برپایی عزاداری‌های آیینی سوگ سالار شهیدان در مازندران+ تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، یکی از مراسماتی که در پیوند و همبستگی اجتماعی شیعیان و ایرانیان نقش اساسی را ایفا می‌کن،د مراسم ایام محرم است. این مراسم کارکردهای متعددی را برای جامعه ایرانی برجا گذاشته و تاثیرپذیری مردم ایران از فرهنگ عاشورا و الگو گیری از شخصیت های حماسی این واقعه تاریخی توانست خلق حماسه های بزرگی همچون دفاع مقدس و یا ایجاد روحیه استکبارستیزی در میان مردمان ایرانی را به همراه داشته باشد.

منظور از کارکردهای عاشورا یعنی کارکرد و هنجار آفرینی‌های سلسله مناسک و مراسمی که همه ساله به صورت یکی از اصلی‌ترین رسوم پذیرفته مذهبی شیعی برگزار می‌شود و در جای جای ایران اسلامی آداب و شیوه بخصوصی دارد.

پیوستگی و استمرار فرهنگی اما کارکرد دیگری است که مراسم و آیین های مذهبی  انجام می‌دهد چرا که در مراسم ایام محرم افراد متعلق به نسل‌های مختلف در کنار یکدیگر جمع شده و با یکدیگردر رابطه و تعامل قرار می‌گیرند.به این ترتیب از انقطاع و گسستگی تاریخی و فرهنگی جامعه جلوگیری می‌شود.

علاوه بر این در مراسم سوگواری ایام محرم موضوع طبقه و فاصله طبقاتی ازبین می‌رود وطبقات مختلف اجتماعی از کارگر،کاسب، استاد، دانشجو، فقیر و غنی، شهری و روستایی، دولتمردان و شهروندان بدون هیچ‌گونه صف‌بندی جداگانه‌ای و با وضعیتی یکسان در آن حضور می‌یابندو در اشتراک مشترکی حاضر می شوند.

حجت الاسلام علی هاشمی، کارشناس حوزه هنری مازندران در گفت و گو با تسنیم اظهار کرد:  مهم‌ترین نقش محرم و عزاداری حسینی همین وحدت‌آفرینی و ایجاد وفاق اجتماعی حول اصول و قواعدی که جوهر و روح فرهنگ ایران اسلامی است.

وی تصریح کرد: جامعه‌پذیری،کاهش بزهکاری وآسیب‌های اجتماعی،بازیابی هویت دینی، امید به آینده و توجه به جنبه های هنر اسلامی از کارکردهای دیگر برگزاری  مراسم عاشورا است.

هاشمی گفت: در جوامع اسلامی دین همواره در متن زندگی اجتماعی مردم دارد و مراسم و شعائر دینی‌ بخش مهمی از زندگی این گونه از جوامع را دربرمی‌گیرد و به عنوان مثال می توان انقلاب اسلامی را یکی از مهم ترین و بارزترین مصداق در تاثیرپذیری از قیام عاشورا عنوان کرد.

وی با اشاره به تاثیر آیین هایی عاشورایی دراعتقادات و باورهای مردم گفت: امام حسین (ع) در جنگ کربلا به شهادت رسید و داستان شهادتش اصلی‌ترین مقوله هویت شیعه است و با اجرای رسوم مختلف ،اندیشه حسینی در گردهمایی شیعیان در عزای حسینی تبلیغ می شود.

هاشمی خاطر نشان کرد: اجرای آیین ها در واقع نوعی از گفتمان های دینی است که در قالب های مختلف نمایشی مانند تعزیه و یا آیین هایی مورد قبول مردم در مناطق مختلف برگزار می  شود و همه با محوریت انتقال پیام عاشورا و انتقال اندیشه انقلابی امام حسین علیه السلام  به عزاداری می پردازند.

مراسم آیینی مذهبی منبرکشی

مراسم منبرکشی از جمله مراسم ایام محرم بوده که در محله‌های قدیمی شهرستان ساری اجرا می‌شود. کسانی که خادمین منبر هستند و نسل به نسل منبر را نگهداری می‌کنند چند روز قبل از اجرای مراسم منبر را بیرون آورده و یک پارچه سبز بر روی آن می‌اندازند از اذان صبح خادمین منبر در روز تاسوعا مشغول پخت برنج نذری می شوند،که این برنج بعنوان تبرک به عزاداران داده می شود. 

