یک چهارم نشریات محلی اردبیل فعال و منظم منتشر می‌شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، در راستای بررسی مشکلات و دغدغه های رسانه‌های استان اردبیل اعم از خبرگزاری‌ها، مطبوعات و نشریات و سایر رسانه‌ها پای صحبت‌های اکبر غاربی، مدیر مسئول موسسه ثقلین و سردبیر نشریه استانی آرتا و معاون دانشگاه جامع علمی کاربردی استان,نشسته و ضعف و نارسایی های رسانه‌های استان اردبیل را از زبان این مدرس دانشگاه شنیده‌ایم که در ذیل به تفصیل می‌آید.

تسنیم: لطفاً مقدمه ای از وضعیت نشریات استان اردبیل توضیح دهید؟

غاربی:‌ قبل از اشاره به وضعیت نشریات استان ابتدا اجازه دهید یکی دو جمله در مورد اهمیت خبر و اطلاع رسانی عرض کنم که با عنایت به تعلق خاطر و اعتقاد قلبی و عملی ما به دین مبین اسلام همین بس که یکی از سوره های قرآن کریم بنام«قلم»نامگذری شده و خداوند به آن و هر آنچه در لوح محفوظ نگاشته شود سوگند یاد می فرماید.

و سوره ای داریم بنام نبأ به معنی خبر که اهمیت آن را دو چندان می کند و آیات و روایات متعدد و مختلفی که در این زمینه داریم و حداقل اینکه سابقه خبرنگاری و نویسندگی و تاریخ و وقایع نگاری در دین ما به صدر اسلام بر می گردد.

حال شما جایگاه یک خبرنگار، یک نویسنده و یا یک رسانه ای را در نظر بگیرید که در چه جایگاه با عظمتی قرارگرفته است، البته حفظ این جایگاه والا دارای شرایط و ملزوماتی است که نیاز به یک بحث در اخلاق حرفه ای دارد و بنده فعلاً جای بحث در این مورد نمی بینم.

اما نشریات و مطبوعات استان اردبیل با قدمت و سابقه دیرین حدود 100 ساله نشان از تاریخ درخشان آن در فرهنگ این مرز و بوم دارد و در حال حاضر آمارهایی که وجود دارد تا 62 نشریه مجوز دار در استان اردبیل به چشم می خورد که البته با اظهار تأسف حدود یک چهارم آن به صورت فعال و منظم منتشر می شود و مابقی به دلایل مختلف هر از چند گاهی فقط در دکه های مطبوعاتی ابراز وجود می کنند.

تسنیم: چرا استقبال مردم از نشریات محلی آنطور که باید و شاید رضایت بخش نیست؟

غاربی: مطبوعات از نظر انعکاس مشکلات مردم به گوش مسئولان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به نظر می رسد آنطوری که شایسته و بایسته است نشریات محلی ما در قبال انعکاس و انتشار خواسته های به حق مردم و جامعه و در به چالش کشاندن مسئولان و مدیران نتوانسته رضایت عمومی را جلب کند.

هر چند خیلی از این مسایل هم به خاطر وجود مشکلاتی در این حوزه است که مردم اکثراً با آنها آشنا نیستند و اطلاعی ندارند ولی حق خود می دانند تا یک رسانه درد دل های مردم را بدون پروا و ملاحظه اطلاع رسانی کنند و حتی در برخی موارد با ورود افراد غیرحرفه ای به عرصه مطبوعات و با برخوردهای غیرماهرانه سبب زیرسوال بردن این قشر زحمتکش و فعال می شوند و گه‌گاهی سبب ایجاد فاصله بین مردم و مطبوعات می شوند.

به طور خلاصه عدم تخصص کافی صاحبان برخی نشریات یا خبرنگاران و مشکلات مالی  باعث وابستگی مطبوعات به دولت شده و به سخنگوی دولت تبدیل شده است.

