فصل جدید وزارت علوم

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، «فصل جدید وزارت علوم»عنوان یادداشت روز روزنامه کیهان به قلم حسین شمسیان است که در آن می خوانید؛

وقتی پس از مدت ها انتظار، با رأی اعتماد نمایندگان، تکلیف وزارتخانه مهمی به نام «وزارت علوم تحقیقات و فناوری» معلوم می شود، باید به فکر آسیب شناسی و چرایی این بود که به چه دلیل در طول حدود 480 روز از عمر دولت، یکی از مهمترین وزارتخانه ها که با عمر و سرنوشت نسل جوان کشور و با بنیه علمی و آینده سازی نظام ارتباط مستقیم دارد، حدود 163 روز با سرپرست اداره شده است؟! 163 روز از 480 روز یعنی یک سوم مدت عمر دولت و این رقم کمی نیست که بتوان بی اعتنا از کنار آن گذشت. در حالی که حدود 4/5 میلیون دانشجو در سراسر کشور مشغول به تحصیلند و قرار است از ثمره تلاش های آنها، درخت علمی کشور پربارتر شود و در حالی که رقابتی نفس گیر و سخت در عرصه علمی و اقتدار پژوهشی در بین کشورها و دولت های مختلف برپاست، این بلاتکلیفی طولانی مدت چه علتی داشته و چه آثاری برجای می گذارد؟ آیا می توان مدعی شد که عرصه علمی و تحقیقاتی برای دولت واجد کمترین ارزش است؟! آیا می توان این ادعا را پذیرفت که دلمشغولی اصلی دولت، در حوزه های دیگر است و وزارت علوم، اولویت چندم دولت است؟!

پاسخ هر 2 گزینه به یقین منفی است. نه دولت از اهمیت علم و دانش و شتاب علمی غافل است و نه شخص رئیس جمهور با مقوله دانشگاه و مدیریت محققانه و هوشمندانه آن ناآشناست. آیا آنگونه که عده ای سعی در القاء آن دارند، دولت وزارت علوم را قربانی دیگر وزارت خانه های خود کرده بود تا همه توجه ها به این عرصه معطوف شود و سراغی از وزارتخانه های دیگر نگیرند؟! پاسخ این ادعا هم منفی است چرا که نفس طرح و تولید این ادعا، پذیرفتن این نکته است که دولت در وزارتخانه ها مشغول رفتاری خلاف قانون است و علاقمند است برای پنهان ماندن آن، یک وزارتخانه را در کانون توجهات قرار دهد! این امر افزون بر آنکه توهین به دولت است با واقعیت جاری و مشهود نیز مغایر است و دلیل واضح آن از یک سو اقدامات قانونی دستگاه های نظارتی درباره دیگر وزارتخانه ها است و از دیگر سو استمرار قانونی امور در همه دستگاه های کشور است. اگر این ادعا با واقعیت قرین نیست که نیست یقیناً ادعاهای دیگری همچون برنامه ریزی برای انتخابات آتی مجلس و... نیز محلی از اعراب نداشته و باید ساحت دولت را از آن دور دانست.

اما در کنار این فرضیات آن واقعیتی که نمی توان از نظر دور داشت، اوضاع نابسامان وزارت علوم طی 16 ماه گذشته است. ظاهراً تلاش عده ای برای قبضه کردن امور وزارت علوم و تبدیل دانشگاه های کشور به پایگاه احزاب و جریانات سیاسی، تنها گزینه ای است که این بلاتکلیفی و نابسامانی را سبب شده و واقعیتی است که نمی توان از آن چشم پوشید.

در طول 16 ماه گذشته و حضور وزیر و سرپرستان قبلی، به گواه شواهد غیرقابل انکار، یک جریان ثابت در وزارت علوم، سایه نشین چهره اول و مطرح وزارتخانه بوده و در همان سایه روشن، بی توجه به انتظار نظام از نهاد علمی کشور، به مهره چینی و یارگیری از بین مطرودان ملت و کسانی که کارنامه روشنی ندارند مشغول بودند. روندی که بدون تعارف از دوران سرپرستی دکتر میلی منفرد آغاز و تا رأی اعتماد دکتر فرهادی استمرار یافت و مساعی دلسوزان در دوره دکتر فرجی دانا برای توقف این روند نامبارک فرجامی نداشت جز استیضاح! همزمان با این روند فرسایشی، توان و بنیه بدنه علمی کشور از تمرکز بردانش افزایی و تولید علم و تبدیل علم به محصول با هیاهو و جنجال سازی برخی رسانه ها و نیز برخی چهره ها، به التهابات شکننده و حواشی فرصت سوز معطوف شد که فرجامی جز افت برخی شاخص های علمی و کند شدن حرکت علمی کشور نداشت و بیم آن می رود که استمرار این وضع، به دلسردی جوانانی که خالصانه و عاشقانه راه اعتلای کشور را در جهش علمی یافته اند بینجامد.

