İran’ın "Hayyam" Uydusunun Fırlatılmasından Bir Yıl Geçti

Tesnim Haber Ajansı- 9 Ağustos 2022’de İran’ın "Hayyam" uydusu Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’ndeki 31 numaralı alandan Rus Soyuz 2.1b roketiyle fırlatıldı.

500 kilometre mesafedeki yörüngeye başarıyla yerleşen uydu , tarım, doğal kaynaklar, madencilik, çevre sorunları ve sınırların gözlemlenmesi için kullanılıyor.

Uzaktan algılama uydusu olan Hayyam fırlatıldıktan hemen sonra, İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığına bağlı uzay üslerinde bulunan İranlı uzmanlar tarafından kontrol edilmektedir.

Bu başarılı fırlatma işleminden hemen sonra Mahdaşt izleme istasyonunun Hayyam uydusunun yörüngesine doğru ve güvenli bir şekilde yerleştirildiğini gösteren ilk telemetri sinyalleri aldığı öğrenildi.

Ardından İran Uzay Ajansı Operasyon Bölümü Başkanı Ali Rıza Naimi, "Hayyam" uydusunun son durumuyla ilgili bilgi verdi.

Basın mensuplarına konuşan Naimi, ‘’Hayyam uydusu, fırlatma işleminden 1 saat sonra uydu taşıyıcısından ayrıldı ve dünya yüzeyinden 500 kilometre yükseklikteki yörüngeye yerleşti. Yarım saat sonra da uydunun ilk telemetri verilerini aldık. İlk sinyallerin gelmesi bizi çok sevindirdi ve Hayyam uydusunun çok iyi durumda olduğunu söyleyebiliriz.’’ dedi.

Naimi, uydu sinyallerinin analizi ile ilgili olarak, ‘’Tasarıma göre uydu 24 satte 4 kez ülke semalarından geçiyor ve ülkedeki izleme istasyonları aracılığıyla haberleşme sağlanır.’’ ifadesini kullandı.

Ali Rıza Naimi sözlerine şöyle devam etti:

‘’Uydu verilerini aldığımızda onun doğru durumda olup olmadığını öğrenmek için uydunun farklı bölümlerinin sıcaklığı gibi uydunun işlevlerinin durumunu ölçüyoruz. Bunun dışında haberleşme anında kendisine yapılan planlara göre uydu komutları da gönderilir.’’

İran Uzay Ajansı Operasyon Bölümü Başkanı, ‘’Şu anda uydunun pratik aşamaya geçtiğini söyleyemeyiz. Bu hedefe ulaşmak ve uydudan alınan görüntüleri vatandaşların hizmetine sunabilmemiz için yaklaşık birkaç aya ihtiyacımız var.’’ açıklamasını yaptı.

Hayyam Uydusundaki Sensörlerin Kalibrasyonu 6 Ay Sürdü

Genellikle bir uzay görüntüleme cihazı yerden 500 kilometre yüksekliğe yerleştirildiğinde, doğrudan erişim olmadığı için birkaç yöntemle algılayıcı kalibrasyonu yapılıyor.

Algılama uydularında, tüm sensörlerin performanslarının en yüksek kalitesine ulaşması genellikle 6 ila 1 yıl sürer ve Hayyam uydusunda kalibrasyon işlemi sadece 6 ayda yapıldı.

İran Uydusu Hayyam'ı Neden Rusya Fırlattı?

600 kilogramlık Hayyam uydusu, İran'a günde 4 kez 1 metre hassasiyetle görüntü sağlamaktadır. İran'ın bu uyduyu fırlatma konusunda Rusya ile işbirliği yapmasının belki de temel nedeni, uydunun yarım tonu aşan ağırlığı ve Rusya'nın Soyuz fırlatıcı roketinin başarı oranının çok yüksek olmasıdır.

İstatistiklere göre, Sayoz fırlatıcı tarafından taşınan her bir kilogram yükün maliyeti 20 bin ila 30 bin dolar arasında, bu rakam dünyadaki ortalama piyasa fiyatının altındadır ve Avrupa ülkelerinin de aralarında bulunduğu birçok ülke fırlatma maliyeti düşük olduğu için  Rus Sayoz fırlatıcısını seçmiş olabilir.
Soyuz fırlatıcısının uydu fırlatma ve yörüngeye yerleştirmedeki yüksek güvenilirlik faktörü nedeniyle, uzay teknolojisine sahip birçok ülkenin de Rus fırlatıcıları kullandığı belirtmekte fayda var.

