ماجرای اناری که ساخت‌اش پیگرد قانونی دارد

 

چندی پیش، از ثبت حقوقی این انارهای سرامیکی به عنوان یک طرح صنعتی آگاه شدیم که به دنبال آن مشکلاتی برای برخی گالری ها و هنرمندان به وجود آورد چرا که همه سرامیست هایی که تا پیش از این انارهای سرامیکی می ساختند، از این پس حق ساخت و فروش این انارها را ندارند و انحصار تولید و فروش آنها در اختیار فردی که آن را به عنوان طرح صنعتی به ثبت رسانده، قرار گرفته است. اما آیا می توان با ثبت چنین طرح هایی، آن را در انحصار شخصی گرفت؟

 

 

کیوان فحری کسی است که به گفته خودش اواخر سال 92 «انار سرامیکی» را به نام خود ثبت کرد و حق انحصاری تولید و فروش این محصول را برای خود محفوظ کرده است.

 

فحری در گفتگو با مهر درباره این موضوع توضیح داد:ما به عنوان اولین تولید کننده انار در ایران این طرح را به ثبت رسانده ایم بنابراین انار را هیچ کس نمی تواند سرامیکی کند و تولید کند چون من اولین بار انار سرامیکی ساخته و  تولید کرده ام. 

 

وی با اشاره به تولیداتی که تاکنون داشته است گفت: در طول 15 سال گذشته ما 135 هزار تا انار سرامیکی تولید کرده ایم. 

 

او در پاسخ به این سوال که چگونه می شود انار از جنس سرامیک را به ثبت رساند گفت:  اگر کسی زودتر از من  انار سرامیکی را به نام خود ثبت می کرد می توانست این حق را برای خود محفوظ نگه دارد.

 

فحری تأکید کرد که بعد از 15 سال ساخت انار سرامیکی، اکنون بازاری برای آن بوجود آمده است که  این بازار را من به وجود آوردم. حالا افرادی آمده اند که از این بازار با طراحی های افتضاح سوءاستفاده کنند و به من ضرر بزنند، ما هم وکیل گرفتیم که این کار را ثبت کنیم واکنون این طرح به نام من ثبت شده است.

 

او تأکید می کند که این طرح اثر هنری نیست بلکه یک کالای تجاری است که به ثبت صنعتی رسیده است.

 

این سرامیست در پاسخ به این سوال که آیا فرد دیگری می تواند هندوانه سرامیکی را به نام خود ثبت کند پاسخ داد:  بله می تواند.

فحری با اشاره به ویژگی های طرح ثبت شده اش اضافه کرد: انار که روی درخت به این شکل سرامیکی نیست و ویژگی خاصی دارد از جمله این که لبه هایش کنگره کنگره است، رنگش قرمز است وقتی خشک می شود رنگ خاص خود  را دارد اما اناری که ما طراحی می کنیم، خوشنویسی می کنیم، گل می چسبانیم و 4 بار در کوره قرار می گیرد، این انار در طبیعت وجود ندارد.

 

او درباره تکلیف هنرمندانی که پیش از او انار سرامیکی ساخته اند گفت: صحبت از تولید است. هنرمندی نمایشگاهی می گذارد و چند تا انار هم می فروشد که موضوع بحث ما آنها نیستند. بحث ما کسی است که این تولید را به خطر می اندازد.

 

ممکن است پیش از من هنرمندانی انار را سرامیکی ساخته باشند اما هیچ کدام تولید انبوه نداشته اند و 135 هزار تا انار نساخته اند.

او با اشاره به امکان ثبت هر میوه ای که از جنس سرامیک ساخته شود  گفت: شما می توانید گلابی را با طراحی خاص طراحی کنید و به نام خودتان ثبت کنید. چطور در مملکتی که تولید کننده آب معدنی و نوشابه با طراحی و ویژگی خاص روی بطری می تواتند حق و حقوقی داشته باشد یک تولید کننده سرامیک و هنرمند نمی تواند این حق را داشته باشد. چرا بعد از تولید 135 هزار تا  انار و زحمت بسیاری که کشیده ام، حالا باید کارهای ما کپی شود.

 

او همچنین هشدار دارد که از همه کسانی که در تولید انبوه نظیر انار ما را بسازند، به شکل قانونی اقدام خواهد کرد.

