بی‌قراری زمین در زیراب مازندران/ مردم دیگر آرامش ندارند!
حدود سه هفته‌ای است که بخش زیراب سوادکوه پس از زلزله ۴.۵ریشتری ۲۳آذر پی‌درپی می‌لرزد و اذهان عمومی را متشنج و دل‌نگرانی‌ها را افزایش داده است؛ نگرانیها بی‌جهت نیست، صحبتِ سقف روی سر مردم است،برای همین کارشناسان می‌گویند باید کمیته استانی تشکیل شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سوادکوه، بشر هر چقدر هم که به علم دسترسی می‌یابد و روزنه‌های جدیدی را می‌شکافد اما هنوز اسرار نهانی وجود دارد که انسان نتوانسته با علم آشکار ساخته و به تسخیر خود درآورد، رازهایی همچون پیش‌بینی وقوع زمین‌لرزه که به یکباره از راه می‌رسد و هرآنچه که در سطح زمین است را تکان می‌دهد و گاهی نیز درهم می‌پیچد، واقعهای که گسل‌ها نقشی در وقوع آن دارند و مازندران نیز بی‌نصیب از این نقش‌آفرینی گسل‌ها نیست.
23 آذر ماه درحالی که شبی آرام سپری می‌شد ناگهان بخش‌هایی از مازندران به خود لرزید، لرزشی که در بخش زیراب سوادکوه بسیار شدید بود و مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز کانون آن زمین لرزه 4.5 ریشتری را زیراب سوادکوه و نقطه کارسالار ثبت کرده بود، زلزله‌ای که وحشتی در مردم ایجاد کرده بود اما موضوع به همان شب ختم نشد و بعد پس‌لرزه‌های بیشمار زمین در بخش زیراب آرام نگرفت و سه هفته‌ای بود که بی‌قراری می‌کرد و با لرزش‌های پی در پی خود در طی حدود سه هفته آرامش را از مردم منطقه گرفت ، مردمی که تداوم لرزش‌ها آنها را به یاد زلزله دهه 30 زیراب و دهه 60 انداخته بود بویژه آنکه کانون زمین‌لرزه‌های این چند هفته همان نقطه بود که نشان از فعال شدن گسلی داشت که مشخص نیست آیا انرژی درونی‌اش در حال پایان بوده و آرام خواهد گرفت و یا اینکه پیش قراول یک واقعهای بزرگ در آینده‌‌ای نزدیک خواهد بود و فاجعه‌ای رقم می‌خورد.
اگرچه زمین‌لرزه قابل پیش‌بینی نیست اما می‌توان در شرایطی که حدود سه هفته یک منطقه رنگ آرامش ندارد و زمین اذهان عمومی را متشنج ساخته، تمهیداتی برای کاهش بار روانی جامعه، آموزش چگونگی رفتار در هنگام وقوع زمین لرزه و پس از آن و همچنین تمهیدات مدیریت حادثه را در نظر گرفت.
باتوجه به افزایش حساسیت‌ها در اذهان عمومی و افزایش نگرانیها با یکی از اساتید حوزه زمین‌شناسی و همچنین مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران هم کلام شده‌ایم.
در زمین لرزه‌ها حافظه تاریخی باید بررسی شود
سید مجتبی مرتضوی دکترای زمین‌شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان مازندران در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه در زمین‌شناسی در مبحث زمین لرزه دو بخش مورد توجه است، گفت:در یک بخش به حافظه تاریخی نگاه می‌کنیم، معمولا گسل‌ها در وقوع زمین‌لرزه یک دوره بازگشتی دارند و همچنین زمین‌لرزه‌ها در یک مناطقی در یک بازه زمانی با یک بزرگی تکرار می‌شوند.
