گذری بر مساجد تاریخی ‌سمنان+ تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، ‌اگر ‌‌جزء آن دسته از زائرانی هستید که از این استان عبور می کنید و یا آن دسته از گردشگرانی که استان سمنان را برای مسافرت نوروزی  انتخاب کرده اید، علاوه بر بازدید از آثار تاریخی و طبیعی استان، مشاهده از نزدیک مساجد تاریخی استان سمنان را به شما توصیه می‌کنیم.

شهرستان‌های سمنان، مهدی شهر و سرخه

** مسجد جامع

مسجد جامع سمنان در دوره سلجوقیه ساخته شده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

این مسجد در داخل شهر سمنان و خیابان امام خمینی(ره) این شهر واقع شده است.

مسجد جامع یکی از  قدیمی‌ترین و مهم ترین بناهای تاریخی و آثار اسلامی شهر سمنان است که در امتداد بازار قدیمی شهر و بازار شیخ علاء الدوله واقع شده است.

ساخت این مسجد را به قرون اولیه اسلامی نسبت می‌دهند.غیر از مناره غزنوی – سلجوقی مسجد، می‌توان آثاری از دوره‌های ایلخانی، تیموری و تعمیراتی نیز از دوره قاجاریه در مسجد جامع مشاهده کرد.

یکی از مهم‌ترین عناصر تشکیل دهنده مسجد شامل ایوان آجری و رفیع آن به ارتفاع بیش از 21 متر و عرض دهنه 10.40 متر است که با کتیبه‌ای به خط ثلث سفید بر متن لاجوردی مزین شده و مربوط به دوره تیموری است.

** مناره مسجد جامع

این بنا نیز ساخت دوره سلجوقی و ثبت شده در فهرست آثار ملی است.

درگوشه شمال شرقی شبستان شرقی مسجد جامع، منار مسجد واقع است که یکی از زیباترین منارهای تاریخی استان سمنان محسوب می‌شود.

بر اساس کتیبه کوفی، این منار بین سال‌های 417 تا 466 توسط ابوحرب بختیار حاکم ایالت قومس در دوره غزنوی بنا شده است.

ارتفاع این منار از سطح زمین 31.20 متر بوده و در اطراف منار نیز کتیبه‌ای با طرح و نقش زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شده است.

** مسجد امام خمینی(ره)(سلطانی)

این مسجد دردوران قاجاریه ساخته شده و در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.

مسجد امام خمینی(ره) نیز به فاصله کمی از مسجد جامع و در داخل شهر سمنان وخیابان امام خمینی(ره) این شهر واقع شده است.

این مسجد نمونه کامل مساجد چهار ایوانی و معرف معماری عصر قاجار است که در سال 1342 ه .ق به همت حاج سید حسن حسنی از علمای بزرگ شهر سمنان و مؤلف کتاب "منهاج العارفین" در دوره فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.

در منابع آمده است که هزینه ساخت مسجد امام از مصادره اموال حاکم جبار وقت سمنان تأمین شده است.

عناصر تشکیل دهنده مسجد را ایوان‌های متعدد، شبستان‌های وسیع، حجره‌ها و کاشی‌کاری‌های متنوع آن تشکیل می‌دهد.

ایوان غربی این مسجد بلندتر از ایوان های دیگر ساخته و با کاشیکاری‌ها و کتیبه‌هائی زیبا مزین شده است.

کتیبه‌های داخلی ایوان‌ها با خط ثلث در متن لاجوردی است و آیاتی از قرآن کریم برروی آنها حک شده است.

این مسجد دارای سه در ورودی است و به وسیله یک دالان طولانی به تکیه معروف "پهنه" راه دارد.سه درب دیگر دارای هشتی، دالان و دهلیز است.

** مسجد جامع زاوقان

این مسجد از بناهای قرن دوم هجری شمسی و مربوط به دوره تسلط علویان است که توسط یکی از نوادگان امام سجاد(ع) به نام سید ضیاء الدین محمد، بنا شده است.

ایوان این مسجد بیش از 10 متر و قسمت اعظم این مسجد خراب شده است.

آنچه از این مسجد باقی مانده قوس بلند ایوان و تزییات آجری آن است هنوز استوار برجای مانده است.

مسجد جامع زاوقان در قرن دوم هجری شمسی ساخته شده و در شمال محله زاوقان شهر سمنان واقع شده است.

دیگر مساجد شهرستان‌های سمنان، مهدی‌شهر و سرخه  نیز شامل مساجد دروازه شهمیرزاد، مسجد المهدی مهدی شهر، ناسار، بنی اسدی، جامع و چهل ستون سرخه، مساجد امام حسین(ع) و امام هادی(ع) سرخه و نیز مسجد جامع بیابانک و مناره مسجد جامع اعلا است.