تسنیم: دلیل انتشار نامنظم بعضی از نشریات را در چه می دانید؟

غاربی: البته عوامل مختلفی دارد، از جمله می‌توان به مخارج بالای نشریه اعم از چاپ و نشر، هزینه دفتر، حقوق پرسنل و در آمد کم و حتی ضرردهی، غیرحرفه ای بودن برخی افراد، حتی برخی صاحبان امتیازهای نشریات که تنها به خاطر مقاصد خاص سیاسی اقدام به اخذ مجوز شده اند و در صدور مجوزها نیز دقت لازم صورت نگرفته و عملا به صورت بی رویه صادر شده است.

عدم حمایت متولیان اصلی و مسئولان امر اعم از پایین تر از حد نرمال بودن یارانه، عدم درک اکثر مسئولان و مدیران دستگاه ها از جایگاه مطبوعات و نقش آنها در اطلاع رسانی که متأسفانه در پرداخت هزینه آگهی ها و رپورتاژها با بی مهری آنان روبه‌رو می شوند، عدم انسجام بخشی مطبوعات و خبرنگاران، عدم امنیت شغلی خبرنگاران و برخی عوامل دیگر می توانند از جمله این دلایل باشند و حتی چه بسا به خاطر عدم تامین اعتبار برای انتشار که در واقع دخل و خرج با هم جور در نمی آید.

تسنیم: به نظر شما جایگاه ارشاد در حمایت از نشریات چگونه است؟

غاربی: متاسفانه ارشاد تنها به عنوان یک نهاد نظارتی عمل می کند تا یک پشتوانه حمایتی، مدیران چنین مجموعه هایی می بایست از بطن ماجرا با خبر باشند و مشکلات را لمس کنند و خودشان را از جنس مطبوعات بدانند و اگر حمایت ارشاد به معنای واقعی کلمه باشد نشریات می‌توانند بدون حب و بغض ناهنجاری های جامعه را به نقد بکشاند و به وظایف ذاتی خود عمل کنند و به عنوان یک دیده بان عام المنفعه نقش خود را ایفا کنند و چه بسا یک بازوی قوی رسانه ای در اختیار ارشاد و سایر مجموعه های مرتبط باشند.

مطبوعات دیده‌بانان جامعه هستند و چشمان همیشه بیدار جامعه و مردم و مسئولان که همچون چراغ های راهنما کوچک‌ترین خطرات را تذکر دهند و در مواقع وضعیت قرمز مسئولان و مردم را هشیار کنند و حتی در زمان صلح و آرامش، امنیت و شکوفایی جامعه را با انعکاس خدمات و پیشرفت ها در حوزه های مختلف خاطرنشان و پررنگ تر نشان دهند، که همه اینها لازمه‌شان ایجاد فضای امنیتی و حمایتی برای مطبوعات است که مسئولان امر می توانند تأثیرگذار باشند.

در مورد ارشاد، ما انتظار داریم با تغییرات مدیریتی شاهد اقدامات جدید و موثری که متمایز و متفاوت و قوی‌تر از گذشته باشد، گردیم و تحولات اساسی و بنیادین در جامعه مطبوعاتی را لمس کنیم چرا که نگاه های تنگ نظرانه به جز از مانع تراشی در راه پیشرفت فرهنگ و اقتصاد جامعه راه به جایی نمی‌برد.

مطبوعات ما به نگاه های تیزبینانه و متفکرانه و اندیشمندانه نیاز دارد و ارشاد و خانه مطبوعات می توانند با بررسی همه جانبه موضوع و قوت گرفتن از نهادهای بالادست از جمله استانداری و حتی با اجرای طرح های اقتصادی به عنوان دوبال نشریات عمل کرده و نشریات استان را از حالت مرگ تدریجی احیا کرده و به پرواز در آورند.

ارشاد می تواند به عنوان یک سنسور و نیروی محرکه مرکزی نهادهای حامی و پشتیبان و تأثیرگذار را متمرکز کرده و از توان بالای آنها در حمایت از مطبوعات استفاده کند که البته تنها ارشاد نیست، بلکه شواری هماهنگی روابط عمومی های استان و روابط عمومی خود استانداری و از همه مهمتر خانه مطبوعات بیشترین نقش را در پشتیبانی نشریات می توانند ایفا کنند.