کیوان فحری درباره این موضوع که در تأیید یک طرح برای ثبت به عنوان طرح صنعتی چه نکاتی مورد توجه قرار می گیرد گفت: آنها به میزان تولید و سابقه کار توجه دارند به هر حال تولید 135 هزار انار در طول 15 سال تعداد قابل توجهی است و اگر هر کسی بیشتر از اینها انار سرامیکی ساخته است می تواند برود این طرح را به نام خود ثبت کند.

او تأکید کرد که سعی می کنم جلو همه تولیدکنندگانی که به بازار من صدمه می زنند بگیرم.

 

 

 

 

محمدمهدی انوشفر را جامعه هنری کشور و به خصوص سرامیست ها به خوبی می شناسند، او از پیشکسوتان هنر سفال و سرامیک در ایران است که به عنوان یکی از احیا کنندگان سفال زرین فام ایرانی نیز از او یاد می شود.

 

انوشفر درباره ثبت «انار سرامیکی» به عنوان یک طرح صنعتی به  خبرنگار مهر گفت: این کار کاملاً اشتباهی است که انار سرامیکی را به ثبت رسمی رسانده اند. مگر می شود انار را ثبت کرد؟ من حدود 22 سال پیش انار سرامیکی ساختم که در گالری گلستان هم به نمایش گذاشتم، چگونه می شود که با ثبت آن از سوی فرد دیگری حالا امکان ساختن آن را نداشته باشم؟

 

وی با بیان این که انار از آن فرد خاصی نیست تأکید کرد: انار مخلوق خداوند است و هنرمند می تواند با الهام از این میوه دست به خلق آثار هنری بزند. می توان از آن ایده گرفت ولی نمی توان آن را به نام خود ثبت کرد.

 

او با اشاره به ویژگی های ثبت یک طرح صنعتی گفت: زمانی می توان طرحی را به ثبت رساند که دارای ویژگی های خاص خود باشد و پیش از آن کسی نظیر آن را نساخته باشد.

 

این هنرمند سرامیست یادآور شد: اگر کسی طرح خاص خودش را به ثبت رساند و بعد از آن کسی بخواهد همان طرح را بدون کم و زیاد عیناً قالب بگیرد، این کار درستی نیست همان طور که در ادبیات و سایر هنرها نیز موضوع کپی رایت از اهمیت خاصی برخوردار است که البته در کشور ما شکل قانونی ندارد.

 

انوشفر با انتقاد از ثبت انار سرامیکی تصریح کرد: این درست نیست که فردی برود و تمام طرح های ممکن بر اساس انار را به نام خود ثبت کند و اجازه ندهد هیچ فردی هیچ گونه طراحی و ایده ای از انار را به کار بگیرد. این در صورتی ممکن است که او طراحی خاص و منحصر به فرد خود را از انار داشته باشد که در آن صورت هیچ کس اجازه ندارد همان طرح را قالب بگیرد و تولید کند.

انوشفر با انتقاد از نبود کارشناسان هنری برای ثبت چنین طرح هایی در دستگاه های دولتی گفت: متأسفانه ما متخصصان هنری که نسبت به این موضوعات آشنایی داشته باشند، نداریم و بنابراین در این موضوع نیز فردی که این طرح را به ثبت رسانده دچار اشتباه شده است.

 

 

بهزاد اژدری رئیس انجمن هنرمندان سفال و سرامیک نیز دراین باره به خبرنگار مهر توضیح داد: هنر سفال و سرامیک از 10 هزار سال قبل در ایران وجود داشته است و از هزاران سال پیش نیز انار به  عنوان یکی از میوه موجود در طبیعت به شکل ها و متریال های مختلف مورد استفاده هنرمندان و صنایع دستی قرار گرفته است، بنابراین این گونه نیست که هر فردی زودتر چنین طرحی را به نام خودش ثبت کرد، این حق از دیگران سلب شود. چون این طرح ها نمی تواند مالکیت خصوصی داشته باشد.

 

وی افزود: مگر آن که فردی با دور زدن قانون و سوءاستفاده از خلاء هایی در اجرای قانون  دست به چنین کاری بزند.

اژدری با تأکید بر این که قوانین درستی برای ثبت طرح های صنعتی نوشته شده است اضافه کرد: به استناد قوانین ثبت طرح های صنعتی، نمی توان به انارهای سرامیکی هم اجازه ثبت داد اما درخواست کننده این ثبت، به دلایل نبود بازوهای اجرایی قوانین، موفق به ثبت این طرح شده است. 

