه 16 با بیش از 73 هزار مستند رسیده است. بنابراین پژوهشگران کشور در مسیر خود در حال حرکت‌اند ولی حمایت‌های لازم باید از پژوهشگر و پژوهش صورت گیرد.
رقم پژوهش 3 درصد از بودجه آموزش عالی
حسینی در ادامه رقم 3 درصدی پژوهش از کل بودجه 52 همتی آموزش عالی را بسیار ناچیز خواند و گفت: این رقم در مقایسه با کشورهای منطقه عدد کوچکی است.کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری خوبی در حوزه پژوهش و دانشگاه‌ها انجام دادند که نتیجه سرمایه‌گذاری آنها با ارائه اسناد و مدارک معتبر علمی در نظام‌های رتبه بندی در حال جوانه زدن است.
وی گفت: متاسفانه تامین مالی پژوهش و ایجاد منابع پایدار با هدف توسعه و رشد در کنار نیروی انسانی محقق به خوبی صورت نگرفته است. سال 2023 نسبت به سال 2022 با کاهش 4000 مستند علمی در پایگاه‌های بین المللی مواجه بودیم که دلایل متعددی را برای این کاهش می‌توان متذکر شد.
رئیس دانشگاه گرمسار افزود: تجهیزات فرسوده دانشگاه‌ها، عدم تامین مالی پایدار در حمایت از پژوهش، عدم دسترسی به منابع علمی بین‌المللی، عدم حضور در مجامع علمی و ... را می‌توان از دلایل اصلی کاهش تعداد مقالات علمی عنوان کرد که نیازمند بررسی و آسیب شناسی است زیرا این فرآیند در دراز مدت سبب بروز مشکلات و آسیب‌های اساسی در مسیر پژوهش و کاهش انگیزه‌های پژوهشگران می‌شود.
وی با بیان اینکه رشد علمی کشور در مسیر و ریل اصلی خود قرار دارد، گفت: پژوهشگران با همین حمایت‌های ناچیز قله‌های ترقی جهان را فتح کردند که باید قدر این نخبگان را بدانیم و از آنها را حمایت کنیم. البته یکی از دلایل کاهش تعداد مقالات در سال 2023 را می‌توان تغییر در ارائه مقالات با کیفیت بالا عنوان کرد که پژوهشگران کشور طی چند سال اخیر در این مسیر قرار گرفتند، همانطور که با بررسی تعداد استنادهای علمی به مقالات پژوهشگران ایرانی می‌توان این موضوع را اثبات کرد که پژوهشگران ایرانی در ارائه مقالات داغ در دنیا حرف‌های جدید برای گفتن دارد.
نگاه‌های متضاد مسئولان به مقوله پژوهش آسیب‌زا است
حسینی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر رشته‌های علوم پایه در مقایسه با سایر رشته‌های تحصیلی سهم 33 درصدی از تولید مقالات را به خود اختصاص داده است، گفت: طی سال‌های اخیر رشد در این محورها بسیار خوب بوده به گونه‌ای که در سال 2000 سهم علوم پایه کمتر از 20 درصد بوده است لذا باید توجه بیشتری به علوم پایه داشت چون نقش اصلی در پژوهش‌های بنیادی و تولید علم را این رشته ایفا می‌کند. همچنین نباید نگاه درآمدزایی به علوم پایه داشت در حال حاضر وضعیت علوم پایه در این حوزه زیاد خوب نیست و توجه ویژه‌ای را می‌طلبد.
این استاد دانشگاه نگاه‌های متضاد مسئولان به مقوله پژوهش را آسیب‌زا دانست و گفت: در داخل کشور چند نگاه به حوزه پژوهش وجود دارد که در تضاد با یکدیگرند و طی یکی دو سال اخیر باعث ایجاد دوقطبی و روحیه یاس و ناامیدی در میان پژوهشگران شده است که باید در جهت رفع و جبران آن اقدام شود. نظام‌های ارزیابی جهانی تولید علم، براساس مستندات علمی نمایه شده در پایگاه‌های علمی، کشورهای جهان را رتبه‌بندی می‌کنند. برخی در داخل به این نظام‌ها ایراداتی می‌گیرند و آن را تایید نمی‌کنند. این موضوع جای بحث و بررسی اساسی دارد که می‌توان آن را مورد کنکاش قرار داد. با این وجود در حال حاضر این روند مورد تایید تمام کشورها بوده که باید مورد قبول قرار گیرد.
وی افزود: رشد علمی و رشد توسعه کشور دو مقوله جدا از همدیگرند که هر کدام باید در جای خود مورد ارزیابی قرار گیرد. چاپ مقاله، تولید اختراع، نگارش کتاب، استناد به تعداد مقالات و ... در سطح بین‌المللی از ملاک‌های نظام رتبه بندی جهانی است.
حسینی خاطرنشان کرد: در حوزه تحقیقات کاربردی که عامل رشد و توسعه کشور است طی سال‌های اخیر اقدامات خوبی صورت گرفته ولی متاسفانه نتایج این پژوهش‌ها هنوز نمود بیرونی در سطح کشور پیدا نکرده که باید مورد ارزیابی قرار گیرد. پژوهش‌های کاربردی نیازمند حمایت‌های مالی و اعتماد به پژوهشگران است که تاکنون علیرغم گزارش‌های متعدد مسئولین و انعقاد بیش از 8000 هزار قرارداد ارتباط با صنعت طی یکسال اخیر آثار آن در جامعه محسوس نیست.
انتهای پیام/
