آب انبارهای لارستان؛ یادگارانی که از یاد رفته‌اند + تصاویر

۰۷ فروردين ۱۳۹۳ - ۱۳:۰۴
اخبار استانها
اخبار فارس

خبرگزاری تسنیم: لارستان در جنوب غربی استان فارس به دلیل آب و هوای خشک از دیرباز میزبان آب‌انبارهای خاص خود موسوم به «برکه» بوده است، این برکه‌ها به طور معمول به رودخانه‌هایی متصل بوده‌اند و از آب باران تغذیه می‌شدند.

به گزارش خبرگزاری تسنیم از لارستان، آب که از مهم‌ترین نیازهای بشر است، در تمامی جوامع در طول تاریخ مورد توجه مردم بوده و برای جمع‌آوری و نگهداری آن کوشش شده است.

لارستان، در جنوب غربی استان فارس به دلیل آب و هوای خشک از دیرباز میزبان آب‌انبارهای خاص خود موسوم به «برکه» بوده، این برکه‌ها به طور معمول به رودخانه‌هایی متصل بوده‌اند و از آب باران تغذیه می‌شدند، در هنگام بارش باران پس از مدتی از شروع بارندگی، درب ورودی آب به آب‌انبار را که در اصطلاح به آن «مَمَر برکه» می‌گویند، باز می‌کردند تا آب وارد برکه شود.

مصالح به کار رفته در مخزن این آب انبارها سنگ و ساروج است و در سقف آن از داخل سنگ و ساروج و از بیرون برای خنک بودن از گچ و کاهگل استفاده شده است.

به طور کلی برکه‌ها در لارستان به سه فرم ساخته شده است، برکه‌های دایره‌ای شکل که مخصوص مسلمانان منطقه بوده است، برکه‌های استوانه‌ای و کشیده که برای یهودیان لارستان ساخته می شده تا آب شرب آن‌ها از مسلمانان جدا باشد و برکه‌های صلیبی که در واقع راه ارتباطی 4 برکه را به صورت صلیب به هم متصل کرده و به محل خروج این آب در اصطلاح «دهن شیر» گفته می‌شود.

دهن شیرها عمدتا در کنار برکه‌هایی نزدیک به هم، به صورت راه پله‌هایی بلند به سمت زیر زمین و منتهی به شیر خروجی آب برکه‌ها ساخته شده است. در خود شهر لار سه دهن شیر با نام‌های «دهن شیر چاربرکه بازار»، «دهن شیر معتمد» و «دهن شیر قنبرعلی بیگ» وجود دارد که متاسفانه تنها دهن شیر مسجد چاربرکه کماکان راه آب به آن باز است و دهن شیر قنبرعلی بیگ متاسفانه به کلی تخریب شده است.

بسیار از این آب انبارها از جمله آب انبار معتمد، آب انبار قنبر علی بیگ، آب انبار فرودگاه، دهن شیر چهار برکه بازار و بسیاری دیگر از برکه‌ها به ثبت آثار ملی رسیده و در حفاظت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان فارس در آمده است.

برکه معتمد

آب انبار (برکه) معتمد مربوط به اواخر دوره قاجاریه که مرحوم معتمد این آب انبار، حمام، سابات و کاروانسرا را برای عام المنفعه ساخته است. این برکه دارای 4 بادگیر است که تهویه هوا را به طور خیلی خوبی انجام می‌دهد. این آب انبار علاوه بر این یک دهن شیر در کنار خود دارد که حدود 34 پله پایین تر از سطح زمین قرار گرفته است. این اثر در تاریخ 2/8/82 به ثبت ملی رسیده است.

برکه قنبر علی بیگ

این آب انبار (برکه) در دوران صفویه توسط وزیر شاه عباس صفوی تعمیر شده است. این آب انبار که در نوع خود بی نظیر است، در محله قنبربیگی واقع شده و مردم خیر لارستان آقایان نعمت الله زائر و صمد کامجو این آب انبار را اخیرا مرمت و اندود کاهگل و گچ تازه زدند. این اثر در تاریخ 11/5/84 به ثبت ملی رسیده است.
دهن شیر چاربرکه و بازار

این دهن شیر که در ضلع شرقی بازار قیصریه واقع شده، محل اتصال صلیبی چهار بازوی برکه به یکدیگر است که دارای 38 پله و قدمت آن به دوران صفویه برمی‌گردد. دهن شیر در اصطلاح به محل اتصال شیرآب به برکه اطلاق می‌شود که در این بنا در انتهایی ترین قسمت شیر آب متصل شده است. در بالای این دهن شیر مسجد چهاربرکه واقع شده که طاق‌های این بنا در نوع خود بی‌نظیر است.

برکه آقا