تاسیس پادشاهی سعودی؛ ۲۰ سال جنگ و خونریزی برای سیطره بر تمام عربستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالعزیز، بیش از بیست سال را به جنگ و درگیری و خونریزی گذراند تا در نهایت بر تمام شبه جزیره عربستان سیطره یابد و پایه های سومین حکومت آل سعود را که همچنان هم به لطف حمایت های نامحدود و گسترده آمریکا، انگلیس و دیگر کشورهای غربی پابرجاست.

همانطور که در گزارش های قبلی اشاره شد که عبدالعزیز با اشغال ریاض، اولین سنگ بنای تشکیل سومین حکومت آل سعود را پایه ریزی کرد و البته گام به گام تا سیطره کامل بر عربستان پیش رفت، وی بیش از بیست سال در حال جنگ و درگیری برای رسیدن به این هدف آل سعود در جبهه های مختلف بود که این ماجراجویی های خونین قربانیان زیادی به جا گذاشت.

عبدالعزیز به این نتیجه رسید که هیچ چاره ای جز توسعه طلبی و جذب طرفدار ندارد به همین سبب به سمت مناطق واقع در جنوب ریاض رفت و طی شش ماه جنگ و درگیری و سرکوب هر کس که مخالف اقدامات تجاوزکارانه اش بود، مناطق واقع در جنوب نجد میان ریاض و صحرای الربع  الخالی از جمله الخرج، الحریق، الحوطه، الافلاج و وادی الدواسر را به اشغال خود درآورد و مزدوران خود را به عنوان امیر بر این مناطق گماشت.

عبدالعزیز در ادامه، حملات خود را متوجه مناطق جنوب و غرب ریاض کرد و توانست این مناطق را هم تحت سیطره خود قرار دهد. وی پس از اشغال این مناطق، از پدرش خواست از کویت به ریاض بازگردد، به این ترتیب، عبدالرحمن به پایتخت حکومت آل سعود پس از یازده سال غیبت بازگشت. عبدالعزیز با گفتن این جمله به پدرش که "امارت متعلق به شماست و من سربازی در خدمتتان هستم"، اعلام کرد به نفع پدرش کناره گیری می کند، اما عبدالرحمن با این اقدام موافقت نکرد و همه افراد و مزدوران آل سعود را گردهم جمع کرد و خبر کناره گیری از قدرت به نفع فرزندش، عبدالعزیز را به اطلاع آنها رساند.

در نشستی که بزرگان آل سعود در سال 1902 میلادی حضور داشتند، عبدالرحمن با اعلام کناره گیری خود از قدرت، برای عبدالعزیز بیعت گرفت و همه حاضران با فرزند بزرگش بیعت کردند.

سیاست سرکوب و ارعاب و محاصره برای اشغال مناطق مختلف

توسعه طلبی عبدالعزیز خشم قبائل و ساکنان مناطق دیگر عربستان را به دنبال داشت، با این حال عبدالعزیز با تکیه با خشونت هر چه تمام تر،‌مخالفان خود را سرکوب می کرد. وی در ژوئن 1903 میلادی، توانست الوشم، سدیر، المحمل و الشعیب را با تکیه بر زور و خشونت به  اشغال خود در آورد و به حکومت تازه تاسیس خود در ریاض الحاق کند.

القصیم ایستگاه بعدی در روند توسعه طلبی عبدالعزیز آل سعود بود، وی به خوبی به اهمیت القصیم از نظر جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی پی برده بود و همچنین این نکته را درک کرده بود که عدم اشغال القصیم به معنای ناپایداری و بی ثباتی حکومت آل سعود در نجد خواهد بود و به همین سبب از تمام توان نظامی خود برای سیطره بر این منطقه استفاده کرد.

لشکریان عبدالعزیز در مارس 1904 میلادی، در  ادامه سیاست کشتار مخالفانشان، توانستند بر عنیزه هم مسلط شود. بریده هم پس از محاصره ای که یک ماه و نیم طول کشید، تحت سیطره آل سعود قرار گرفت.

عبدالعزیز در ژوئن 1904 در جنگی خونین در البکیریه، 1300 نفر از مخالفانش از جمله 300 نفر از مردم حائل را به قتل رساند.

در جنگی که در 29 سپتامبر 1904 در الشنانه برای سرکوب کامل مخالفانش در منطقه القصیم به راه انداخت که از مهمترین جنگ های آل سعود به شمار می رود به طوری که عبدالعزیز توانست سلطه خود را بر نجد تحکیم بخشد. تحرکات جنگ افروزانه عبدالعزیز، سبب تماس های بیشتر استعمارگران انگلیسی با آل سعود شد که در دولت های اول و دوم سعودی هم روابط گرمی میان آنها برقرار بود، حتی دولت عثمانی هم باب مذاکرات را با عبدالعزیز گشود.

جنگ الشنانه به تحکیم حکومت آل سعود نه تنها در القصیم بلکه در تمام نجد منجر شد.

بسیاری از مخالفان عبدالعزیز در سپتامبر 1904 میلادی کشته شدند و برخی هم از ترس به دامان حکومت وهابی آل سعود پناه بردند تا جانشان در امان باشد.

دولت عثمانی که در آن زمان از جمله قدرت های بزرگ جهان بودند، با مشاهده تحرکات روزافزون عبدالعزیز، تصمیم به بازنگری محاسباتشان در قبال وی گرفتند، عبدالعزیز هم فهمید که فرصت بزرگی برایش فراهم شده تا از آن بهره برداری سیاسی کند و مذاکراتی میان آل سعود و عثمانی که از ابن رشید در عربستان حمایت می کرد، با حضور عبدالرحمن بن فیصل پدر عبدالعزیز در کنار شیخ مبارک الصباح در منطقه الزبیر انجام شد که البته نتیجه ای در برنداشت، چرا که عبدالرحمن با درخواست نماینده دولت عثمانی مبنی بر اینکه منطقه القصیم حد فاصل میان ابن سعود و ابن رشید و اینکه دولت عثمانی دو مرکز نظامی یکی از بریده و دیگری در عنیزه ایجاد کند، مخالفت کرد، عبدالعزیز در جنگی که در 14 آوریل 1906 در نزدیکی بریده با مخالفانش به راه انداخت که طی آن با شکست آنها که با کشته شدن تعداد زیادی از آنها همراه شد، عبدالعزیز بن متعب آل رشید امیر امارت آل رشید را به قتل رساند، متعاقب این جنگ بود که متعب بن عبدالعزیز آل رشید به صلحی اجباری با عبدالعزیز آل سعود تن در داد که بر اساس آن از تمام مناطق القصیم و دیگر مناطق نجد چشم پوشی کرد و حکومت آل سعود را بر این مناطق به رسمیت شناخت، پس از این حادثه بود که سربازان عثمانی هم پس از توافق با عبدالعزیز آل سعود به طور کامل از نجد خارج شدند تا زمینه را برای سیطره کامل این خاندان بر مناطق مختلف فراهم کنند و به این ترتیب نفوذ آل رشید به کامل پایان یافت و سومین حکومت آل سعود مناطق تحت سیطره خود را گسترش داد

خروج نیروهای عثمانی از القصیم سبب افزایش قدرت عبدالعزیز آل سعود شد. عبدالعزیز جنگ های دیگری را برای سرکوب مخالفانش به راه انداخت ، با این حال جنگ روضه مهنا در 14 آوریل 1906 یکی از بزرگترین و حساس ترین جنگ های وی بود.

عبدالعزیز آل سعود با تکیه بر همان سیاست جنگ و خشونت بر ضد مخالفانش توانست مناطقی را که تحت حاکمیت آل رشید بود، به زیر سلطه خود درآورد . وی طی سال های 1907 تا 1913 میلادی با مشکلاتی در سر راه سیطره کامل بر عربستان روبرو شد

عبدالعزیز در  ادامه توانست قیام قبیله مطیر علیه حکومت آل سعود را سرکوب کند، وی در هفتم می 1907 شمار زیادی از مردم المجمعه و اعضای قبیله مطیر را که علیه حکومت آل سعود به پا خواسته بودند، قتل عام کردند.

عبدالعزیز در 23 می 1908 به بریده حمله کرد و پس از سیطره بر آن و ، عبدالله بن جلوی را به عنوان امیر این منطقه منصوب کرد و به حکومت آل مهنا بر بریده هم پایان داد.

شورش داخلی در آل سعود

مخالفت نوه های سعود بن فیصل با عبدالعزیز بن سعود، شورش داخلی در آل سعود را به دنبال داشت.

سال 1910 میلادی بود که نوه های سعود بن فیصل بن ترکی که پسرعموهای عبدالعزیز بودند، به نشانه خشم و نارضایتی از وی از ریاض خارج شدند و منطقه الخرج را تحت سیطره خود قرار دادند، اما نتوانستند بر کاخ خود مسلط شوند، عبدالعزیز نیروهایش را برای سرکوب عموزادگانش اعزام کرد.

در این هنگام بود که امیر مکه به نام الحسین بن علی با نیروهایش به همراه اعضای قبیله عتیبه برای بیرون راندن آل سعود از نجد بنا به درخواست مردمی به القویعیه رسید، ابن سعود سرکوب عموزاده هایش را به تاخیر انداخت تا ابتدا با نیروهای شریف بجگند.

نیروهای شریف، سعد بن عبدالرحمن برادر عبدالعزیز را که درصدد جذب نیرو در القویعیه بود، به اسارت گرفتند.

عبدالعزیز با لشکریانش برای جنگ با نیروهای شریف و طرفدارانش آماده شد، با این حال دو طرف در سپتامبر 1910 میلادی  به توافقی با یکدیگر دست یافتند و سعد بن عبدالرحمن هم آزاد شد و شریف به حجاز رفت و ابن سعود هم راهی عنیزه شد.

پس از این ماجرا بود که عبدالعزیز به سرکوب نوادگان سعود بن فیصل در منطقه الحریق روی آورد و آنها را سرکوب کرد که این حادثه در سال 1911 میلادی رخ داد، نوادگان سعود بن  فیصل پس از این شکست متفرق شدند و بخشی از آنها به بحرین و بخشی به حجاز رفتند و از آنجا به عنوان پایگاهی برای جنگ با عبدالعزیز پسر عموی خود استفاده کردند که این اقدامات رابطه عبدالعزیز و حاکم مکه را تیره کرد.

متشنج شدن روابط میان نجد و حجاز

الشریف الحسین بن علی از اخبار جنگ افروزی ابن سعود در نجد و الاحساء عصبانی شد و نامه ای به دولت عثمانی درباره اوضاع مرزهای شرقی حجاز نوشت و خواستار تدابیر فوری برای توقف اقدامات ابن سعود شد که دولت عثمانی هم موافقت خود را با این درخواست اعلام کرد.

الشریف حسین در خلال جنگ جهانی اول در روز دوازدهم ژوئن 1916 میلادی انقلاب علیه دولت عثمانی را اعلام کرد .همزمان، میزان تنش در روابط نجدی-حجازی تشدید شد.

پس از پایان جنگ جهانی اول در سال 1918 میلادی که با شکست دولت عثمانی و افزایش نفوذ الشریف حسین در حجاز همراه شد، حاکم سعودی نجد جنگی را در 15 می 1919 میلادی علیه حجاز به راه انداخت که در تربه البقوم رخ داد که در این جنگ، ارتش آل سعود بر نیروهای الشریف حسین پیروز شد و واقعه تربه آغاز روند تضعیف هاشمی ها در حجاز و سقوط دولت آنها بود. این جنگ همچنین مقدمه اشغال مناطق حجاز از سوی ابن سعود را فراهم کرد.

در این میان استعمارگران انگلیس با هدف فراهم کردن مقدمات سیطره آل سعود بر تمام شبه جزیره عربستان، الملک حسین را به سیطره بر تربه و الخرمه تحریک کردند. در 25 می 1919 میلادی، ارتش ابن سعود از جهات مختلف به تربه حمله کردند که بیش از پنج هزار نفر در این جنگ خونین قتل عام شدند.

پس از سیطره عبدالعزیز بن سعود بر قصیم و تثبیت حکومتش در نجد، وی برای اشغال الاحساء از فرصت سرگرم شدن دولت عثمانی به جنگ بالکان و ضعف آن در برابر ایتالیا پس از شکست در طرابلس بهره برداری کرد، در آن زمان، حاکم الاحساء قادر به حفظ امنیت این منطقه نبود، عبدالعزیز از این فرصت حمله کرد و به الاحساء یورش برد و به سرکوبگری در این منطقه پرداخت.

ابن سعود برای اشغال منطقه الشرقیه به سبب اتصال آن به دریا و بهره برداری از آن برای مسائل اقتصادی برنامه ریزی کرد تا بتواند با کویت و دیگر شیخ نشین های خلیج فارس به راحتی ارتباط داشته باشد و نقش اساسی در منطقه ساحلی خلیج فارس ایفا کند . هدف دیگر وی از سیطره بر منطقه الشرقیه سهولت سرکوب جنبش های آزادیخواهانه ضد آل سعود بود.

الاحساء هم اشغال شد

عبدالعزیز که فردی سلطه طلب و ماجراجو بود و به همین سبب از طریق تماس های سری با انگلیس برای تضمین حمایت این استعمار پیر از اشغال الاحساء وارد عمل شد

لشکریان ابن سعود که بی رحمانه می تاختند، شهر الهفوف را اشغال کرده که در این شهر، نیروهایش فریاد می زدند که هر کس می خواهد سالم باشد، باید تسلیم شود، عبدالعزیز با همان سیاست سرکوب و توسعه طلبی و محاصره مناطق مسکونی، سرانجام منطقه الاحساء را هم به طور کامل به اشغال خود درآورد .

جنبش الاخوان  این جنبش در سال 1912 میلادی از سوی اعراب مطیر تاسیس شد که رهبری آنها را فیصل بن سلطان الدویش در مکانی که الارطاویه نامیده می شد، در نزدیک الزلفی برعهده داشت که دلیل نامیدن خود به اخوان، روابط دینی بود که بر روابط قبیله ای و تعصبات کورکورانه غلبه داشت.

تشکیل این جنبش به چالشی مشکل ساز برای عبدالعزیز آل سعود تبدیل شد، با این حال وی بر تکیه همان سیاست مکر و نیرنگ و ارعاب تلاش کرد از قدرت بادیه نشینان برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.

معاهده دارین یا قطیف  پس از آغاز جنگ جهانی اول، دولت عثمانی برای جذب عبدالعزیز به سمت خود تلاش کرد، اما انگلیسی ها بلافاصله با وی تماس گرفته و از وی خواستند به آنها در جنگ با ترک ها کمک کند. شکسپیر افسر انگلیسی به عنوان نماینده سیاسی انگلیس در کویت، آمادگی بریتانیا را برای به رسمیت شناختن عبدالعزیز به عنوان حاکم مستقل نجد و الاحساء اعلام کرد و معاهده ای را با وی به امضا رساند که بر اساس آن انگلیس متعهد شد از حکومت عبدالعزیز در برابر هر گونه تجاوزی که از طریق دریا صورت می گرفت، حمایت کند مذاکرات برای عقد معاهده ای میان ابن سعود و  سر پرسی کاکس نماینده انگلیس در منطقه خلیج فارس در آوریل 1915 میلادی آغاز شد که طرفین در نهایت معاهده دارین یا معاهده قطیف را در 26 دسامبر 1915 میلادی امضا کردند

عسیر هم از جمله مناطقی بود که عبدالعزیز با گسیل هزاران جنگجو به زور بر آن سلطه پیدا کرد، عسیر پیش از اشغال به دو بخش شمالی که تحت امارت "آل عائض" قرار داشت و پایگاه آن "ابها" بود و بخش جنوبی که تحت امارت "الادارسه" و پایگاه آن جازان بود.عبدالعزیز توانست در سال 1920 میلادی، منطقه عسیر را هم تحت سیطره خود قرار دهد

پس از  پایان جنگ جهانی اول، نفوذ انگلیس در منطقه عربی و خلیج فارس بیش از گذشته افزایش یافت و عراق، شرق اردن و فلسطین تحت نفوذ استعمارگران انگلیسی قرار داشت، انگلیس روابط حکام آن مناطق را با عبدالعزیز آل سعود با عقده معاهده العقیر در دسامبر 1922 میلادی ساماندهی کرد به طوری که مرزهای پادشاهی سعودی و کویت و عراق مشخص شد، همچنین توافقنامه دریایی در سال 1925 میلادی باعث حل مشکلات مرزها میان پادشاهی سعودی و عراق شد و توافقنامه حداء یا حده در همان سال مرزهای سعودی و اردن را مشخص کرد. حائل هم در اول نوامبر 1921 میلادی به اشغال عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود درآمد. دولت سوم آل سعود-امارت نجد- از زمان تاسیس در سال 1902 تقریبا در حال جنگ مستمر با امارت حائل بود تا اینکه امارت جبل شمر در دوم نوامبر 1921 به اشغال نیروهای عبدالعزیز آل سعود درآمد.

به این ترتیب، دولت سوم آل سعود در پنجم شوال 1319 هجری قمری برابر با 15 ژانویه 1902 تاسیس شد، استعمارگران انگلیسی در دوم سپتامبر 1921 میلادی، حکومت عبدالعزیز را به رسمیت شناختند. در ادامه این دولت به عنوان پادشاهی نجد و سپس به پادشاهی حجاز و نجد و توابع و در نهایت در 23 سپتامبر سال 1932 میلادی، پادشاهی عربستان سعودی رسما شکل گرفت.

پادشاهان سومین حکومت آل سعود

ملک عبد العزیز بن عبد الرحمن آل سعود

 ملک سعود بن عبد العزیز آل سعود

 ملک فیصل بن عبد العزیز آل سعود

 ملک  خالد بن عبد العزیز آل سعود

 ملک فهد بن عبد العزیز آل سعود

 ملک عبدالله بن عبد العزیز آل سعود

ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه فعلی

ادامه دارد...

انتهای  پیام/ر