تحوّل در فصل بهار مثالی از تحوّلات عظیم در دوران ظهور است/ بی‏‌نیازی مردم از نور خورشید و ماه و اکتفا به نور امام(ع)

خبرگزاری تسنیم ـامیرمحسن شیخان: «اَلسَّلَامُ عَلَى رَبِیعِ‏ الْأَنَامِ؛ سلام بر بهار مردمان»، «اَلسَّلَامُ عَلَى نَضرَة الأَیّامِ؛ سلام بر سرسبزی و خرّمی دوران». فصل بهار است، فصلی که در کنار تمام فصول دیگر سال، سرشار از تحولات زیبای خداوند است، تحولات زیبایی که شاید کمتر به آن توجه کنیم، خدایی که خودش زیباست و زیبایی را دوست دارد، اوست که در فصل‌های بهار، تابستان، پاییز و زمستان گوشه‌ای از زیبایی‌هایش را به شکل‌های مختلف برای بند‌گانش به تصویر کشیده است اما به راستی هدف او از این تحولات چه بوده است؟ در این راستا گفتگویی را با «مجید فروزانمهر» پژوهشگر علوم قرآن، حدیث و نهج‌البلاغه ترتیب دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

* فصل بهار به جهت اتفاقاتی که به همراه دارد، از اهمیت ویژه‌ای نزد اهل‌بیت علیهم‌السلام برخوردار است؛ طوری که رسول گرامی اسلام (ص) در حدیثی فرمود: «إذا رأیتم الربیع فأکثروا ذکر النشور؛ هرگاه بهار مشاهده شد، زیاد به فکر نشور(قیامت) باشید.» آیا به این موضوع در آیات قرآن نیز اشاره شده است؟

بله به نکتۀ بسیار مهم و جالبی اشاره کردید. احیاء شدن زمین میّت با نزول بارانی که خداوند آن را جاری کرده، از جمله آیاتی است که خداوند در قرآن ذکر فرموده است. اصل این ماجرا در آینده، به وسیلۀ خلیفةالله برپا خواهد شد. خداوند اینها را برای ما انسان‌‏ها قرار داده تا هم تعقل کنیم و هم معرفت به این موضوعات داشته باشیم. زنده شدن زمین، تنها به یُمن وجود مبارک صاحب الأمر حضرت حجت علیه‏‌السلام محقق خواهد شد. امام نه تنها زمین میّت مادی را احیاء خواهد کرد، بلکه زمین میّتِ وجود افراد را با علم خداوندی احیاء خواهد کرد(1) و در نهایت زمین بایر افراد و اشیاء را به نعمت تبدیل خواهد کرد.

امیرالمؤمنین علیه‌‏السلام می‏‌فرماید: «فِی قَوْلِهِ تَعَالَى ﴿ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها ﴾(2) قَالَ یُصْلِحُ اللَّهُ الْأَرْضَ بِقَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ بَعْدَ مَوْتِها یَعْنِی بَعْدَ جَوْرِ أَهْلِ مَمْلَکَتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ‏ الْآیاتِ‏ بِالْحُجَّةِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ لَعَلَّکُمْ‏ تَعْقِلُونَ‏»(3) بدانید که خداوند زمین را پس از مردنش زنده می‏‌کند. رسول‏‌الله (ص) می‏‌فرماید: «... بِهِ أُحْیِی بِلَادِی وَ عِبَادِی بِعِلْمِی ...(4) و به وسیلۀ او از طریق علمم، بندگانم و سرزمین‏‌هایم را احیاء می‌‏کنم».

زنده شدن زمین به وسیلۀ مهدی(عج) در زمان ظهور

بیداری طبیعت در فصل بهار مثالی است از طرف خداوند برای ما انسان‏‌هاست که همیشه بیدار باشیم و سرزمین وجودی خود را زنده نگه داریم تا احیاگر واقعی از طرف خداوند بیاید و در وسعت بزرگتری عالم و آدم را اصلاح و زنده کند؛ پس ما نیز به پیروی از مولای خود درصدد اصلاح و احیای سرزمین وجود خود باشیم. خدای متعال در آیۀ 17 سورۀ حدید می‌فرماید: ﴿ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ﴾(5)؛ بدانید خداوند زمین را بعد از مرگ آن زنده می‏‌کند. ما آیات (خود) را برای شما بیان کردیم، بلکه تعقل کنید. روایت ذیل این آیه حاکی از زنده شدن زمینی است که به وسیله عدالت امام زمان(عج) به پا خواهد شد.

