چرایی نیاز آمریکا به مذاکره

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، آمریکا بشدت از اینکه ایران میز مذاکره را ترک گوید، نگران است و از این رو می توان در لابلای خط و نشان کشیدن ها و شرط گذاری هایش، نگرانی آن از قطع گفتگو و بازگشت ایران به شرایط پیش از مذاکرات و توافقات اخیر ژنو را دید.

به این عبارت های جان کری وزیر امور خارجه آمریکا که در جلسه استماع کنگره بیان شده است، توجه کنید: «نقض توافق ژنو توسط ایران، واکنش نظامی آمریکا را در پی دارد»، «ما در یک دو راهی قرار داریم یا دیپلماسی یا ادامه خصومت و احتمالاً درگیری».

یک نشریه آمریکایی - پلیتیکو- دو روز پیش نوشت وزیر خزانه داری آمریکا برای قانع کردن مجلس سنا به عدم تصویب تحریم های جدید علیه ایران با نمایندگان آن گفت وگو می کند.

پلیتیکو در ادامه نوشت: «عدم تصویب تحریم های جدید علیه ایران پیروزی بزرگی برای اوباماست». با این عبارات می توان فهمید که هیأت حاکمه آمریکا با هر اقدامی که ایران را به شرایط قبل از مذاکرات و موافقت نامه اخیر برگرداند، بشدت مخالفند البته این به معنای پایبندی آمریکا به تعهداتش نیست کما اینکه اظهارات مقامات ارشد دولت آمریکا از عدم پایبندی حکایت می کنند.

آمریکایی ها معتقدند توافق ژنو یک فرصت استثنایی برای کنترل ایران در اختیار واشنگتن قرار داده و می تواند مبنای محکمی برای وادار کردن ایران به امتیازدهی در سایر پرونده ها باشد.

دولت آمریکا معتقد است خود توافق ژنو راههایی را برای فرار از به رسمیت شناختن حقوق ایران و در نتیجه عمل نکردن غرب به تعهدات مندرج در بخش دوم توافقنامه در اختیار آنان قرار داده و می تواند در فرایند مذاکراتی تأمین گردد بنابراین وقتی تحریم بعنوان یک اقدام فراتوافقنامه، این امکان بزرگ که غرب برای رسیدن به زمان آن، 10 سال خون دل خورده است را از آنان می گیرد، چرا باید تصویب شود. غرب و بویژه آمریکا تصویب چنین تحریم هایی را به نفع ایران ارزیابی می کنند.

جان کری به نمایندگان مجلس سنای آمریکا می گوید ما بر سر دو راهی قرار داریم یا باید با مذاکره به هدف برسیم یا باید بجنگیم. تکلیف جنگ کاملاً معلوم است هر عنصر نظامی یا سیاسی می داند که آمریکا جرأت ورود به یک جنگ دیگر را ندارد.

اجتناب از جنگ در سوریه دقیقاً در همین چارچوب صورت گرفت. پس اگرچه اوباما و کری هر روزه از «گزینه جنگ» سخن می گویند ولی قطعاً و طی دهها سال آینده از جنگ علیه ایران خبری نیست. پس آمریکا یک راه در پیش رو دارد و آن هم مذاکره است.

تحلیل آمریکایی ها، انگلیسی ها و فرانسوی ها و حتی رژیم صهیونیستی این است که مذاکرات ژنو یک پیروزی بزرگ برای غرب بوده است - این تحلیل درست باشد یا نباشد، اعتقاد و جمعبندی غرب از مذاکرات و توافق اخیر است - لذا چیزی که غرب آن را پیروزی بزرگ می خواند چرا باید کنار بگذارد؟ از سوی دیگر غرب پیروزی در مذاکره را نتیجه تحریم می داند نه هنر دیپلماسی کما اینکه آنان توافقات ژنو را توافق ایران و نه توافق دولت روحانی ارزیابی می کنند.

با این وصف چرا غرب باید موضوعی که سبب شکل دادن به یک مذاکره پیروز شده است را کنار بگذارد از این رو این طبیعی ترین و منطقی ترین صورت بندی است.

الف: راه مواجهه با ایران مذاکره است، ب: راه موفقیت مذاکره، تحریم شدید است.

در نتیجه: راه امتیاز گرفتن از ایران تحریم شدید است. کاملا پیداست که در چنین معادله ای ایران به هیچ وجه نمی تواند با مذاکره به رفع تحریم ها دست پیدا کند و از این رو این حرف آمریکایی ها دقیق است که می گویند با توافق ژنو و با رسیدن به مرحله نهایی هم تحریم های شدید علیه ایران حفظ می شود و در موضوعاتی از تشدید آن خودداری می شود.