تسنیم: آزادی بیان مطبوعات را در عرصه کنونی تا چه حدی ضروری می دانید؟

غاربی: در یک کلام اینکه اگر مطبوعات ما آزادی بیان نداشته باشند، به جای آنها رسانه های طرف مقابل و معاند ما جای آنها را اشغال کرده و حرف می‌زنند، چنانکه شاهد آن بارها و بارها بوده و هستیم چرا که عدم آزادی بیان نشریات و مطبوعات و رسانه های خودی، یعنی خواب آنها و به قول مولای متقیان حضرت علی(ع)کسی که به وقت یاری رهبرش در خواب باشد، با لگد دشمن بیدار می شود.

مطبوعات هر چقدر آزادی بیان داشته باشند جامعه زنده تر، شاداب‌تر و پویاتری می‌شود و کمرنگ کردن قلم ها یعنی پوشاندن و مخفی کردن اشتباهات و کم کاری ها که در حال حاضر با توجه به جنگ نرمی که بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است و به ویژه جنگ رسانه ای گروه های معاند اسلام و مسلمانان در سرتاسر دنیا به ویژه بر علیه جمهوری اسلامی همچون گروه های تکفیری و داعش و وهابیت باید همگان این مسئله را از عمق درک کنیم که جبهه رزم این جنگ روی برگ های مطبوعات و مانیتورهای رسانه های جمعی است و یا مواد مخدر که متأسفانه هر روز شاهد آمارهای جگرخراش و دلخراش از این ماده افیونی هستیم، در مقابل چشمان خودمان در خون فرزندان معصوم ما دارند رژه می روند.

مطبوعات و سایر رسانه های گروهی اعم از خبرگزاری ها، سایت های خبری، کانال های تلویزیونی و ماهواره ای و سیستم های فناورانه و اطلاعاتی که روز به روز مجهز تر می شوند و خودشان را وارد خانواده ها کرده اند به عنوان خاکریز این جبهه جنگ بوده و خبرنگاران  نویسندگان و اصحاب قلم و رسانه به عنوان سربازان و رزمندگان خط مقدم این جبهه پرآشوب هستند.

اگر حمایت و پشتیبانی لازم و کافی از این قشر زحمت کش و خطیر نشود کاری از پیش نمی بریم و هر روز بیشتر از دیروز شاهد فریادهای افسوس و دریغ خانواده ها می‌شویم و آن موقع است که اعتبارات گزافی را می بایست برای مبارزه با آنها هزینه کنیم، در حالی که همیشه و همه می گوییم و به این اعتقاد داریم که پیشگیری بهتر از درمان است.

تسنیم: در حال حاضر وظیفه مسئولان و انتظار از آنها چیست؟

غاربی: از قدیم الایام گفتند و به عنوان یک شعار انتخاباتی نیز در بوردهای تبلیغاتی بارها نقش بسته که «به عمل آید کار، به سخنرانی نیست!» مشکلات خبرنگاران و مطبوعات و نشریات بارها از تریبون های مختلف گوشزد شده است، حتی در این مصاحبه نیز به مواردی از آنها اشاره می شود و مسئولان نیز هر از چند گاهی در سخنرانی ها و مصاحبه ها حرف‌هایی می‌زنند، ولی ای کاش ابتدا عمل کنند بعد گزارش دهند که « این کارها در مورد نشریات و خبرنگاران انجام شد»، به همین نکته عمل شود کافی است.

تسنیم: از مشکلاتی که گریبان گیر مطبوعات شده است؟

غاربی: مشکلات مالی و عدم امکان تامین هزینه، عدم وجود نیروهای ماهر که البته امیدواریم این مشکل با وجود مرکز آموزشی علمی کاربردی خبر و برگزاری کارگاه های آموزشی از طرف ارشاد و خانه مطبوعات و به کارگیری افراد آموزش دیده در نشریات و رسانه ها برطرف شود، غیر صنعتی بودن استان و به تبع آن نبود آگهی و وابستگی اجباری و ناخواسته مطبوعات به دولت، عدم حمایت مسئولان به معنای واقعی، مشکلات بیمه خبرنگاران و هزینه بالای چاپ و نشر می‌تواند از عمده ترین مشکلات مطبوعات باشد.