اکنون رأی اعتماد مجلس به آخرین گزینه معرفی شده از سوی رئیس جمهور و سخنان در خور توجه دکتر فرهادی در جلسه رأی اعتماد، این امید را بوجود آورده که بلاتکلیفی و خسران حاصل از آن با روندی پرشتاب و رو به جلو جبران شده و آنچه جامعه علمی کشور در این مدت از دست داده را دوباره به دست آورد و بالندگی و نشاط بار دیگر جامعه علمی کشور را فرا بگیرد. در خصوص این آرزوی بزرگ و ارزشمند توجه به برخی نکات ضروری است:
1- حرکت علمی کشور، همانند بسیاری امور دیگر- و یا در بیانی بهتر در صدر مهمات کشور- نیازمند نقشه راهی دقیق و برنامه ریزی شده است و سپس نیازمند حرکت براساس آن نقشه. فقدان نقشه علمی و یا حرکت در مسیری غیر از آن نقشه، جز سرگردانی و بی حاصلی، فرجامی ندارد. پتانسیل علمی دانشگاه ها و اساتید برجسته ای که بسیاری از آنها نام آوران رشته خود هستند، اقتضا می کند که بدون فوت وقت نسبت به این مهم اقدام شود. در این مسیر، یکی از مهمترین کارها، بازبینی برخی روش های غلط یا کهنه شده ای است که بصورت سنتی در ساختار دانشگاهی و نظام اداری آن باقی مانده و وفاداری متعصبانه به آن -علیرغم اثبات ناکارآمدی- سبب کندی امور و جلوگیری از نوآوری جوانان است. وعده وزیر محترم درباره بازبینی در برخی رشته ها را باید در همین راستا ارزیابی کرد و به فال نیک گرفت.

2- در کنار تحول ساختاری و ایجاد نظام برنامه ای، تحول محتوایی، موضوعی مهم و حیاتی است. ایجاد متون و علومی برگرفته از عقاید و سنن ملی و دینی و تحقق فرمان صریح رهبر معظم انقلاب در موضوع «علوم انسانی اسلامی» اصلی ترین مطالبه در این مبحث است. طبیعی است که این مهم، به سال ها زمان و برنامه ریزی، مجاهدت و استقامت نیاز داشته و منصفانه نیست که تحقق آن را از یک وزیر- آنهم در فرصت باقیمانده از یک دولت- خواستار بود. این یک حرکت جمعی و یک فرآیند است که ممکن است در صورت دقت و صحت عملکردها، طی چند دوره به نتیجه برسد. اما مهم، فهم موضوع، برنامه ریزی و شروع و پیگیری منظم و منسجم آن است. تنها در این صورت است که می توان امیدوار بود تحول مطلوب و مورد انتظار در آینده تحقق یابد. ناگفته نماند که یقیناً در این مسیر، خرده گیری ها و حتی مخالفت های آشکار و علنی ژست های آکادمیک و عالمانه صورت می گیرد. تجربه نشان داده کسانی در جامعه دانشگاهی و رسانه ای کشورمان هستند که برای توقف و کندی حرکت علم کشور و جلوگیری از ایجاد دانش و علم کاربردی و برآمده از فرهنگ و آئین خودمان، از هیچ روش و راهی چشم پوشی نمی کنند. از انگ سیاسی تا ژست های پوچ علمی و مرثیه خوانی برای علمی که کمترین نسبتی با واقعیت امروزین کشورمان- و حتی در مواردی با واقعیت امروزین خاستگاه و زادگاه آن علوم- ندارد! اما این هجمه ها و کارشکنی ها نباید در تحقق این مأموریت مهم و این رسالت خطیر، خدشه ای وارد کند و تحققش را به تأخیر اندازد.

3- در کنار امر مهم و حیاتی فوق، توجه به کیفی کردن نظام آموزشی کنونی نیز مهم و غیرقابل اجتناب است. سال هاست که در جامعه ما از جدایی دانشگاه و صنعت سخن گفته می شود. تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب نیز درباره لزوم و ضرورت تبدیل علم به محصول بر کسی پوشیده نیست. از دیگر سو وجود میلیون ها فارغ التحصیل در رشته های گوناگون نیز حاصل زحمت و تلاش همه مدیران آموزش عالی در ادوار گوناگون و اساتید دانشگاه است. با این همه شاهد آنیم که مشکلات و گره های ناگشوده فراوانی در عرصه های گوناگون کماکان وجود دارد و تأثیر آن بر زندگی مردم کاملاً محسوس است. مشکلات و معضلاتی که از قضا ما در آن موضوعات، رشته های دانشگاهی و فارغ التحصیل با سواد داریم. اما ظاهراً بین آنچه آنها آموخته اند و بین مشکلات موجود تفاوت جدی معناداری وجود دارد! این امر یا به نحوه مدیریت حوزه های مشکل دار برمی گردد و یا به آنچه آموخته شده. بعنوان مثال، صنایع نساجی ما سالیان سال است که در شرایط نامناسبی به سر می برد، تقریباً از دوره سازندگی، اما ما همچنان در آن رشته دانشکده و فارغ التحصیل داریم و به این پرسش بدیهی پاسخ نمی دهیم که چه مشکلی در کار است که علیرغم وجود این بدنه علمی، صنعت نساجی رو به ورشکستگی است!؟ کجای سیاستگذاری ها غلط است؟ یا در بخش کشاورزی، سال هاست از مشکل آب سخن گفته می شود و سال هاست که ما فارغ التحصیل در این رشته هم داریم.