بر این اساس جان کری به کنگره می گوید: «همچنان قاطعانه به اجرای تحریم ها علیه ایران ادامه می‌دهیم.

براساس گام نهایی، ایران حق داشتن نیروگاه آب سنگین را ندارد.» وی همچنین در جلسه کمیته روابط خارجی مجلس سنا می گوید: « اگر ایران حمایتش از سوریه و حزب الله را ادامه دهد، تحریم ها کاهش نمی یابد. تحریم های نفتی همچنان ادامه دارد.» و تلویزیون بی بی سی می گوید: «توافق ژنو نشانه موفقیت سیاست تحریم است لذا بعید است به سادگی تحریم ها برداشته شوند».

با این وصف می توانیم قاطعانه بگوئیم از منظر آمریکایی ها بهترین راهی که آنان را به هدف «مهار ایران» نزدیک می کند، امتیازگیری از طریق مذاکره و در عین حال حفظ سخت گیری های گذشته است اما در این خصوص به چند نکته اساسی باید توجه کرد:

1- مذاکره ضمن آنکه تنها راه مواجهه با ایران است در عین حال برای رسیدن به نتیجه به ضمائم و الزاماتی نیاز دارد. یکی از الزامات این است که طرف مقابل یعنی ایران هم به مذاکره رغبت نشان داده و آن را تنها راه تلقی کند. اگر مذاکره که تنها راه پیش روی آمریکاست، تنها راه پیش روی ایران نباشد و یا ایران خود را در شرایط مشابه آمریکا نبیند، اطمینانی به تداوم مذاکره و به نتیجه رساندن آن وجود ندارد. کاملا واضح است که اگر ایران بتواند فشار کنونی ناشی از تحریم ها را تحمل کند و فشار ناشی از سوءمدیریت ها را علاج کند، می تواند زیر بار «مذاکره تحمیلی» نرود.

همینطور اگر ایران از یک سو بداند که تحریم های اقتصادی به سقف رسیده و امکان عبور از این سقف هم برای تحریم کنندگان وجود ندارد و از سوی دیگر بداند که آمریکایی ها به عنوان اصلی ترین کشور تحریم گر، بنا ندارند خدشه ای به چارچوب های اصلی تحریم وارد شده و در اندازه ای که اثر تحریم ها کاسته شود، ظاهر گردد و دلیلی برای تن دادن به چنین مذاکره ای وجود ندارد.

همین طور اگر ایران بداند که حفظ آن تحریم ها بعد از دو سال عملاً مقدور نیست و کشورهای هم پیمان حاضر به ادامه این راه نیستند و جمهوری اسلامی می تواند با کمک بعضی از کشورها زهر این تحریم ها- به خصوص در دو حوزه بانکی و نفتی- را بگیرد، چرا باید به چنین مذاکره ای روی خوش نشان بدهد.

با این وصف کاملاً واضح است که آمریکایی ها در عین آنکه واقعاً نمی خواهند، اجرت المثل همکاری ایران (با 1+5، شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی، آنگونه که در مقدمه و مؤخره توافقنامه ژنو، به آن حکم شده است) را بپردازند در عین حال نمی توانند با یک صورت مسئله کاملاً ضد ایرانی هم به میدان بیایند و لذا صورت موضوع را به گونه ای تنظیم کرده اند که طرف ایرانی بتواند در داخل کشور خود ادعا کند که گام ها دو جانبه و متوازن بوده است.

با این وصف از همین حالا می توان صورت بندی- رنگ و لعاب- و ماهیت- واقعیت- گام نهایی مورد نظر آمریکایی ها را به طور نسبتاً دقیق، پیش خوانی کرد.

2- کاملاً واضح است که آمریکایی ها بابت تضمین تداوم پیدا کردن مذاکرات ژنو، فقط نگران رفتار و تصمیم ایران نیستند، بلکه به نظر این قلم، بیش از آن، آمریکایی ها نگران حفظ موضع واحد 1+5 در قبال ایران هستند. آمریکایی ها معتقدند عدم پایبندی ایران به تعهدات خود در سند ژنو، موضع 1+5 را منسجم می کند اما اگر گروه 1+5 با نظر آمریکا همراه نشوند، ایران تردیدی در کنار گذاشتن توافق ژنو نمی کند. اظهارات چند روز پیش جان کری در جلسه استماع مجلس سنای آمریکا از عمق این نگرانی حکایت می کند.