از نظر فنی و حرفه ای تحریف اخبار و نقل قول های ضد و نقیض مسئولان و مدیران که گاه گلایه و انتقاد و عدم اعتماد آنها را بر می انگیزد که ضروری است خبرنگاران به این امر توجه و عنایت ویژه داشته باشند و سلب اعتماد نکنند و رعایت امانت داری کنند.

از دیگر مشکلات مطبوعات، اداره شدن نشریات محلی به صورت سنتی  و با افکار و اندیشه های سنتی و کم توجهی و عدم آشنایی با فناوری های روز، عدم وجود طراحی ها و صفحه آرایی های مناسب و مشتری پسند و یا الگو های زیبا و جالب توجه که می‌تواند در جذب مخاطب موثر باشد و گاهای نادیده گرفتن اخلاق حرفه ای و کار حرفه ای از طرف برخی افراد.

تسنیم: جایگاه مطبوعات محلی در استان اردبیل را در انعکاس اخبار چگونه ارزیابی می‌کنید؟

غاربی: انتظاری که از مطبوعات استان می رود بیشتر از اینها است، اکثراً اخبار خود را بیشتر از خبرگزاری ها و پایگاه‌های اطلاع رسانی کپی برداری می‌کنند و اخبار و گزارش های تولیدی خیلی کم داریم، در واقع کار حرفه ای بسیار کمی مشاهده می‌شود و از همه مهمتر به مشکلات محلی و واقعی مردم کمتر پرداخته می‌شود و حتی در برخی موارد از رسانه های ملی نیز کپی برداری شده و در مطبوعات محلی درج می‌شود در حالی‌که مطبوعات محلی موظف هستند به وظایف منطقه ای و محلی خود بیشتر بها دهند و بپردازند تا ملی، مگر در مواقع ضروری و حساس، که برای اخبار و رویدادهای ملی رسانه های سراسری وجود دارند و پرداختن به این موضوع از طرف مطبوعات محلی خیلی ضروری به نظر نمی رسد.

تسنیم: به نظر شما حلقه مفقوده نشریات محلی کجا می تواند باشد؟

غاربی: به نظر بنده مهمترین حلقه مفقوده در هر امری، شناسایی نقاط ضعف و قوت آن است که بتواند سبب تحول در آن عرصه شود، در مطبوعات محلی نیز بیشتر از همه در مخاطب شناسی و توجه به مخاطبن است.

ما نمی‌گوییم که نباید عملکرد دولت یا دستگاه های اجرایی و مدیران را انعکاس داد، اتفاقا برای دلگرمی مردم و ارتقای روحیه خودباوری و نشاط  در جامعه ضروری است که توانمندی های مدیران و مسئولان و دستگاه‌های اجرایی به مردم انتقال داده شود ولی نباید این کارها باعث غفلت نشریات از وظایف اصلی و ذاتی‌شان شود.

بنابراین مهمترین حلقه مفقوده مطبوعات محلی این است که به مخاطب خود که همان عموم مردم است توجه آنچنانی نمی‌شود، از دیگر حلقه های مفقوده مهم تخصص در کار حرفه ای مطبوعات است که این کار بیشتر به مسئولان مربوطه همچون ارشاد و خانه مطبوعات و نهادهای آموزشی همچون مرکز آموزش علمی کاربردی خبر  برمی‌گردد و آنها موظف هستند  زمینه های آشنایی خبرنگاران را با مباحث حرفه ای فراهم سازند.

