اگر امثال حائری نبودند نسخ خطی‌مان به تاراج بیگانگان می‌رفت
خبرگزاری تسنیم: مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی گفت: اگر امثال استاد حائری نبودند، باز هم ما باید شاهد به تاراج رفتن نسخ خطی خودمان توسط بیگانگان بودیم و در مقابل کتابخانه‌هایشان صف می‌کشیدیم تا مگر اجازه دهند از نسخ خطی خودمان عکس برداری کنیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، همایش نکوداشت استاد عبدالحسین حائری نسخه‌شناس و محقق کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی صبح امروز سه شنبه 16 شهریور در تالار شهید مدرس این کتابخانه برگزار شد.
منصور واعظی مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی در این مراسم طی سخنانی با اشاره به ولادت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) گفت: امام رضا(ع) در عصری ترویج و تکثیر انواع نحله‌های کلامی و فلسفی می زیست و خلفای عباسی قصد داشتند با ترویج فلسفه از طریق بیت‌الحِکمه‌ها، نور معارف اهل بیت(ع) را تحت‌الشعاع قرار دهند. امام رضا(ع) در عصر آراء و تشتت عقاید با اتکا به علم لدنی امامت، این نحله‌ها را در جلسات مناظره به چالش کشیده و سستی آنها را بر همگان عیان می‌نمودند.در واقع ایشان در عصری خطیر که رواج انواع نحله‌های فکری التقاطی، وحدت معرفتی جهان اسلام را تهدید می‌کرد، حافظ و ناشر معارف حقه الهی بودند و اصولاً رسالت علما و دانشمندان و اصحاب فکر و قلم و کتابت جز این نیست که به نشر معارف الهی همت بگمارند.
وی با اشاره به عبدالحسین حائری گفت: استاد حائری، علاوه بر برخورداری از گوهر اصیل علم، در خانواده‌ای اهل علم و اجتهاد پرورش یافته است، با جدیتی مثال زدنی، سال‌های متمادی از عمرش را در راه کسب معارف دینی و آموختن علوم معقول و منقول و دانش کتابشناسی و نسخه‌پژوهی و فهرست نگاری، سپری کرده است، اکنون نیز استاد حائری گنجینه‌ای ارزشمند و سرمشق کم‌نظیری برای نسل جوان است.
واعظی با بیان این مطلب که در دوران درخشان تمدن ایرانی، اسلامی کتابت و کتابداری رواج گسترده‌ای پیدا کرد، گفت: تمدن اسلامی را می توان تمدن کتاب نامید؛ بسیاری از مستشرقان نیز آن را به همین نام نامیده‌اند. در گذشته‌های نه چندان دور، عظمت کتابخانه‌های اسلامی زبان‌زد عام و خاص بوده و اهالی غرب به دیده اعجاب به آن نگاه می‌کردند، هم‌چنین کتابخانه‌ها در جهان اسلام به عنوان بخشی از نظام آموزشی در کنار دارالعلم‌ها، نظامیه‌ها و رصدخانه‌ها تأسیس و وظیفه تولید دانش را بر عهده داشته‌اند، این مجموعه‌های عظیم، اکنون نیز این میراث، گنجینه‌های گهرباری را به نسل‌های امروزی هدیه می‌کند.
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور کلید ورود به گنجینه‌های معرفتی، دانش کتابشناسی و نسخه پژوهی و فهرست نگاری را میراث مکتوب دانست و گفت: نسخه هایی که از آن گنجینه‌های پرگهر به دست ما رسیده است در حکم اشیائی بی‌جان و صامت‌اند که استنطاق از آنها به مدد کتابشناسی و نسخه‌پژوهی و فهرست نگاری میسر می‌شود. نسخه‌شناس عالم و ماهر و متبحر، طنین نهفته در گنجینه‌های علمی گذشته را به صدا در می‌آورد و ما را به این سماع دعوت می‌کند.