امام صادق علیه‌‏السلام می‏‌فرماید: «... أَیْ یُحْیِیهَا اللَّهُ بِعَدْلِ الْقَائِمِ عِنْدَ ظُهُورِهِ بَعْدَ مَوْتِهَا بِجَوْرِ أَئِمَّةِ الضَّلَالِ»(6)؛ خداوند زمین را پس از مردن آن از ستمکارى پیشوایان و رهبران گمراهى با دادگرى قائم علیه‌‏السلام به هنگام ظهورش دوباره زنده مى‏‌کند. در چندین روایت از امام باقر ذیل این آیه آمده است که اشاره به زنده شدن زمین به وسیلۀ قائم(عج) دارد. حضرت می‌‏فرماید: «فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ ﴿ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها ﴾ یَعْنِی بِمَوْتِهَا کُفْرَ أَهْلِهَا وَ الْکَافِرُ مَیِّتٌ فَیُحْیِیهَا اللَّهُ بِالْقَائِمِ فَیَعْدِلُ فِیهَا فَتَحْیَا الْأَرْضُ وَ یَحْیَا أَهْلُهَا بَعْدَ مَوْتِهِمْ‏»(7)؛ در سخن خداوند: بدانید همانا خداوند زمین مرده را زنده می‌‏کند؛ یعنی به مرگش و کفر اهلش و مرده‏‌های کافر، پس خداوند به وسیله قائم علیه‌‏السلام زمین را زنده می‌‏کند. پس در آن عدالت و زمین و اهل آن را بعد از مردنش زنده می‏‌کند».

شادی اهل آسمان‏‌ها و زمین در بهار مهدویت

* اصلاً گویا خدای متعال فصل بهار را طوری قرار داده که انسان‎ها غالباً شاد و خشنودند.

بله همینطور است. البته باید به این نکته مهم اشاره کنم که شاد بودن در بهار طبیعت مثالی از بهار مهدویت است. بهار احیاگر دل‏‌های مرده و تجلی‌‏بخش انسانیت است، اگر در بهار دنیا، این شادی در محدودۀ کوچکی از عالم یعنی دنیا، آن هم در همین زمین خاکی به وقوع می‌‏پیوندد، اما شادی ظهور مولایمان امام زمان(عج)، به آسمان‏‌ها هم کشیده می‌‏شود و تمام ساکنان آسمان‏‌ها و زمین غرق در شادی می‌‏شوند. به تعدادی از روایاتی که در این باب از ائمه معصومین علیهم‌‏السلام صادر شده است، اشاره می‌‏شود:

امام باقر(ع) می‏‌فرماید: «فَإِنْ أَدْرَکْتِ ذَلِکِ الزَّمَانَ قَرَّتْ‏ عَیْنُکِ»(8)؛ پس اگر آن‌ زمان را درک‌ کردی، چشمانت‌ روشن‌ می‌شود. امام صادق علیه‏السلام می‏‌فرماید: «المهدی‌ اذا خرج‌ یفرج‌ به‌ جمیع‌ المسلمین‌ خاصتهم‌ و عامتهم»(9)؛ مهدی‌ که‌ قیام‌ کند، همۀ‌ مسلمانان‌ از خواص‌ و عوام‌ به‌ وسیلۀ آن، خوشحال‌ می‌شوند.

امام‌ کاظم علیه‌‏السلام می‏‌فرماید: «یَفْرَحُ‏ بِخُرُوجِهِ‏ أَهْلُ‏ السَّمَاوَاتِ‏ وَلَا‏ یَبْقَی‏ کَافِرٌ وَ لَا مُشْرِکٌ‏ إِلَّا کَرِهَ‏ خُرُوجَهُ‏»(10)؛مؤمنان‌ و اهل‌ آسمان‏‌ها با ظهور او خوشحال‌ و شاداب‌ می‌شوند اما هیچ کافر و یا مشرکی‌ نمی‌ماند جز اینکه‌ ظهور او را ناخوش‌ دارد.