 

اژدری با بیان این که این فرد در وزارت ارشاد نیز انار سرامیکی را به ثبت رسانده است به مشخصات ثبت این طرح در اداره مالکیت صنعتی اشاره کرد و گفت: آن چه در ثبت این طرح به آن استناد شده است، هیچ یک از موارد آن به این فرد تعلق ندارد. در مشخصات ثبت این طرح نوشته شده است که «انار از جنس سرامیک (گل پخته) با لعاب های تک رنگ، چند رنگ و لعاب های ویژه (زرین و پلاتین) منقوش به خوشنویسی و فرم های ایرانی، در اندازه واقعی» که هیچ یک از این مشخصات به فرد خاصی تعلق ندارد از انار سرامیکی گرفته تا تکنیک های مختلف ساخت هیچ کدام به فرد خاصی تعلق ندارد چرا که علائم و نمادهای طبیعی و شناخته شده قابلیت تملک ندارند.

 

او در بخش دیگری از سخنانش از انتشار بیانیه ای در اعتراض به ثبت انار سرامیکی خبر داد و گفت: بیانیه ای را با امضای اعضای انجمن و همه هنرمندان سرامیست آماده کرده ایم که به زودی منتشر خواهد شد.

اژدری پیشنهاد کرد که برای جلوگیری از ثبت چنین طرح های غیرکارشناسی در آینده، درخواست کننده ناچار به گرفتن استعلام از سازمان ها و نهادهای مربوطه باشد و درباره این طرح انار سرامیکی نیز اگر این استعلام پیش از ثبت حقوقی، صورت می گرفت، اکنون با چنین مشکلاتی مواجه نمی شدیم.

 

او در ادامه با اشاره به خلاء های اجرای قانون گفت: قانون در این زمینه جامع و مانع است اما اجرای آن به درستی صورت نمی گیرد.

رئیس انجمن هنرمندان سفال و سرامیک در ادامه با اشاره به جزئیات ثبت این طرح صنعتی بیان کرد: در بند اول ثبت حقوقی این طرح آمده است «انار سرامیکی» یعنی این که انار را ثبت حقوقی کرده اند نه یک طرح خاص صنعتی را، اناری که نمونه آن در طبیعت وجود دارد و می تواند از هر متریالی نظیر آن ساخته شود.

 

او در ادامه یادآور شد: هیچ کس نمی تواند دو انار سرامیکی کاملاً یکسان بسازد چرا که درجه پخت، آن را از فرم اولیه خارج می کند و بعد از پخت هم نیاز به پرداخت دارد بنابراین خود ثبت کننده این طرح نیز نمی تواند دو انار کاملاً مطابق و شبیه هم بسازد.

 

 

امکان ابطال طرح انار سرامیکی وجود دارد

 

قاسمی، کارشناس اداره کل مالکیت صنعتی که این طرح را به ثبت رسمی رسانده است دراین باره به خبرنگار مهر گفت: ما طبق بند ب ماده 27 قانون ثبت طرح های صنعتی اقدام کردیم و مبنای ثبت طرح انار سرامیکی همین ماده قانونی و آیین نامه اجرایی است که سال 86 مصوب شده است.

 

این کارشناس اداره کل مالکیت صنعتی با تأکید بر امکان ابطال این ثبت یادآور شد: برای ابطال این ثبت طبق قانون، هر ذی نفعی که ادعا کند این طرح ثبت شده از آن اوست، طبق ماده 29 می تواند تقاضای ابطال بدهد  و بنابراین باز هم بر اساس قانون می توان این ثبت را ابطال کرد.

 

قاسمی درباره امکان کارشناسی بیشتر قبل از ثبت طرح های صنعتی توضیح داد: ما بر اساس قانون و بانک اطلاعاتی که در اختیار داریم عمل می کنیم، تقاضای ثبت طرح ها نیز نزدیک سه سال است که سیستماتیک شده و نیازی به مراجعه حضوری برای ثبت نیست، بنابراین ما بر مبنای بانک اطلاعاتی خودمان تقاضاها را بررسی می کنیم و اگر طرحی پیش از آن در بانک اطلاعاتی ما ثبت نشده باشد نسبت به ثبت آن اقدام می کنیم.