** مسجد دروازه شهمیرزاد

این مسجد در بافت تاریخی شهر شهمیرزاد واقع شده است که نمازهای جمعه این شهر در این مسجد برگزار می‌شود.

** حسینیه المهدی مهدی‌شهر

این مسجد در ارتفاعات زیارت مهدی‌شهر واقع شده و بر همه مناطق شهر مهدی‌شهر اشرافیت دارد.

ساخت بنای حسینیه المهدی به پیش از انقلاب باز می‌گردد. ساختمان حسینیه طوری طراحی شده که تقریبا از تمامی نقاط شهر قابل تماشا است و در هنگام شب منظره ای رویایی به خود می گیرد.

قرارگیری آن بر تپه‌ای مرتفع و اشراف کامل آن به شهر و شهرک‌های اطراف سبب شده مراسم مهمی همچون نماز جمعه در این مکان برگزار شود.
در طرح آینده این مکان نیز پیش بینی شده است تا محوطه این بنا مسقف و به عنوان مصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنا دارای گنبدی عظیم به رنگ آبی و دومناره است.

** مسجد ناسار

مسجد ناسار یکی از مساجد واقع شده در بازار شهر سمنان است.

این مسجد مربوط به دوره قاجاریه بوده و ثبت شده در فهرست آثار ملی نیز هست.

مسجد ناسار سمنان در بافت قدیم شهر سمنان و ضلع شرقی تکیه ناسار بازار برزگ این شهر واقع شده است.

** مسجد بنی اسدی

مسجد بنی اسدی در اواخر دوره قاجار ساخته شده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

این مسجد  در شهر سمنان و خیابان ابوذر، محله آتشگاه این شهر واقع  شده است.

** مسجد جامع و مسجد چهل ستون سرخه

مسجد چهلستون سرخه متعلق به قرن اول هجری است که یکی از شبستان های الحاقی به مسجد جامع سرخه بوده و در بافت قدیم شهر سرخه قرار گرفته است.

از خصوصیات بارز این بنا ستون‌های ظریف هشت ضلعی آجری و طاق‌های جناقی تند است که از 40 ستون این بنا، 32 ستون باقی است.

این بنا به شماره 2325 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مسجد چهلستون سرخه قبل از دوره صفوی ساخته شده است.

** مسجد امام حسین(ع) سرخه

این مسجد بنا شده در اواخر دوره قاجار و ثبت شده در فهرست آثار ملی است.

مسجد امام حسین(ع) سرخه در داخل شهر سرخه و محله قدیمی بیرون دژ قرار گرفته است.

** مسجد امام هادی(ع) سرخه

مسجد امام هادی(ع) سرخه ساخته شده در دوره قاجاریه بوده که ثبت شده در فهرست آثار ملی است.

این مسجد در محله کلانی سرخه واقع شده است.

** مسجد جامع بیابانک

مسجد جامع بیابانک از آثار تاریخی روستای بیابانک به شمار می‌رود که قبل از دوره صفوی ساخته شده است.

این مسجد  در روستای بیابانک واقع شده است.

** منار مسجد جامع اعلا

این بنا مربوط به دوره قاجاریه است که در فهرست آثار ملی ثبت شده و در مسجد جامع روستای اعلا واقع شده است.

شهرستان های گرمسار و آرادان

** مسجد امام حسین(ع)

این مسجد در سال 1311 ه.ش توسط حاج آقا بزرگ ابوحسین از اهالی تبریز به صورت نیمه کاره ساخته شد.بنای مسجد در سال 1348 و همزمان با تشکیل هیات امنا تکمیل شد و به بهره‌برداری رسید.

این مسجد در فاصله بین سال 1311 تا 1348 محل اسکان افراد بی‌بضاعت غیر بومی بوده است.

مسجد امام حسین(ع) ساخته شده در دوره قاجاریه است که  در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

این مسجد در گرمسار، میدان امام خمینی(ع)، محله حاجی بنا شده است.

** مسجد جامع حاج نبی ایوانکی

مسجد جامع حاج نبی ایوانکی ساخته شده در دوره قاجاریه و ثبت شده در فهرست آثار ملی بوده که در ضلع جنوبی خیابان اصلی شهر ایوانکی واقع شده است.

این مسجد شامل دو فرش انداز در جهت شرقی و غربی است. شبستان جنوبی آن که محراب مسجد نیز در آن واقع است، عریض تر و فرش انداز شمالی کم عرض تر است.

در وسط دو فرش انداز چهار ستون مربع شکل وجود دارد که دو ستون آن به اضلاع شرقی و غربی مسجد متصل است.