وی، افزود: در مازندران در البرز مرکزی زمین‌لرزه‌هایی با بزرگی زیاد خیلی اتفاق نمی‌افتد ولی در منطقه آن سمت البرز مرکزی تلاقی دو گسل را از بهشهر تا ساری داریم و در منطقه‌ای مثل فریم زمین لرزه‌های بزرگ‌تری اتفاق افتاده یا وقوع زمین‌لرزه‌ای مثل رودبار و منجیل را در تاریخ داشتیم از این رو حافظه تاریخی باید بررسی شود.
مرتضوی، ادامه داد: نکته دوم در مبحث زمین‌لرزه مطرح بودن گسل‌های اصلی و گسل‌های فرعی است، یکسری گسل‌های بزرگی داریم مثل راندگی بزرگ البرز که گسل خیلی بزرگی است و از شمال ایران می‌گذرد و به سمت تهران می‌رود، یکسری نیز گسل‌های معروفی داریم مثل راندگی مشاع، گسل‌های طالقان، گسل‌های مازندران مثل بهشهر و ساری که بررسی فعالیت‌هایشان مهم است، یکسری دیگر نیز گسل‌های کوچک و محلی هستند مثلا در سوادکوه سمت آزادمهر و آلاشت گسل مهم لله بند را داریم که باید بررسی شود.
دانشگاه تهران رصد این منطقه را انجام دهد
این دکترای زمین‌شناسی با بیان اینکه مرکز زلزله شناسی سازمان ژئوفیزیک دانشگاه تهران یکسری لرزه‌نگار دارد که بعد زلزله بم تعداد ایستگاه‌های لرزه‌نگاری در ایران افزایش یافته است، گفت:باتوجه به اینکه رشته کوه البرز حدود 900 کیلومتر با عرض متفاوت گسترده است و البرز در زمین‌شناسی فعال تکتونیته محسوب می‌شود بدین معنا که مستعد و جزء مناطق با ریسک بالای زمین‌لرزه است و از طرفی مازندران نیز جزء البرز بوده و سوادکوه هم جزیی از البرز مرکزی است بنابراین دانشگاه تهران رصد این منطقه را انجام و یک دیتایی دهد ولی هنوز دیتایی دریافت نکردیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ضمن تعریف گسل به عنوان شکستگی‌های داخل زمین، اظهار داشت: فعالیت گسل‌ها چیز غیرعادی نیست بلکه ویژگی و ذات گسل همین است، تعریف گسل شکستگی‌های داخل زمین در هر سطح یا عمقی که باعث جابه‌جایی شود درواقع شکستگی سنگ‌ها که باعث جابه‌جایی شود را گسل می‌گویند که در این جابه‌جایی انرژی آزاد می‌شود و مباحث کانون و مرکز زمین‌لرزه نیز مطرح است و چیز عجیبی نیست.
الزاماتی در ساختمان و سازه رعایت شود
مرتضوی با اشاره به وقوع زمین‌لرزه‌ها در بخش زیراب سوادکوه، بیان کرد: زلزله 4.5 ریشتری در 23 آذر اتفاق افتاده بود که البته زلزله بزرگی که باعث خرابی زیاد شود نیست، منطقه هم از لحاظ ساخت و ساز نسبت به گذشته نسبتاً مناسب هست ولی پس‌لرزه‌هایی هم اتفاق افتاده که ریشتر کمتری داشته اما در زمین‌لرزه یک اصلی داریم که نمی‌توان پیش‌بینی قطعی وقوع را داشت پس باید الزام در ساختمان و سازه داشته باشیم، زمین‌لرزه یک فعل و انفعال زمین است که ما نمی‌توانیم جلوی آن را بگیریم و پیش‌بینی کنیم.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن مازندران با تاکید بر اینکه باید به شدت به سمت استاندارد سازه‌ها برویم، گفت: در منطقه‌ای مثل مازندران و سوادکوه استاندارد شن و ماسه، بِتُن و ساخت سازه باید چک شود اگرچه می‌گویند استانداردها رعایت می‌شود اما واقعیت این است که در عمل هیچ کسی بعداً استحکام بتنی را که در ساختمانی استفاده شده بررسی نکرده است ، خود ساخت هم مهم است.