امام محمد باقر علیه‌‏السلام می‌‏فرماید: «وَ لَا یَبْقَى مُؤْمِنٌ مَیِّتٌ إِلَّا دَخَلَتْ عَلَیْهِ تِلْکَ الْفَرْحَةُ فِی قَبْرِهِ، وَ ذَلِکَ حَیْثُ‏ یَتَزَاوَرُونَ‏ فِی‏ قُبُورِهِمْ‏ وَ یَتَبَاشَرُونَ‏ بِقِیَامِ الْقَائِمِ ع»(11) مؤ‌منی نیست‌ جز آنکه، این‌ شادمانی‌ در قبر او نیز وارد آید، هنگامی‌ که‌ در قبرها به‌ دیدار هم‌ می‌روند و قیام‌ قائم‌ را به‌ هم‌ بشارت‌ می‌دهند.

شادمانی اهل آسمان‏‌ها و زمین با برپایی امر ظهور

این شادی و خشنودی نه تنها در میان انسان‌ها و زمینیان، بلکه در میان اهالی آسمان‌ها نیز طبق بیانات اهل‌بیت علیهم‌السلام نمود چشمگیری خواهد داشت. امیرالمؤمنین می‏‌فرماید: «یَفْرَحُ‏ بِخُرُوجِهِ‏ أَهْلُ‏ السَّمَاوَاتِ‏ وَ سُکَّانُهَا»(12)؛ به‌ قیام‌ او، اهل‌ آسمان‏‌ها و ساکنین‌ آنها شاد می‏‌شوند. رسول‌‏الله (ص) می‏‌فرماید: «یفرح به أهل السماء و أهل الأرض و الطیر فی الهواء و الحیتان فی البحر»(13)؛ اهل‌ آسمان‌ و زمین‌ به‌ وسیلۀ‌ ظهور او خوشحال‌ می‌شوند، پرندگان‌ هوا و ماهیان‌ دریا نیز با ظهور او شادی‌ می‌کنند.

رسول‏‌الله (ص) می‌‏فرماید: «فَعِنْدَ ذَلِکَ تُفْرِخُ الطُّیُورُ فِی أَوْکَارِهَا وَ الْحِیتَانِ فِی بِحَارِهَا وَ تُمَدُّ الْأَنْهَارُ وَ تَفِیضُ الْعُیُونُ وَ تُنْبِتُ الْأَرْضُ ضِعْفَ أُکُلِهَا....»(14)؛ در آن‌ هنگام‌ پرندگان‌ در آشیانه‌های‌ خود شادمان‌ می‌شوند و ماهیان‌ در قعر دریاها شادمانی‌ می‌کنند و چشمه‌ها سرازیر می‌شوند و زمین‌ چندین‌ برابر محصول‌ خود، می‌رویاند.

امام‌ حسن‌ عسکری علیه‌‏السلام به‌ امام‌ زمان‌(عج) می‏‌فرماید: «یَوَدُّ الطِّفْلُ‏ فِی‏ الْمَهْدِ لَوِ اسْتَطَاعَ إِلَیْکَ نُهُوضاً وَ نواسط [نَوَاشِطُ] الْوَحْشِ لَوْ تَجِدُ نَحْوَکَ مَجَازاً تَهْتَزُّ بِکَ أَطْرَافُ الدُّنْیَا بَهْجَةً وَ تُهَزُّ بِکَ أَغْصَانُ الْعِزِّ نَضْرَة»(15)؛ کودکی‌ که‌ در گهواره‌ آرمیده، آرزو می‌کند که‌ بتواند به‌ سوی‌ تو بشتابد، وحشیان‌ صحرا آرزو می‌کنند بتوانند به‌ سوی‌ تو راهی‌ یابند. اقطار و اکناف‌ جهان‌ سبز و خرّم‌ و چهرۀ دنیا خندان‌ و قلّه‌های‌ شرف‌ و عظمت‌ از تو شاداب‌ و خرامان‌ می‌شود.