طاق مسجد دارای گنبدهای عرق چین و قوس های جناغی است که در ورودی مسجد و در بدنه شمالی آن تعبیه شده و به سمت حیاط شمالی مسجد باز می شود.محراب مسجد در وسط دیوار ضلع جنوبی و مقابل در ورودی و در داخل یکی از اطاق نماهای مسجد ایجاد شده و قسمت های مختلف آن را با طیفی از رنگ آبی(سیر تا روشن) رنگ آمیزی شده و آیاتی از قرآن را روی آن نوشته اند.

این اثر در سال 1387 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

** مسجد جامع آرادان

مسجد جامع آرادان بنا شده در دوره قاجاریه وثبت شده در فهرست آثار ملیاست که  در مجاورت امامزاده شاه نظر آرادان واقع شده است.

شهرستان های شاهرود و میامی

** مسجد جامع شاهرود

این مسجد مربوط به دوره ایلخانی و ثبت شده در فهرست آثار ملی است که در مجاورت محلات قدیمی" قلعه و لووا"،"بیدآباد" و "چهار سوق" شاهرود قرار دارد.

این بنا قدیمی ترین مسجد شاهرود است که قدمت آن حداقل به دوره ایلخانی می رسد.بنای کنونی مسجد شامل صحن، شبستان اصلی و 2 شبستان فرعی است. پوشش بنا به صورت طاق و گنبد و با قوس های ایرانی است.

مسجد بایزید بسطامی ساخته شده در قرن 6 و 7 ه.ق در درجوار امامزاده محمد در مجموعه تاریخی بایزید بسطامی است.

این بنا از آثار جالب توجه قرن ششم  و هفتم  هجری قمری است که از دو قسمت متمایز مردانه و زنانه با دو شبستان عمود بر هم تشکیل شده است.

بنای مردانه بر روی آثار مسجدی از دوره سلجوقی همزمان با ساخت منار (514 ه.ق) قرار گرفته و دارای محراب گچ‌بری نفیس با نقوش هندسی، گیاهی، اسلیمی وگلهای چهار پر است.

بخش فوقانی محراب با کتیبه‌هائی به خط ثلث و نستعلیق از دوره ایلخانی و قاجاری آراسته شده است.

قسمت زنانه این مسجد به شکل یک سالن طویل و باریک است و در سقف آن گچبری‌های زیبائی مشاهده می‌شود.

** رواق قاجاریه

رواق قاجاریه ساخته شده در بین بقعه امامزاده محمد و مسجد سلجوقی است که در ظاهر ابتدا به صورت حیاط کوچکی بوده که در زمان قاجاریه ساخته شده است.

در ضلع جنوبی مسجد سه در کنده کاری شده دیده می‌شود که رابط بین این قسمت و مسجد سلجوقی است.

برگرداگرد دیوار مسجد، آیاتی از قرآن گچ‌بری شده است و ضلع غربی مسجد نیز با یک فضای مربع شکل کوچک به مسجد زنانه ایلخانی مربوط می‌شود.

تاریخ ساخت این مسجد مشخص نیست اما طبق کتیبه موجود، در سال 1242 ه.ق تعمیراتی در آن صورت گرفته است.

این بنا به صورت حیاط بوده که در دوره قاجاریه مسقف شده و رواق قاجاری نامیده می‌شود و فاقد تزئینات است.

** مسجد جامع بسطام

این مسجد توسط غازان خان در بین سالهای 700 تا 706 ه. ق ساخته شده است.

مسجد جامع بسطام دارای صحن مستطیل شکل روباز و دو شبستان زمستانی و تابستانی است.

بر ایوان مرکزی محراب مسجد گچ‌بری زیبائی دیده می‌شود که دارای کتیبه‌های قرآنی است.

تاریخ کتیبه‌های ایوان این مسجد به سال 706 ه.ق برمی‌گردد.

این مسجد مربوط به دوره ایلخانی است که  ثبت شده در فهرست آثار ملی و واقع در داخل شهر بسطام و جنوب مجموعه تاریخی بایزید بسطامی است.

** مسجد جامع فرومد

مسجد جامع فرومد ساخته شده در قرن هفتم ه.ق و ثبت شده در فهرست آثار ملی است که در روستای فرومد شهرستان  میامی در 165 کیلومتری شمال شاهرود واقع شده است.

این مسجد در روستای فرومد از توابع بخش میامی واقع شده و از مهم ترین مراکز فعالیت نهضت سربداران بوده و تاریخ بنای این مسجد مربوط به دوره خوارزم‌شاهیان است.

این مسجد دو ایوانی و مشتمل بر شبستان، رواق و اطاق گنبددار است. سر در ورودی مسجد در ضلع شمالی مزین به تزیینات آجرکاری، گچ‌بری و تعدادی کتیبه است.

در این مسجد از فراز ستون نمای پایه ایوان غربی کتیبه‌های کوفی آمیخته با نقوش اسلیمی و گیاهی آغاز شده و بر ستون نمای پایه شرقی خاتمه می‌پذیرد.