 

او با اشاره به گسترده بودن حوزه طرح های صنعتی گفت:  ما بنا را بر اساس صحت و درستی ادعای متقاضیان می گذاریم و هر متقاضی خالق و طراح طرحی است که ارائه می کند مگر آن که خلاف آن ثابت شود که در این صورت با ارائه مستندات و ادله متقن، دادگاه رأی بر ابطال طرح ثبت شده می دهد.

 

این کارشناس اداره کل مالکیت صنعتی همچنین یادآوری کرد که طرح های ثبت شده بسیاری نیز ابطال شده است ادامه داد: بر اساس ماده 20 و 21 قانون ثبت طرح های صنعتی، اگر طرح افشا شده محسوب شود، نسبت به ابطال ثبت آن اقدام خواهد شد.

 

قاسمی در پاسخ به این سوال که انار سرامیکی برگرفته از انار طبیعی است و چگونه می توان یک میوه طبیعی را از جنس دیگری ساخت و ثبت کرد توضیح داد: ما آن چه را که در طبیعت وجود دارد ثبت نمی کنیم، بلکه ما از دید هنری به آن نگاه می کنیم که هنرمندی با الهام از یک پدیده طبیعی اثری را با استفاده از سرامیک ساخته است. اگر فرد دیگری پیش از او چنین آثاری را ساخته است می تواند با ارائه مستندات خود در دادگاه نسبت به ابطال این ثبت اقدام کند.

 

وی افزود: بحث زیبایی شناسی در مورد این طرح مطرح بود. اثری زیبا که با الهام از طبیعت ساخته شده بود. ضمن این که در مورد این طرح تاکنون هیچ اعتراضی را نداشتیم و اگر افراد دیگری در این زمینه ادعا کنند و با مدارک مستند ادعای خود را ثابت کنند این طرح ابطال می شود.

کارشناس اداره کل مالکیت صنعتی یادآور شد: گاهی نیز در ایران مدارک مستندی برای رد یک طرح وجود ندارد اما در کشورهای دیگر ممکن است وجود داشته باشد که با ارائه مستندات آن می توان مانع ثبت یک طرح شد.

 

وی درباره امکان استعلام از سازمان های مرتبط پیش از ثبت یک طرح بیان کرد: در قانون طرح های صنعتی بحث استعلام مطرح نیست و بر اساس اطلاعاتی که در سیستم اطلاعاتی ما وجود دارد عمل می کنیم.

قاسمی ادامه داد: هیچ جای نگرانی نیست. دادگاه به استناد ادله می تواند رأی بر ابطال این طرح ثبت شده بدهد.

 

وی درباره ضعف اجرایی قوانین این حوزه هم گفت: قبول دارم که ممکن است اطلاعاتی که ما درباره طرح های صنعتی داریم جامع و کامل نباشد  اما تقاضای این فرد نیز بعد از دو ماه بررسی به ثبت رسید.

این کارشناس اداره کل مالکیت صنعتی در پایان سخنان خود گفت: قانون ما آزمایشی است و در دوره های بعد ممکن است استعلام صورت بگیرد و مراجعی چون انجمن ها و هنرمندان مدعی دیگر می توانند در این باره اعتراض کنند که این اعتراض مورد بررسی قرار می گیرد.

 

بر اساس قوانین، طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد. طرح صنعتی زمانی جدیـد است که ازطریق انتشار به طور محسـوس و یا از طریق استفاده به هر نحو دیگر قـبل از تاریخ تسـلیم اظـهارنامه یا بر حسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت در هیچ نقطه‌ای از جهان برای عموم افشاء نشده باشد. 

 

همین بند از قانون می توان ثبت انار سرامیکی را از رده اعتبار خارج کند چرا که ثبت این طرح حدود یک سال پیش صورت گرفته است در حالی که محمدمهدی انوشفر و بسیاری از هنرمندان دیگر در طول 20 سال گذشته انارهای سرامیکی ساخته اند که این منحصر به ایران نیست و در دیگر کشورهای جهان نیز این انارهای سرامیکی ساخته و عرضه شده است.

به نظر می رسد با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است پیش از ثبت قانونی طرح های صنعتی و آثار هنری با استفاده از نظر کارشناسان همان حوزه و استعلام از سازمانها و نهادهای مرتبط و همچنین اجرای دقیق قوانین وضع شده مانع بروز چنین مسائلی شد.

منبع:مهر

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.