زمین‌لرزه زیراب ناشی از فعالیت گسل منطقه است
وی، تصریح کرد: زمین‌لرزه‌هایی که در زیراب رخ می‌دهد به دلیل فعالیت‌های گسل‌های منطقه است و باتوجه به نوع گسل و عمق وقوع تاثیرش بر سطح متفاوت است و پس‌لرزه‌های متعددی می‌تواند داشته باشد اما اینکه کسی بگوید وقوع زلزله تمام شده و یا حتی تمام نشده و ادامه دارد درست نیست چون نمی‌توان با قطعیت گفت، گاهی پس لرزه‌ها از خود زمین‌لرزه درجه بالاتری خواهند داشت و کسی نمی‌تواند بدون تحقیق علمی بدون مشاهده و دیتا حرف درستی بزند.
مرتضوی با بیان اینکه یکی از مسئولان شهرستان در مصاحبه‌ای گفته روی خط زلزله قرار داریم درحالی که اصطلاح درست این است که کمربند زمین‌لرزه داریم، اظهار داشت: کمربند در دنیا از ایران هم رد می‌شود و البرز هم بخشی از آن است ولی چیزی که گفته شده که روی خط قرار داریم اصطلاح درستی نیست، گسل‌های غیرفعالی هم در ساری و تهران داریم که اگر فعال شوند فاجعه ملی رخ می‌دهد.
زمین لرزه بُعد زمانی ندارد
این استاد زمین‌شناسی با اشاره به زلزله بزرگ دهه سی در زیراب، خاطرنشان کرد: در آن سال ساخت و سازهایی که در زیراب و پل‌سفید وجود داشته با الان قابل مقایسه نیست الان یک پی، اسکلت و ساختار محکم‌تری را داریم یعنی سیستم سازه بدین سمت رفت هرچند با ایمنی خیلی فاصله داریم اما در آن دوران در روستاها خانه‌ها کاهگلی و سقف‌ها چوبی بود اما الان ساختمان تغییر کرده است، درست است که در سوادکوه زمین‌لرزه داشتیم اما در حد رودبار و منجیل، بم ، بوئین زهرا و طبس نبودند.
مرتضوی زمین را به عنوان یک موجود زنده دانسته که وقوع زلزله در آن را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و گفت: در زمین‌شناسی دانشمندان موفق شدند وقوع آتشفشان را پیش‌بینی زمانی کنند اما زمین‌لرزه بُعد زمانی ندارد و در لحظه اتفاق می‌افتد و هنوز نتوانستیم پیش‌بینی کنیم.
وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد در بخش زیراب نیاز به تشکیل کمیته استانی دارد
این دکترای زمین‌شناسی با تاکید بر اینکه برای وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد در بخش زیراب نیاز به تشکیل کمیته‌ای استانی است، اظهار داشت: برای زمین‌لرزه‌های زیراب نیاز به مطالعات داریم و یک مرکزی مثل مدیریت بحران استانداری و سازمان زمین‌شناسی که در ساری شعبه دارد تحقیق انجام دهد که واقعا به آن نیاز داریم؛ مرکز زلزله‌شناسی داده‌هایش را در اختیار بگذارد و الان این را می‌طلبد که در استان یک کمیته‌ای متشکل با این سازمان‌ها تشکیل شود و همچنین بر روی استحکام سازه هم تمرکز شود که خیلی مهم است .
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان مازندران، یادآور شد: در ژاپن زلزله‌هایی با ریشتر بالا اتفاق می‌افتد اما فروپاشی و تلفات نداریم و مهم این است که افرادی که ساختمان‌ها را نظارت می‌کنند سختگیری داشته باشند.