Fırlatma İşleminden 5 Ay Sonra Hayyam’ın Son Durumu

İran Uzay Ajansı Sözcüsü Hüseyin Daliriyan, Hayyam'ın fırlatılmasından 5 ay sonra gazetecilere yaptığı açıklamada şunları kaydetti:

‘’Bu uydudan haftalardır çok kaliteli görüntüler alıyoruz. Bu veriler, yasallara uygun olarak çeşitli devlet kurumları ve özel sektöre sunulacaktır. Böylece tarımcılık, doğal kaynaklar, çevre, su kaynakları, madencilik, sınır izleme ve doğal afetler gibi çeşitli alanlarda ülkenin bazı ihtiyaçları karşılanmış olacak.

İranlı uzay uzmanları, bu uydunun görüntü verilerinin bize daha hızlı şekilde ulaşması ve tam anlamıyla aktif durumda olması için uydunun stabilizasyon sürecini ve teknik testlerini kısa sürede gerçekleştirmeye çalıştı.

Şimdiye kadar Hayyam uydusundan ülkemizin farklı bölgelerine ait yüksek kaliteli renkli görüntüler aldık ve hatta bazı yetkililere gösterildi ve İran'ın çekici bölgelerinin görüntüleri de kamuoyuna açıklanmak üzere hazırlanıyor.

Hayyam’ın Çektiği Uydu Görüntüleri İlk Kez Yayınlandı

7 Şubat 2023’te Ulusal Uzay Teknolojisi Günü münasebetiyle İletişim Müzesi’nde düzenlenen etkinlikte Hayyam’ın çektiği uydu görüntüleri ilk kez yayınlandı.

İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı İsa Zarepur’un da katıldığı etkinlikte "Nahid 2" ve "Tolu 3" uyduları tanıtıldı.

8 Mart 2023’te insanlığın kurtarısıcı olarak bilinen Şii Müslümanların 12. İmamı Hz. Mehdi'nin (a.c) kutlu doğum günü münasebetiyle Mescid-i Cemkeran’ın uydu görüntülerini paylaşan İran Uzay Ajansına göre; bu süreç devam edecek ve gelecekte ülkenin farklı bölgelerinin uydu görüntüleri de yayınlanacaktır.

İran Uzay Ajansı ve Haritalama Kurumu Arasında İşbirliği Anlaşması

Geçtiğimiz Temmuz ayında İran Uzay Ajansı ve Haritalama Kurumu arasında mutabakat zaptı imzalandı.
İran Uzay Ajansı Başkanı Salariye imza töreni sırasında yaptığı açıklamada, bu mutabakatın, uzay teknolojilerinin jeomatik ve haritacılık bilimleri alanında doğru ve etkin bir şekilde kullanılması amacıyla imzalandığını belirtti. 

Salariye, “Anlaşma kapsamında İran Uzay Ajansı’nın uydu görüntüleri ve uzay verilerinin sağlanması alanında ülkenin haritalama kurumu ile işbirliği yapmasına karar verildi.” dedi.
Mutabakat zaptı gereği İran Uzay Ajansı, Hayyam’ın gönderdiği uydu görüntülerini Haritalama Kurumu’na sağlayacak. Bu kurumun yapması gereken işlemlerden biri de İran’ın güncel kapsama haritalarını hazırlamaktır.

90'li ve 2000'li yıllarda İran Haritalama Kurumu tarafından analog hava fotoğraflarına dayalı olarak üretilen 1:25000 ölçekli kapsama haritaları, ülkenin en önemli mekansal verileri arasında yer alır.

Yüksek Çözünürlüklü Uydu Görüntüleri Kullanıma Açılıyor

Tesnim’e konuşan İran Uzay Ajansı Sözcüsü Hüseyin Daliriyan, bu kurum ile Bilgi Teknolojileri Teşkilatı arasında imzalanan mutabakat zaptı hakkında bilgi verdi. Deliriyan, bu anlaşma kapsamında Bilgi Teknolojileri Teşkilatı’nın uydu görüntüsü ihtiyacı karşılanacak ve vatandaşlara daha hızlı hizmet sunulacağını aktardı.

Arazi örtüsü ve arazi kullanımının Hayyam uydu tarafından izlendiğini kaydeden Hüseyin Daliriyan, arazi davalarında uydu verilerinin de kullanılabileceğini söyledi.

Hüseyin Daliriyan, ‘’Bilgi Teknolojileri Teşkilatı ile imzalanan anlaşmayı hayata geçirmek için Hayyam uydusunun ülkenin farklı bölgelerinden çektiği görüntüleri alıyoruz.’’ diye konuştu.