دسته عزاداران و گروه زنان به پای منبرها رفته و به منبر که می رسند با ذکر صلوات از زیر منبر رد می شوند و پارچه ی سبزی به عنوان دخیل برای ادای نذرشان به منبر گره می زنند و شمع را داخل تشت پر از گل که بر روی منبر قرار دارد روشن می کنند آنگاه اگر نذری داشته باشند که شامل خرما،یا شربت و یا مبلغی پول به خادم منبر می دهند تا حاجت آنها برآورده ‌شود.

در گذشته برخی از افراد برای گرفتن حاجت پابرهنه برای روشن کردن شمع به پای منبر می رفتند و عده‌ای نیز سر یا شانه خود را گل مالی می‌کردند. در ساری رسم بر این بود که شمع بلندی را به پای منبر آورده وروشن می کردند اما امروزه این رسم از بین رفته است. این مراسم تا پاسی از نیمه شب ادامه دارد. اهالی معتقدند  زیارت منبر و عبور از زیر آن یک سال سلامتی خانواده را تأمین  می کند.

سنت آیینی مذهبی طعام دهی در سورک

مریم اوصانلو، کارشناس میراث فرهنگی مازندران و مدرس دانشگاه با اشاره به سنت طعام دهی در عزای حسینی و سنت " فرمابزوئن" در شهر سورک میاندرود افزود: از شیوه های عزاداری در ایام دهه ی محرم در مازندران،طعام دهی در شهرستان میاندرود و شهر سورک است و در یک سنت دیرین و کهن که نسل به نسل بصورت سینه به سینه پدران به فرزندان خود وصیت می کنند تا اطعام عزاداران حسینی را برغهده بگیرند.

وی خاطر نشان کرد: در این روز همه ساکنان این شهر با هزینه شخصی با توجه به توان مالی، از عزاداران حسینی که از اقصی نقاط استان جهت انجام سوگواری آقا امام حسین(ع)ب ه این روستا می آیند در منازل خود جهت صرف نهار دعوت به عمل می آوردند و پذیرایی می کنند و در تمامی منازل این شهر باز است و هرکسی می تواند به میل خود وارد هر منزلی که دوست دارد بشود زیرا آنان معتقدند سفره آن روز مخصوص آقا امام حسین(ع) می باشد واهالی این شهر خدمتگذار آقا هستند.

وی افزود: این کار به مرور به سور معروف شد و وجه تسمیه شهر سورک به معنی شهری که سور می دهد شناخته شد. این روش پسندیده هنوز هم هر ساله ادامه دارد به طوری که در سال های اخیر در روز عاشورا اهالی محل به جمعیتی در حدود 50 تا 70 هزار نفر نهار می دهند.

مراسم آیینی مذهبی علم گردانی در هزارجریب نکا

علم در عزاداری محرم نمادی‌از قدرت، عظمت و شجاعت حضرت ابوالفضل العباس(ع) است که در جنگ با یزیدیان موجب امیدواری یاران امام‌حسین(ع) و ترس دشمنان بود. 

برافراشته بودن علم حضرت ابوالفضل(ع) در واقعه عاشورا نشان از این بودکه رزمنده شجاع میدان در حال جنگ و به دفاع ادامه می‌دهد، ولی زمانی که علم از دوش علمدار بر زمین افتاد اصحاب امام حسین(ع) نگران می‌شدند.

علم گردانی از معدود آیین هایی است که از گذشته های دور باقی مانده است و هرساله توسط بومیان منطقه به گونه ای خاص اجرا می شود و در واقع اعمال تکرار پذیری است که با پشتوانه باوری و اعتقادی  هم اکنون هر ساله برگزار می گردد.

مراسم آقاسلام قائم شهر روستای باغدشت

اوصانلو در خصوص سنت آقا سلام نیز گفت: از سا لهای گذشته دسته های عزادار به همراه علم  وارد محوطه امامزاده حیدر شده و در مقابل صحن امامزاده سلام می دادند.اما در دو سال گذشته بدون علم عزاداری می کنند.

در کتاب از آستارا تا استر آباد رابینو که متعلق به دوران قاجاریه می باشد از بقعه امامزاده حیدر ذکر شده است. به گفته اهالی و خادم امامزاده این آیین همه ساله بصورت خود جوش  از گذشته های دور( دوره قاجاریه ) در این مکان برگزار می شده است هم اکنون نیز از سال 1367 این سنت با برنامه ریزی اجرا می شود.

این کارشناس فرهنگی تصریح کرد: با نزدیک شدن ماه محرم، خادمین و بزرگان مناطق مختلف سوادکوه برای تدارکات و هزینه مراسم، برگزاری آیین های عزاداری، مکان های اجرا، مسیر دسته روی ها، تاریخ و ساعات انجام مراسم را برنامه ریزی می کنند.