نشانه‌هایی از اتفاقاتی داریم که نیاز به تشکیل کمیته است
مرتضوی با بیان اینکه برای زمین‌لرزه‌های بخش زیراب نیاز به مطالعات ژئوفیزیکی و لرزه‌ای داریم که یکسری از مسائل را نشان می‌دهد، تصریح کرد: اما این داده‌ها را نداریم، نزدیک‌ترین مرکز لرزه‌نگاری به سوادکوه را نمی‌دانیم کجاست و اینکه چه داده‌هایی را ثبت کرده که قاعدتا آنجا تفسیر می‌شود.
وی، تاکید کرد: ما الان نشانه‌هایی را داریم می‌بینیم که دارد یک اتفاقاتی می‌افتد که شاید زمین لرزه تمام شود یا شاید اتفاق بزرگ‌تری رخ خواهد داد بنابراین نیاز به کمیته‌ای وجود دارد، ارگان‌های مختلف هم نقش و حضور داشته باشند، بررسی انجام دهند تا بتوان پیش‌بینی با ضریب خطا داشته باشیم.
به دستگاه‌ها و نهادها تاکیداتی ارائه شد
حسینعلی محمدی شیرکلایی مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه زلزله قابل پیش‌بینی نیست، گفت: حتی در کشورهای توسعه یافته هم نتوانستند زلزله را پیش‌بینی کنند اما باید توجه داشت که معمولا در زلزله‌ها زلزله‌ای که بزرگ‌تر است زلزله اصلی و بقیه که پایین‌تر است زلزله فرعی محسوب می‌شوند یعنی به نوعی پس‌لرزه شده‌اند و عملا انرژی تخلیه و موج میرا می‌شود و به سمت میرایی موج حرکت و انرژی خود را رفته رفته آزاد می‌کند و تخلیه می‌شود.
وی، افزود: اما به این دلیل که زلزله قابل پیش‌بینی نیست یکسری تاکیدات به دستگاه‌های مسئول و نهادهای متولی کردیم همچنین نهادهای مربوطه و مردم باید یکسری الزامات بویژه در حوزه ساخت و ساز را رعایت کنند.
آموزش‌ها جدی گرفته شود
محمدی شیرکلایی، ادامه داد:باید باتوجه به شرایط منطقه و اینکه گسل هم هست شرایط ایمن را رقم بزنیم، نهاد مسئولی مثل نظام مهندسی و بنیاد مسکن باید به جد موضوع را پیگیری و نظارت جدید بر ساخت و ساز داشته باشند درواقع ساخت و سازهای ایمن رقم بخورد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران با بیان اینکه مردم هم باید الزاماتی را رعایت کنند، گفت: همچنین مردم و شهروندان باید الزامات بیشتری را رعایت کنیم چون منطقه‌ای که گسل دارد باید الزامات ساخت و ساز متناسب با خط گسل باشد و این موارد را باید انجام دهند که این موارد در دستور کار بوده و پیگیری در حال انجام است.
محمدی شیرکلایی ، تصریح کرد: یک موضوع مهم این است که من شهروند بپذیرم که آنجا منطقه خطر است و بهتر ساخت و ساز داشته باشم به هلال احمر هم تاکید کردیم آموزش‌ها را جدی بگیرند بویژه در منطقه‌ای که زلزله اتفاق می‌افتد.
به گزارش تسنیم، اگرچه غیرقابل پیش‌بینی بودن زمین‌لرزه موضوع علمی مطرح شده است اما در شرایطی که تداوم لرزش‌ها در یک منطقه در بازه زمانی حدود سه هفته‌ای اتفاق افتاده بررسی‌های تخصصی را می‌طلبد تا ضمن آرام شدن اذهان عمومی، آموزش‌های لازم برای کاهش خطرات احتمالی و آمادگی لازم در هنگام وقوع احتمالی زلزله بزرگ‌تر نیز ارائه شود.
انتهای پیام /