** مسجد اخیانی‌ها

مسجد اخیانی‌ها در دوره پهلوی اول ساخته شده است.

این مسجد که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است در خیابان تهران شاهرود بنا شده است.

** مسجد آقا

مسجد آقا در دوره قاجاریه احداث شده که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.

این مسجد  در بافت قدیم شهر شاهرود احداث شده است.

** مسجد جامع شیخ علی اکبر شاهرود

مسجد جامع شیخ علی اکبر ساخته شده در دوران قاجار و ثبت شده در فهرست آثار ملی بوده که در بافت قدیم شهر شاهرود واقع شده است.

**   مسجد جامع دستجرد

مسجد جامع دستجرد از بناهای دوره صفویه است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

این مسجد در روستای دستجرد شاهرود بنا شده است.

** مسجد جامع جیلان

این مسجد در دوره قاجاریه ساخته شده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

مسجد جامع جیلان در بخش بسطام، روستای جیلان واقع شده است.

** مسجد جامع بیارجمند

مسجد جامع بیارجمند در دوره صفویه احداث شده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

این مسجد در داخل شهر بیارجمند قرار دارد.

** مسجد آقایان

این مسجد در دوره قاجاریه بنا شده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مسجد آقایان در شهر میامی واقع شده است.

شهرستان دامغان

** مسجد تاریخانه

مسجدتاریخانه در 130 تا 170 ه.ق بنا شده و در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

این مسجد در خیابان شهید مطهری شهر دامغان واقع شده است.

این مسجد یکی از بناهای کهن و نمونه‌ای از مساجد اولیه در ایران است.ساخت این مسجد به سالهای 130 تا 170 ه.ق نسبت داده شده است.
نام تاریخانه از دو واژه "تاری" و "خانه" تشکیل شده است که تاری لفظی ترکی و به معنای خدای است. خدای خانه از نخستین نمونه‌های مساجدی است که در آن مناره نیز یکی از عناصر تشکیل دهنده بنا است.

این مسجد دارای حیاط مربع شکل در سمت قبله، یک تالار ستون‌دار و در سه طرف دیگر دارای رواق است.

مصالح به کار رفته در این مسجد خشت و آجر بوده و شیوه معماری این مسجد مأخوذ از دوره ساسانی است.

این مسجد در طول قرون متمادی، بارها مورد مرمت قرار گرفته و پس از مسجد جامع فهرج یزد یکی از کهن‌ترین مساجد ایران محسوب می‌شود.

** مناره مسجد تاریخانه

مناره اولیه مسجد تاریخانه در داخل مسجد بوده که تخریب شده است. مناره کنونی مسجد نیز در جنب مسجد در دوره غزنویان بنا شده است.
این مناره دارای 26 متر ارتفاع و 86 پله است.

** مسجد جامع دامغان

این بنا در نبش خیابان شهید مطهری، کوچه مسجد جامع واقع شده و شامل صحن وسیع مشتمل بر چهار شبستان است که شبستان قدیمی آن سه ایوانه و دارای یک مناره تاریخی است.

بنای اولیه مسجد مربوط به دوره غزنوی است این مسجد دارای دو شبستان مربوط به دوران معاصر و یک شبستان زیرزمینی است که این شبستان در دوره قاجار و توسط میرزا محمدخان سپهسالار دامغانی ساخته شده است.

در شمال شرقی این مسجد مناره ای به ارتفاع  حدود 31 متر قرار دارد .سطح مناره با آجرهای نازک کوچک تزیین شده و شامل  کتیبه ای قرآنی است. تاریخ بنای مناره به دوره سلجوقی بر‌می‌گردد.

مسجد جامع دامغان در دوره غزنوی- سلجوقی ساخته شده است.

این بنا که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در مرکز شهر دامغان واقع شده است.

** مسجد حاج شکرالله

مسجد جامع حاج شکرالله در دوره ایلخانی بنا شده و در فهرست آثار ملی، ثبت شده  است.

این مسجد در خیابان راه آهن، نزدیک مسجد تاریخانه دامغان واقع شده است.

بنای این مسجد از خشت است اما در قسمت ورودی مسجد به دلیل بازسازی و مرمت از آجر قزاقی استفاده شده است.پلان این مسجد مربع است و سقف آن گنبدی شکل است.در دیوار  جنوب غربی مسجد نیز محراب وجود دارد.

** مسجد جامع صید آباد

این مسجد در اواخر دوره ایلخانی، اوایل دوران صفویه ساخته شده  است.

مسجد جامع صید آباد که ثبت شده در فهرست آثار ملی نیز هست، در بخش امیرآباد، دهستان صرصر، روستای صیدآباد واقع شده است.

انتهای پیام/ آ