وی گفت: کار نسخه‌شناس فهرست‌نگار، از سنخ نشر و ترویج دانش است. با نسخه‌شناسی و فهرست‌نگاری است که می‌توان میراث ملی و محلی را پاس داشت و آن را از گزند روزگار در امان داشت، با چنین معرفتی است که می‌توان دانش‌های بومی را گردآوری و ترویج نمود؛ با چنین دانشی است که می‌توان زمینه را برای هرگونه آموزش و پژوهش درباره علوم قدیم تسهیل نمود. لذا استاد حائری را می‌توان سرمشق تولید و توارث دانش دانست. کار ایشان و سایر بزرگانی که همچون ایشان در این زمینه مشغول فعالیت بوده و هستند، از سنخ نشر دانش و حفظ میراث فرهنگی است.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی افزود: اگر امثال استاد حائری نبودند، باز هم ما باید شاهد به تاراج رفتن نسخ خطی خودمان توسط بیگانگان بودیم و در مقابل کتابخانه‌هایشان صف می‌کشیدیم تا مگر اجازه دهند از نسخ خطی خودمان عکس برداری کنیم! کار نسخه‌پژوهی و فهرست نگاری، کاری فاخر در راستای حفظ و تحکیم هویت دینی و ملی و احیاء تمدن ایرانی ـ اسلامی است. روش کار استاد حائری که مبتنی بر «شناسایی کتاب و مؤلف» است، با این تلقی سازگار است.
واعظی گفت: استاد حائری به نیکی دریافته که ما از یک سو بسیاری از اشخاص را می‌شناسیم و می‌دانیم که صاحب تألیفات بوده است، لیکن از تألیفات و کتاب‌هایشان بی‌خبریم و آنها را نمی‌شناسیم و باید سعی کنیم ضمن کار فهرست نگاری، کتاب‌های این قبیل اشخاص را نیز شناسایی کنیم. از سوی دیگر کتاب‌های بسیاری را می‌شناسیم که صاحبانشان معلوم نیستند و لذا باید در کنار کار فهرست‌نگاری، سعی کنیم صاحبان این قبیل آثار را مشخص کنیم. لذا جناب استاد خود را ملزم می‌دیده‌اند که نام اشخاص، مؤلفین و کتاب‌هایی که در کتابِ در دست فهرست آمده‌اند، را نیز استخراج کنند تا از این طریق سایر فهرست‌نویسان ترغیب شوند کار را پیگیری نمایند و اگر به این نام‌ها برخوردند، کتاب‌ها و مؤلفان گمنام را مشخص سازند و این ابتکار بزرگ اگر به یک رویه در بین فهرست نویسان تبدیل شود، می‌تواند کمک کند که به مرور زمان بسیاری از کتاب‌ها و مؤلفان ناشناخته از گمنامی به درآمده و تصویر کاملی از تألیفات تمدن ایرانی ـ اسلامی به دست آید. این امر سنگ بنای نظریه خاص استاد حائری مبنی بر «بازسازی تاریخ علم از طریق بازسازی نسخ خطی» است.
دبیر شورای فرهنگ عمومی تصریح کرد: متأسفانه علیرغم همه کوشش‌هایی که به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ما صورت گرفته است، ما هنوز دید وسیع و جامعی از علوم دوره اسلامی، به ویژه علوم مثبت و کاربردی نداریم و عمده کارها در زمینه تاریخ علم در تمدن اسلامی متکی بر همان پژوهش‌هایی است که امثال جورج سارتون انجام داده‌اند.
وی افزود: حائری با هوشمندی تمام بر این نکته واقف شده که شناخت و احیای علوم مختلف دائر در تمدن ایرانی ـ اسلامی، مقدمه بیرون آمدن از لاک خودفراموشی و زمینه‌ساز احیای تمدن ایرانی ـ اسلامی است. در واقع می‌توان ایجاد پیوند بین نسخه شناسی و فهرست نگاری با تاریخ نگاری علم را از اهم ابتکارات حضرت استاد دانست که امید است سایر فضلای حوزه و دانشگاه در تحقق آن و نظریه پردازی بیشتر در مورد آن بیش از پیش بکوشند.
وی در پایان گفت: به باور اینجانب، استاد حائری از مفاخر زنده کشور و از گنجینه‌های انسانی و معنوی این مرز و بوم‌اند که باید قدرشان را دانست و از محضر ایشان کمال استفاده را برد. برای من جای بسی مسرت و خوشحالی است که چند کلمه ای در این مجلس، در تکریم مقام ایشان سخن گفتم. امیدوارم جامعه علمی کشورمان سالیان سال همچنان از نور وجود ایشان بهره مند باشد و نسل جوان محقق کشور در بهره گیری از تجربیات ایشان و ادامه راه ایشان بکوشد و این مشعل را همچنان فروزان نگه بدارد.
انتهای پیام/