روایاتی مطرح شد مبنی بر اینکه ظهور امام زمان(عج) در فضایی مملو از شادمانی برپا خواهد شد اگرچه دشمنان از این ماجرا کراهت داشته باشند. اینگونه نیست که اگر امام زمان(عج) ظهور کنند فقط کشته شدن و خون و خونریزی با خود به همراه دارد بلکه به یمن وجود امام، خداوند شادمانی و سرور و برکت را به عالمیان هدیه می‌‏کند. به تبعیت از مولای خود، باید مدام در فضایی سرشار از شادمانی ظهور امام زمان(عج) ساکن باشیم و به زندگی خود رنگ و بوی شادی ظهور مولایمان(عج) را بدهیم و در فضایی مملو از شادمانی و عافیت و امنیت به سمت ظهور حرکت کنیم.

تحولات در فصل بهار

با رسیدن به فصل بهار، گویی دنیایی دیگر شروع شده است، به یاد بیاوریم که در پس از فصل پاییز، زمستان فرا می‏‌رسد، زمستانی که طبیعت را در خوابی سرد و تاریک فرو برده است. دیگر خبری از آواز پرندگان در آسمان نیست، خبری از سرسبزی بهار نیست، زمینیان کمترین بهره نور را از خورشید می‌‏برند اما در فصل بهار همه چیز متفاوت می‌شود. قبل از رسیدن بهار بادی شروع به وزیدن می‏‌کند و مژدۀ آمدن بهار را می‌‏دهد. با وزیدن باد بهاری همه چیز از خواب غفلت بیدار شده و تحولی به وقوع می‏‌پیوندد که غیر قابل انکار است. درختان و کوه‏‌ها و دشت‌‏ها سرسبز می‌‏شوند. آبها از چشمه‏‌ها جوشش و فوران می‌‏کند و رودها پر آب شده و در نهایت زندگی از نو آغاز می‌‏شود. خداوند این ماجرا را هر سال برای ما انسان‏‌ها قرار داده تا آیه و نشانه‌‏ای باشد برای موضوعی بسیار عظیم‌‏تر در آینده، که تحولی بس عظیم‏‌تر از این بهار طبیعت است و آن ظهور امام عالم حضرت مهدی(عج) است.

* بنابراین و با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان اینطور بیان کرد که «تحول در فصل بهار مثالی از تحول عظیم در زمان ظهور قائم(ع)» است.

بله حقیقتاً باید خدا را بابت تمام محبت‌هایش شاکر باشیم. هدف ما از بیان این نکات این بود که به این حقیقت برسیم که خدا با قرار دادن فصل بهار و تحولات آن درصدد این است تا ما را متوجه جریانی عظیم‌تر در مقاطع آینده کند، بله همینطور است و تحول در فصل بهار مثالی از تحولات گسترده‌تر در عصر ظهور قائم(ع) است و این امام زمان(عج) است که عامل تحول عظیم در محدودة آسمان‏ها و زمین خواهد بود.

سیر تحولات بعد از ظهور

اوج تحولات بزرگ و عظیم با ظهور امام زمان(عج) آغاز می‏‌شود. با اشراق نور رب بر زمین توسط ولیّ عالم امام زمان(عج)، سرعت سیر تحولات بر عالم و آدم بیشتر می‌‏شود. با بیشتر شدن نور، عقول خلائق نیز بیشتر می‌‏شود و با کشته شدن ابلیس و ایادیش، دیگر اثری از بدی‌‏ها باقی نمی‏‌ماند.(16) و زمینه برای ساخته شدن سرزمینی برای اهل‌بیت علیهم‌‏السلام مهیا می‏‌شود و صالحان به مانند دست‏‌های اهل‌بیت عمل می‏‌کنند(17) و سرزمینی همچون بهشت ساخته می‌‏شود. در این سرزمین است که مستضعفان به امامت و وراثت می‏‌رسند.(18) برکات از آسمان و زمین برای اهل آن سرزمین جاری می‌‏شود، حیوانات وحشی اهلی شده (19) و صلح و عدالت در همه‌جا گسترده خواهد شد و هر کدام از اهل‌بیت علیه‏م‌السلام برای سالیان طولانی حکومت خواهند کرد، و عمر انسان‏ها بیشتر از عمر امروز دنیایی می‏‌شود تا جایی که یک مرد می‌‏تواند هزار سال عمر کند (20). امام عالم، ولیّ عالم، حضرت بقیة الله الأعظم(عج)، عالم و آدم را در مسیر إلیه راجعون، برای رسیدن به کمال رفعت می‌‏دهد. امام صادق علیه‌‏السلام می‏‌فرماید:

«إِنَ‏ الْمُؤْمِنَ‏ فِی‏ زَمَانِ‏ الْقَائِمِ‏ وَ هُوَ بِالْمَشْرِقِ لَیَرَى أَخَاهُ الَّذِی فِی الْمَغْرِبِ وَ کَذَا الَّذِی فِی الْمَغْرِبِ یَرَى أَخَاهُ الَّذِی فِی الْمَشْرِق»(21)؛ در زمان دولت قائم اگر یک فرد با ایمان در مشرق باشد برادرش را در مغرب می‌‏بیند و آن کس که در مغرب است برادرش را که در مشرق است، مى‏‌بیند.

برای آشنایی با سیر تحولات بعد از ظهور، نمونه‌‏ای از روایات در این باب مطرح می‌‏شود.

اشراق نور ربّ و برقراری قسط و عدل

رسول‌‏الله (ص) می‌‏فرماید: «تَاسِعُهُمْ قَائِمُ أُمَّتِی یَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا»(22)؛ و نهمین فرزند از اولاد حسین؛ قائم امّت من است که سراسر زمین را پر از عدل و داد کند پس از آنکه پر از بیداد و ستم شده است. امام رضا علیه‌‏السلام می‌‏فرماید: «وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَیْبَةِ قَبْلَ خُرُوجِهِ فَإِذَا خَرَجَ أَشْرَقَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِنُورِ رَبِّها وَ وَضَعَ مِیزَانَ الْعَدْلِ بَیْنَ النَّاسِ فَلَا یَظْلِمُ أَحَدٌ أَحَداً»(23)؛ ‌هنگام‌ ظهورش‌ جهان‌ با نور پروردگارش‌ می‌درخشد. او میزان‌ را به‌ عدل‌ در میان مردم‌ قرار می‌دهد. دیگر کسی‌ در حق‌ کسی‌ ستم‌ نمی‌کند.

بی‏‌نیاز شدن مردم از نور خورشید و ماه و اکتفا کردن به نور امام

امام صادق علیه‏‌السلام دربارۀ آیۀ ﴿ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها﴾ می‌‏فرماید: «رَبُّ الْأَرْضِ‏ إِمَامُ الْأَرْضِ قُلْتُ‏ فَإِذَا خَرَجَ یَکُونُ مَا ذَا قَالَ إِذاً یَسْتَغْنِی النَّاسُ عَنْ ضَوْءِ الشَّمْسِ وَ نُورِ الْقَمَرِ وَ یَجْتَزِءُونَ‏ بِنُورِ الْإِمَام»(24)؛ ربّ زمین یعنی امام زمین. (راوی گوید:) گفتم: هنگامی که امام ظهور کند چه چیزی واقع می‌‏شود؟ حضرت فرمود: در آن زمان مردم از روشنایی خورشید و نور ماه بی‏‌نیاز می‏‌شوند و به نور امام اکتفا می‌‏کنند.

امیرالمؤمنین می‏‌فرماید: «إِذَا هَزَّ رَایَتَهُ أَضَاءَ لَهَا مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ وَضَعَ‏ یَدَهُ‏ عَلَى‏ رُءُوسِ‏ الْعِبَادِ فَلَا یَبْقَى مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدِیدِ...»(25)؛ چون پرچم خود را به اهتزاز درآورد، میان مشرق و مغرب عالم با نور او روشن شود و دست بر سر مردم گذارد و دل مؤمنان از آهن قوى‌‏تر شود.

کامل شدن علوم بعد از ظهور

امام صادق علیه‏السلام می‌‏فرماید: ‏«الْعِلْمُ‏ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ‏ جُزْءاً فَجَمِیعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ جُزْءَانِ فَلَمْ یَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّى الْیَوْمِ غَیْرَ الْجُزْءَیْنِ فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِینَ جُزْءاً فَبَثَّهَا فِی النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَیْهَا الْجُزْءَیْنِ حَتَّى یَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ جُزْءا»(26)؛ علم، 27 جزء دارد، تمامى آنچه رسولان آورده‏‌اند دو جزء بوده و مردم تا به امروز به جز این دو جزء، چیزى نمى‏‌دانند. وقتى قائم قیام کند، 25 جزء دیگر علم را خارج ساخته، در بین مردم منتشر می‌کند و این دو جزء را هم بدان مى‏‌افزاید تا به 27 جزء خواهد رسید.