کری گفت: «تصویب تحریم جدید علیه ایران، اتحاد گروه 1+5 را از هم می پاشد» به نظر می آید که بکار بردن عبارت جنگ از سوی مقامات ارشد آمریکا در حد فاصل گام اول تا گام نهایی مذاکرات ژنو نه برای ترساندن ایران و واداشتن آن به تداوم مذاکره و ادامه مسیر از گام اول به گام آخر بلکه برای منسجم نگه داشتن گروه 1+5 می باشد به این معنا که آمریکا می خواهد آنان را متقاعد کند که بین پذیرش جنگ آمریکا با ایران یا جمع شدن حول محور آمریکا علیه ایران یکی را انتخاب کنند و از آنجا که این کشورها در ماجرای سوریه نشان دادند که با جنگ مخالفند بنابراین آنان را به گزینه دوم یعنی همراهی با آمریکا در ژنو در حد فاصل گام اول تا گام آخر سوق می دهد.

ادامه یافتن مذاکرات ژنو و به نتیجه رساندن آن، از نظر آمریکا قطعی نیست و می تواند یا به دلیل پا پس کشیدن ایران و یا به دلیل عدم همراهی گروه 5+1 در نیمه راه از بین برود و این برای آمریکا که واقعا گزینه دیگری در اختیار ندارد، خطرناک بوده و یک شکست فاحش می باشد.

3- آمریکایی ها از داخل ایران نیز به شدت نگران می باشند. مقامات آمریکایی در یک تحلیل نسبتا دقیق می گویند اختیارات روحانی و تیم او در مذاکره محدود به همراهی سایر بخش های نظام جمهوری اسلامی است بنابراین اگر در فضای ملی و نخبگی، جمعبندی ایرانیان نسبت به مذاکرات، روند و سرانجام آن مثبت نباشد، این مذاکرات در هر نقطه ای که باشد متوقف می شود کما اینکه یک مصوبه دو خطی مجلس می تواند توافقات ژنو را کان لم یکن نماید چه رسد به این که رهبری محبوب نظام در واکنش به زیاده خواهی آمریکا، با یک جمله کوتاه روند را متوقف گرداند.

همین سه روز پیش موسسه معتبر نظرسنجی «زاگبی»، نتیجه نظرسنجی تلفنی اخیر خود از شهروندان ایرانی را اینگونه منعکس کرد: «96 درصد شهروندان ایرانی معتقدند ادامه برنامه اتمی به تحریم های وضع شده می ارزید» این موسسه آمریکایی نتیجه گرفت: «تصور غرب درست نیست، اکثر ایرانیان از ادامه برنامه اتمی ایران با وجود تحریم ها، حمایت می کنند.» با این وصف تکلیف تیم مذاکره با زیاده خواهی غرب و تغییر تدریجی نگاه داخل نسبت به مذاکرات ژنو، معلوم است. تیم ایرانی می تواند در این فضا تا حد زیادی فضای مذاکرات را عوض کند.

کما اینکه یک خط پاسخ دکتر ظریف به مجله «تایم» آمریکا- مبنی بر این که تصویب هر نوع تحریم جدید در کنگره بنیاد توافق ژنو را بهم خواهد ریخت- آمریکایی ها را به شدت نگران کرد و وزرای سیاسی و اقتصادی دولت - خارجه و خزانه داری- را وا داشت که جلوی هر اقدام جدید را بگیرند. این به خوبی نشان می دهد که آمریکا از بهم ریختن وضعیت موجود نگران است و این همان نقطه ضعف بزرگی است که دیپلمات می باید روی آن سوار شود.

4- تیم مذاکره کننده ایران باید از فضای خوش بینی کنونی خارج شود و بداند که اصولا بحث هسته ای ایران در هر دو شکل مورد بحث غرب، یک موضوع حاشیه ای است البته موضوعی که با همه حاشیه ای بودن یک شاخص برای ارزیابی قدرت ایران در دفاع از استقلال، هویت و حقوق خود است، مسئله اصلی غرب، «قدرت» ایران است که توانایی هسته ای با همه اهمیت آن یک نقطه در این قدرت است. توانایی ایران در مدیریت تحولات منطقه و شکل دهی به یک قدرت بزرگ منطقه ای و بین المللی نقطه کانونی و اصلی «قدرت» ایران است و از این روست که در بحبوحه بحث مذاکرات مقدماتی ژنو، جان کری پای بحث سوریه و حزب الله را به میان کشید و کاهش تحریم ها را منوط به کوتاه آمدن ایران در این قبیل پرونده ها کرد.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.