رسانه ها و به ویژه مطبوعات می‌توانند بهترین و تاثیرگذارترین الگوها در جامعه در میان مردم باشند و با نقدهای  منصفانه در مورد مسئولان و مدیران سبب شکوفایی و رشد و بالندگی جامعه شوند و در عرصه های مختلف به ویژه در امر فرهنگسازی و آگاهی دهی از مسائل روز دنیا نام مطمئن ترین ابزار را از آن خود کنند.

تسنیم: آخرین پیشنهادات جنابعالی در زمینه بهبود روند و پیشرفت مطبوعات محلی چیست؟

غاربی: توجه واقعی و کافی ارشاد و مسئولان استانی به مطبوعات محلی و حمایت از آنان، پوشش بیمه همه روزنامه نگاران و خبرنگاران که بیمه نیستند در بیمه خبرنگاری، بالا بردن یارانه که به نشریات پرداخت می‌شود، اختصاص ساختمان ویژه برای صاحبان نشریه در مکان های مناسب و قابل دسترسی آسان شهر، برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی در سطوح مختلف مبتدی، متوسط و پیشرفته، به ویژه از طریق مرکز آموزش علمی کاربردی خبر و خانه مطبوعات و ارشاد و بکارگیری افراد آموزش دیده به صورت علمی کاربردی و الا نه صرفاً تئوری از جمله راهکارها است.

از دیگر راهکارهای پیشرفت مطبوعت محلی تخصیص بودجه کافی برای خانه مطبوعات و تأمین اعتبار، بازنگری در قانون مطبوعات و تعریف شفاف از جرائم مطبوعاتی و تفکیک از جرائم امنیتی، تخصصی کردن برخی نشریات محلی که زمینه لازم را دارند، تبیین و اطلاع رسانی و تأمین خوراک خبری از برخی وقایع مهم کشوری و جهانی، برگزاری اردو های علمی تخصصی برای خبرنگاران و روزنامه نگاران و صنعتی کردن استان برای اسپانسرهای مالی و تأمین هزینه های آگهی های در شأن مطبوعات است.

از سایر اقداماتی که مسئولان می توانند در بهبود کیفیت نشریات محلی انجام دهند می توان به تلاش در راستای حضور خبرنگاران و سردبیران و مدیران مسئول در نمایشگاه‌های سراسری و حتی خارج از کشور و نیز فرهنگسازی در زمینه گرایش و روی آوردن مردم به مطالعه نشریات محلی از طریق سخنرانی ها، جلسات، رسانه های گروهی از جمله صدا وسیما و تبیین جایگاه نشریات و مطبوعات محلی به مدیران دستگاه‌های اجرایی و صاحبان صنایع و کارخانه های موجود است.

تسنیم: نقش بسیج رسانه را در سازماندهی نشریات چطور می‌بینید؟

غاربی: بسیج رسانه کار مقدسی را آغاز کرده و می‌تواند این روند را با حسن نیت ادامه دهد، ولی باید توجه داشته باشد که اگر نتواند به برنامه ها و وعده های خود عمل کند و یا نصفه کاره رها کند و در نتیجه گیری عجله نکند به طور قطع و یقین شاهد یکسری تحولات در این عرصه می شویم.

البته لازم است بسیج رسانه با نگاه حرفه ای به کار مطبوعات و رسانه، از طریق ابزارهایی که در اختیار دارد و یا می تواند داشته باشد، هم جنبه های حمایتی مالی خود را از آنان افزایش دهد و هم می تواند با تزریق خوراک خبری و اطلاع رسانی به موقع در برخی جریانات سیاسی و اجتماعی و یا مذهبی مانع ورود هجمه های خبری رسانه های معاند و دشمنان شود.

به هر حال هدایت بسیج  رسانه در نشریات محلی و انسجام بخشی آنان باید مدیرانه، محققانه، صبورانه و خردمندانه و با چتر حمایتی و به ویژه با نگاه حرفه ای توأم باشد و نیز تشکیل یک اتاق فکر از افراد متعهد و متخصص در این زمینه و استفاده از تجربیات آنان می تواند در این مسیر موفق تر عمل کند.

انتهای پیام/ ب