در کنار دسته روی ها تعزیه نیز برگزار می گردد. برای هفتم ماه محرم تعزیه در روستای کچیت، هشتم ماه محرم در روستای سی پی، نهم ماه محرم در پیرنعیم و در دهم ماه محرم در روستای اتو برگزار می شود. اما همه این عزاداری ها با محوریت شهر شیرگاه برگزار می شود.

وی با اشاره به وجود امامزادگان متعدد در سوادگوه گفت: حضور این امامزادگان مطهر به سوگواری سالار شهیدان در سوادکوه و بطور خاص در شیرگاه  جلوه و جلال خاصی داده است.

سنت مذهبی گهره بندی حضرت علی اصغر(ع) دیوا بابل

اصانلو با بیان اینکه سنت گهواره بندی که در زبان محلی به آن گهره بندی می گویند، یکی از آیین های عزاداری ماه محرم در  روستای دیوا از توابع شهرستان  بابل است، خاطر نشان کرد: این سنت  از سالیان دور در روز عاشورا برگزار می شود.

کودکان این روستا در روز عاشورا گهواره ای را به نیت گهواره حضرت علی اصغر، با پارچه سبز تزیین کرده و دسته ایی از کودکان به همراه گهواره در سطح روستا با نوحه خوانی و زنجیر زنی به را ه می افتند.

خانواده هایی که فرزند بیمار دارند کودک را به نیت شفا درون این گهواره می خوابانند. بانوانی که در انتظار فرزندی می باشند به نیت بارور شدن به این گهواره نذر می کنند و بر گهواره دخیل می بنددتا نذرشان ادا شود. اکثریت کودکان دسته عزادار گهواره را کودکانی تشکیل می دهند که والدینشان در سالهای قبل به همین گهواره نذر کرده اند.

مراسم مذهبی شام غریبان مازندران

مسئول ثبت میراث نامحسوس  سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مازندران در زمینه برپایی مراسم شام غریبان نیز افزود: از جمله مراسم ایام محرم شام غریبان است که در محله‌های قدیمی شهرستان رامسر همه ساله اجرا می‌ شود.

وی تاکید کرد: مراسم شام غریبان استعاره ای است بر مصیبتی که بر خاندان اهل بیت پس از ظهر عاشورا بر غربت آنها در آن عصر شوم عزیزانی که بر خاک فتاده بودند و راه دوری را که باید در اسارت تا شام می پیمودند.

مراسم آئینی مذهبی صبح طلوع شهرستان ساری

اوصانلو با اشاره به برگزاری مراسم آیینی صبح طلوع گفت: این مراسم توسط گروهی از سادات پایه گذاری شده است و مراسم به این صورت اجرا می شود، پس از علم گردانی و دسته روی در شب  عاشوراحسینی اهالی محل در حیاط امامزاده جمع می شوند.

پس از اذان مغرب و اطعام دهی عزاداران با مداحی و سینه زنی از شب تیره می خواهند که به صبح ختم نشود اوج مراسم در لحضاتی مانده به طلوع صبح می باشد عزاداران با پاهای برهنه در حالی که دستها را بر سر می کوبند از مسجد به سمت امامزاده به راه می افتند و اشعاری در باب خواهش ازصبح که طلوع نکند می خوانند زیرا با طلوع خورشید، روز عاشورا آغاز می شود و امام حسین و یارانش شهید می شوند.

بر اساس مستندات موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی این آیین نخستین بار در دوره قاجاریه آغاز شد. در باره قدمت اجرای این آیین در روستای ماهفروزمحله گفته می شود در دوره صفویه این منطقه دچار بیماری واگیردار شد و عده زیادی فوت شدند اهالی به نیت ریشه کن شدن این بیماری و نجات ساکنین نذر کردند که همه ساله این سنت را برپا کنند.

آیین مذهبی کرنانوازی در رامسر

آیین کرنا نوازی در روز عاشورا در رثای ابا عبدالله الحسین (ع) و اهل بیت علیهم السلام و در جهت پاسداشت و زنده نگاه داشتن قیام عاشورا در منطقه تنکابن و آخوند محله ،نارنج بن ،طالش محله فتوک و سادات محله سخت سر (رامسر امروزی) و بخشهایی از استان گیلان اجرا می شود.

اوصانلو بیان کرد: این رسم در شهر ستان رامسر در محلات قدیمی برگزار می شود و مسیر ثابتی داردکه از سه مسجد قدیمی در نارنج بن و دو مسجد در آخوند محله(مسجد میرعبدالباقی) و در همین محلات ختم می شود.

گزارش از سمیه فقیه

انتهای پیام/