مشکل کجاست که دانش این عده به داد کشاورزی و منابع محدود آبی ما نمی رسد؟! این یکی از اصلی ترین چالش هایی است که باید بدان توجه کرد و البته منصفانه باید گفت که این امر موضوعی نیست که امکان حل آن توسط وزیر علوم به تنهایی فراهم باشد، بلکه عزمی همه جانبه در همه ارکان مدیریتی و تصمیم گیری دولت و حتی قوه مقننه می طلبد. اما می توان شروع کار و به صدا درآوردن زنگ هشدار و همچنین ارائه راهکار را از وزیر محترم علوم مطالبه کرد.

4- افزون بر مسائل علمی که اندکی از آن مورد اشاره قرار گرفت، دغدغه های اجتماعی و سیاسی جامعه دانشگاهی و به ویژه دانشجویان، یکی از مهمترین مسائل جامعه ماست که نیازمند توجهی جدی و هوشمندانه است.

سیاست ورزی و تمرین فعالیت سیاسی، انتقاد و ارائه راهکار جزء ذات نسل جوان و به خصوص دانشجویان است. به جرأت می توان گفت که هر گاه این امر مهم و این خصلت طبیعی و ذاتی عدالت خواهی و حق گویی بدرستی و بدون طمع و دست اندازی جریانات و احزاب سیاسی در جامعه دانشگاهی شکل گرفته، واجد آثار و برکات ارزشمندی برای نظام بوده که ذکر آن مفصل و مطول است. تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب بر ضرورت سیاسی بودن جامعه دانشگاهی- فارغ از هر نوع نگاه و گرایش حزبی- بر این مهم تأکید می کند. از این رو ایجاد نشاط سیاسی و بسترسازی برای فعالیت های اندیشه ای و سیاسی ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می رود.بهترین الگوی ارزشمند و متعالی که در راستای تحقیق این مهم می توان ارائه کرد، «کرسی های آزاداندیشی» است که به راستی محملی برای طرح و بیان دیدگاه های گوناگون و ابراز نظر درباره آن است.

این روش متعالی آنگاه که با «جدال احسن» همراه باشد، زمینه بروز استعدادها و بیان نواقص و مشکلات می شود بدون آنکه حاشیه و حادثه ای در پی داشته باشد. اما معمولاً روش های مسالمت آمیز برای عده ای ناخوشایند است!

عده ای از جریانات سیاسی و اصحاب قدرت معمولاً میل دارند از پتانسیل، اخلاص و صداقت جوانان برای تحکیم قدرت خود و یا ساختن سیاهی لشگر ذیل بیرق و عنوان خود استفاده کنند! در نتیجه سعی در انتقال فضای سیاسی دانشگاهی از فاز سیاسی به فاز عملیاتی دارند! برای این عده فعالیت سیاسی مفهومی جز به آتش کشیدن دانشگاه، تخریب، توهین و هتک مقدسات ندارد و دانشجو هر چه هتاک تر و بی پرواتر باشد، سیاسی تر است! آنها در حالی که هزینه اقدامات مجرمانه به دانشجوی خوش قلب و صدیق تحمیل می شود، از آن پله ای برای ترقی حزب و جریان خویش می سازند و آنکه در این بین بازنده است دانشجو است! چاره کار، ایجاد فضای آرام و منطقی برای بحث و گفتگو و تضارب آراء است تنها در چنین فضایی، بدور از هرگونه هیاهو، تهمت و توهین و با ایجاد مبانی استدلالی درست و محکم است که می توان به شکل گیری حرکت سیاسی و اجتماع هوشمند و شایسته جوان ایرانی امیدوار بود.
تحقق این اهداف توسط وزیر علوم خواست و آرزوی قلبی یکایک کسانی است که دل در گرو اسلام و انقلاب دارند و امید است با به حاشیه راندن سایه نشینان و برپایی نظمی نوین، حرکت به سوی چشم انداز علمی کشور بار دیگر آغاز شود. چنین باد.

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها