آذربایجان شانزدهمین خریدار سلاح جهان؛ نگرانی در ارمنستان
آذربایجان در ۲۰۲۴ با خرید ۲.۲میلیارد دلار سلاح، شانزدهمین خریدار بزرگ جهان شد. کارشناس ارمنی می‌گوید هدف باکو حفظ برتری نظامی و آمادگی احتمالی برای تجاوز جدید است، در حالی که ایروان را به نظامی‌گری متهم می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، جمهوری آذربایجان در سال 2024 میلادی، تسلیحاتی به‌ارزش 2 میلیارد و 220 میلیون دلار خریداری کرده است.
داویت هاروتونیونوف، کارشناس نظامی ارمنی، با ارائه این آمار به نقل از داده‌های منتشرشده توسط «مرکز تحلیل تجارت جهانی اسلحه»، می‌گوید که آذربایجان در رتبه‌بندی جهانی خریداران سلاح در این سال، در جایگاه شانزدهم قرار گرفته است.
این کارشناس در گفتگو با خبرگزاری «آرمن‌پرس» خاطرنشان کرد که باکو به‌طور مکرر اتهامات نادرستی را علیه ارمنستان مطرح می‌کند مبنی بر اینکه ایروان با هدف حمله به آذربایجان در حال خرید و انباشت تسلیحات است؛ این در حالی است که به‌گفته وی، این خود جمهوری آذربایجان است که به‌طور پیوسته حجم و تنوع تسلیحات نظامی خود را افزایش می‌دهد.
هاروتونیونوف تأکید کرد: «نمی‌توان این احتمال را رد کرد که یکی از اهداف طرف آذربایجانی، آماده شدن برای یک تجاوز نظامی جدید و یک درگیری نظامی دیگر از طریق افزایش حجم تسلیحات باشد.»
چرا آذربایجان مسلح می‌شود؟ 3 هدف احتمالی
به‌گفته این تحلیلگر ارمنی، اطلاعات مربوط به خریدهای گسترده تسلیحاتی توسط باکو در منابع باز نیز به‌راحتی قابل دسترسی است و حتی خود آذربایجان نیز گه‌گاه اطلاعاتی در مورد سلاح‌های خریداری‌شده یا برنامه‌های خرید آتی خود منتشر می‌کند.
هاروتونیونوف معتقد است باکو از این طریق چندین هدف را دنبال می‌کند:
1. استفاده از قدرت نظامی به‌عنوان ابزار سیاسی: «طرف آذربایجانی، خرید تسلیحات را در وهله اول به‌عنوان یک منبع قدرت مهم در نظر می‌گیرد که تلاش می‌کند با استفاده از آن در دنیای امروز، مسائل سیاسی خود را نیز حل‌وفصل کند.»
2. حفظ و تعمیق برتری نظامی بر ارمنستان: «باکو تلاش می‌کند تا حد امکان، موازنه قوای مطلوب به‌نفع خود را که پس از جنگ 44روزه 2020 در برابر ارمنستان به دست آورد، حفظ و حتی عمیق‌تر کند و اجازه ندهد طرف ارمنی این توازن را احیا کند.»
3. آماده‌سازی برای تجاوز جدید: به‌گفته این کارشناس نظامی، نمی‌توان این احتمال را نادیده گرفت که هدف سوم باکو از این حجم از خرید تسلیحات، «آماده شدن برای یک تجاوز جدید» باشد.
ناکارآمدی سازوکارهای بین‌المللی کنترل تسلیحات
داویت هاروتونیونوف با اشاره به سازوکارهای کنترل تسلیحات می‌گوید: «در منطقه ما، پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا (CFE) مطرح است که محدودیت‌های مشخصی را برای 7 نوع تسلیحات سنگین کلیدی تعیین می‌کند.»
اما به‌گفته وی، جمهوری آذربایجان «همواره» مفاد و محدودیت‌های این پیمان را نقض کرده است.
علاوه بر این، سازوکارهای بین‌المللی کنترل تسلیحات در زمان حاضر عملاً کارآیی خود را از دست داده‌اند. روسیه در سال 2023 از این پیمان خارج شد و لهستان نیز در سال 2024 عضویت خود را به حالت تعلیق درآورد.
هاروتونیونوف می‌افزاید که حتی پیش از این نیز، این سازوکارها به‌دلیل فقدان ابزارهای دقیق بازرسی، راستی‌آزمایی و عدم تعیین مسئولیت برای ناقضین، کارآیی لازم را نداشتند.
لازم به ذکر است که دولت ارمنستان پیشتر پیشنهاد ایجاد یک سازوکار دوجانبه برای کنترل تسلیحات میان ایروان و باکو را مطرح کرده بود، اما این پیشنهاد تاکنون با پاسخ رسمی از سوی باکو مواجه نشده است.
«وضعیت در قفقاز نگران‌کننده است»
این تحلیلگر ارمنی مسائل نظامی اذعان دارد که از نظر حجم مطلق تسلیحات، مناطقی نظامی‌شده‌تر مانند خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی در جهان وجود دارند، زیرا پتانسیل درگیری در آن مناطق گسترده‌تر است، با وجود این، وی تأکید می‌کند که وضعیت فعلی در قفقاز نیز «نگران‌کننده» است.
او توضیح می‌دهد: «نظامی‌گری بیش از حد منطقه ما با توجه به نسبت جمعیت به حجم تسلیحات سنجیده می‌شود.»
وی یادآوری می‌کند که کشورهای قفقاز از جمعیت بالایی برخوردار نیستند و این حجم از تسلیحات در مقایسه با جمعیت، منطقه را به‌شدت نظامی کرده است.
احتمال خرید سلاح از آمریکا و متمم907
قرار است در اواخر ماه آوریل 2025، کنگره آمریکا بار دیگر موضوع متمم907 «قانون حمایت از آزادی» را بررسی کند. این متمم که در سال 1992 تصویب شد، ارائه کمک‌های تسلیحاتی دولتی آمریکا به جمهوری آذربایجان را ممنوع می‌کند.
هاروتونیونوف یادآور می‌شود که علی‌رغم تلاش‌های لابی ارمنی، پس از حملات 11 سپتامبر 2001، اصلاحیه‌ای در این قانون ایجاد شد که به رئیس‌جمهور آمریکا اجازه می‌دهد در شرایط لزوم و برای «مقابله با تروریسم»، اجرای این ممنوعیت را به‌طور موقت تعلیق کند.
با این حال، این کارشناس نظامی معتقد است حتی اگر واشنگتن تصمیم به لغو کامل محدودیت‌های متمم907 بگیرد، بعید است که آذربایجان به خریدهای تسلیحاتی گسترده از آمریکا روی آورد. دلیل اصلی این امر، قیمت بسیار بالای تسلیحات آمریکایی است. استراتژی فعلی آذربایجان، ترکیب تسلیحات سنگین عمدتاً روسی (مانند زره‌پوش و توپخانه) با فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند سامانه‌های موشکی و به‌ویژه پهپادهای خریداری‌شده از اسرائیل و ترکیه است.
داویت هاروتونیونوف پیش‌بینی می‌کند که باکو احتمالاً همین استراتژی را ادامه خواهد داد، هرچند ممکن است در آینده برخی اقلام تسلیحاتی خاص را نیز از آمریکا خریداری کند.
وی می‌افزاید که دولت ترامپ به‌طورکلی به افزایش صادرات تسلیحات آمریکایی علاقه‌مند است و اگر فرصت‌های جدیدی در بازار آذربایجان ببیند، ممکن است حتی محدودیت‌های متمم907 را نیز نادیده بگیرد.
انتهای پیام/+