زائل شدن ناجوری‌‏ها

امام صادق علیه‏‌السلام می‌‏فرماید: «... وَ یُرِیحَهُمْ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ الْأَرْضِ‏ الَّتِی یُبَدِّلُهَا اللَّهُ مِنَ السَّلَامِ‏ وَ یُسَلِّمُ مَا فِیهَا لَهُمْ‏ لا شِیَةَ فِیها قَالَ لَا خُصُومَةَ فِیهَا لِعَدُوِّهِمْ وَ أَنْ یَکُونَ لَهُمْ فِیهَا مَا یُحِبُّونَ ...»(27)؛ ... آنها را از وجود دشمنان‏شان آسوده می‌کند و خداوند این زمین را به سلام و سلامتی تبدیل و هر آنچه که در آن هست تسلیم آنها می‏‌کند، هیچ لکّه سیاهى در آن نباشد. فرمود: یعنى دشمنی از دشمنان‏شان در آن نماند و همانا هست برای آنها در آن سرزمین هر آنچه که دوست می‌‏دارند ...

علامه مجلسی در شرح این حدیث آورده است: خیرات و برکاتى که در این روایت شریف به شیعیان وعده داده شده، نسبت به زمان ظهور حضرت قائم علیه‌‏السلام است.(27) رسول‏‌الله (ص) می‌‏فرماید: «بِهِ‏ یَمْحَقُ‏ اللَّهُ‏ الْکَذِبَ‏ وَ یُذْهِبُ‏ الزَّمَانَ‏ الْکَلِبَ بِهِ یُخْرِجُ ذُلَّ الرِّقِّ مِنْ أَعْنَاقِکُمْ»(29)؛ خداوند به‌ وسیلۀ‌ او، دروغ‌ و دروغگویی‌ را نابود می‌کند، روح‌ درندگی‌ و ستیزه‌جویی‌ را از بین‌ می‌برد و ذلّت‌ بردگی‌ را از گردن‌ آنها برمی‌دارد.

کامل شدن عقول مردم

امام باقر می‌‏فرماید: «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ‏ یَدَهُ‏ عَلَى‏ رُءُوسِ‏ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ أَکْمَلَ بِهَا أَخْلَاقَهُم»(30)؛ هنگامی که قائم ما قیام کند دستش را بر سر مردم قرار می‏‌دهد، پس عقل‏‌های مردم را زیاد و خردشان را کامل می‏‌کند.

احیای اسلام و سنت‏‌های الهی

امام صادق علیه‏السلام می‌‏فرماید: «احیی‌ به‌ مناهج‌ سبیله‌ و فرائضه‌ و حدوده»(31)؛ خداوند به‌ وسیلۀ او راه‌های‌ هدایت‌ و فرایض‌ و حدود خویش‌ را زنده می‌کند. آن حضرت در بیانی دیگر فرمود: «احیی‌ بهم‌ دینه‌ و اتم بهم‌ نوره»(32)؛ به‌ وسیلۀ آنان‌ دین‌ خود را زنده‌ کرد و نور خود را به‌ اتمام‌ رسانید. همینطور فرمود: «یُعزّ اللّه‌ به‌ الاسلام‌ بعد ذلة‌ و یحیه‌ بعد موته»(33)؛ خداوند به‌ وسیلۀ او اسلام‌ را پس‌ از ذلّت‌ به‌ عزّت‌ می‌رساند و پس‌ از افسردنش‌ زنده‌ می‌کند.

جاری شدن خیرات و برکات از آسمان‏ و زمین

خدای متعال در آیۀ 96 سورۀ اعراف می‌فرماید: ﴿ وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ﴾(34)؛ و اگر اهل شهرها و آبادی‏‌ها، ایمان می‏‌آوردند و تقوا پیشه می‌‏کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می‌‏گشودیم؛ اما (آنها حق را) تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به کیفر اعمال‏شان مجازات کردیم.

رسول‌‏الله (ص) می‏‌فرماید: «یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ یَعْمَلُ بِسُنَّتِی وَ یُنَزِّلُ اللَّهُ لَهُ الْبَرَکَةَ مِنَ السَّمَاءِ وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ بَرَکَتَهَا وَ تُمْلَأُ بِهِ الْأَرْضُ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ یَعْمَلُ‏ عَلَى‏ هَذِهِ‏ الْأُمَّةِ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَنْزِلُ بَیْتَ الْمَقْدِس»(35)؛ مردی از امت من ظهور خواهد کرد که به سنت من عمل می‌‏کند، خداوند برکت را از آسمان برای او فرو خواهد فرستاد و زمین برکات خود را برای او بیرون خواهد ریخت، ‏زمین را آکنده از عدل خواهد کرد، ‏همچنانکه پر از جور شده است، ‏هفت سال بر این امت حکومت کرده و وارد بیت‌المقدس خواهد شد.

امام حسن علیه‌‌‏السلام می‌‏فرماید: «... وَ تَصْطَلِحُ فِی‏ مُلْکِهِ‏ السِّبَاعُ‏ وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ نَبْتَهَا وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ بَرَکَتَهَا وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَمْلِکُ مَا بَیْنَ الْخَافِقَیْنِ أَرْبَعِینَ عَاماً؟ فَطُوبَى لِمَنْ أَدْرَکَ أَیَّامَهُ وَ سَمِعَ کَلَامَه»(36)؛ درندگان در حکومت او در آرامش بوده ‏و زمین نباتات خود را ظاهر کرده و آسمان برکاتش را نازل می‌‏کند ‏و گنج‏‌ها برای او آشکار شده و چهل سال بر شرق و غرب جهان حکومت خواهد کرد، ‏خوشا به حال کسی که او را در آن روزها درک کرده و سخنانش را بشنود.

امن شدن راه‌‏ها و خروج گنج‏‌ها از زمین برای امام مهدی(عج)

امام صادق علیه‏‌السلام می‏‌فرماید: «إِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع حَکَمَ بِالْعَدْلِ وَ ارْتَفَعَ فِی أَیَّامِهِ الْجَوْرُ وَ آمَنَتْ بِهِ السُّبُلُ وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ بَرَکَاتِهَا ...فَحِینَئِذٍ تُظْهِرُ الْأَرْضُ‏ کُنُوزَهَا وَ تُبْدِی بَرَکَاتِهَا،...»(37)؛ چون قائم قیام کند فرمان به عدالت دهد، ‏ظلم و ستم در عصر او از میان می‌‏رود، راه‏‌ها دارای امنیت می‌‏شوند، ‏زمین برکاتش را بیرون می‌‏ریزد،... در عصر او زمین گنج‏‌های خود را ظاهر کرده و برکاتش را آشکار می‏‌کند.

راضی بودن اهل آسمان و زمین در حکومت امام مهدی

رسول‌‏الله (ص) می‌‏فرماید: «یَرْضَى عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ‏ الْأَرْضِ لَا یَدَعُ السَّمَاءُ مِنْ قَطْرِهَا شَیْئاً إِلَّا صَبَّهُ مِدْرَاراً وَ لَا یَدَعُ الْأَرْضُ مِنْ نَبَاتِهَا شَیْئاً إِلَّا أَخْرَجَتْهُ حَتَّى یَتَمَنَّى الْأَحْیَاءُ الْأَمْوَاتَ»(38)؛ ساکنان آسمان و زمین از او (حضرت مهدی) راضی و خشنودند، ‏آسمان تمام بارانش را فرو می‏‌ریزد و زمین تمام گیاهانش را خارج می‌کند تا جایی که زنده‏‌ها آرزو می‌‏کنند که کاش مرده‏‌ها زنده بودند و وضع ما را از فراوانی نعمت می‏‌دیدند.

یکی از تربیت‌‏ها و درس‌‏هایی مهم این فصل این است که انسان مدام باید در حال متحول شدن و در حال تکامل باشد؛ یعنی باید با پس زدن حجا‌ب‌‏ها و ناجوری‏‌ها زمینه را برای رشد و شکوفایی و احیای وجود خود فراهم کند و سعی شود این تحول در ابعاد وجودی انسان اتفاق بیافتد. معلمان بشر یعنی اهل‏‌بیت علیهم‌‏السلام کسانی هستند که این تحولات را ایجاد می‏‌کنند، ما فقط سعی کنیم که تحت ولایت این بزرگواران قرار بگیریم.