بازی چندوجهی مذاکرات صلح افغانستان و بازار داغ شایعات

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، چندی است که موضوع زمینه‌سازی برای آغاز مذاکرات صلح میان دولت کابل و گروه طالبان افغانستان در محافل رسانه‌ای داغ شده است.

کارشناسان بر این اعتقادند که حکومت وحدت ملی افغانستان به رهبری اشرف‌غنی به این نتیجه رسیده است که با نزدیکی همزمان به چین و پاکستان می‌تواند طالبان افغانستان را که امروز به مهم‌ترین چالش دولت وی تبدیل شده‌اند بر سر میز مذاکره بنشاند.

از یک سو اشرف‌غنی بر این باور است که پس از حادثه حمله تروریستی به مدرسه ارتش پاکستان در پیشاور و برعهده گرفتن مسئولیت این حمله توسط تحریک طالبان پاکستان که حادثه 11 سپتامبر این کشور لقب گرفت، مقامات سازمان‌های نظامی و دولتی این کشور از جمله ارتش به این اجماع رسیده‌اند که عملیات‌های ضد تروریستی را در سراسر پاکستان گسترش دهند و گفته می‌شود بحث تقابل با گروه طالبان افغانستان نیز در دستور کار این مقامات قرار گرفته است.

از سوی دیگر حکومت وحدت ملی افغانستان شاهد ان است که مسئله میانجیگری چین در مذاکرات صلح افغانستان مطرح شده و حمایت مقامات چینی، پاکستانی، آمریکایی از این موضوع را در پی داشته است. در همین حال بود که اخباری مبنی بر سفر هیئت طالبان افغانستان به چین به منظور درخواست از این کشور برای پادرمیانی در مذاکرات صلح منتشر شد اما پس از چندی گروه طالبان افغانستان شایعه سفر هیئت این گروه به چین به منظور مذاکرات صلح را رد کرد و این سفر را نامربوط به این مسائل خواند.

طالبان افغانستان در خلال این جریانات 5 شرط برای آغاز مذاکرات صلح میان این گروه و دولت کابل تعیین کرد که مهم‌ترین آن خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تحت هر نام و عنوانی بود.

در همین حال اخباری توسط وال استریت ژورنال مبنی بر دیدارهای پنهانی مقامات افغانستانی، چینی و آمریکایی با محوریت مذاکرات صلح افغانستان در لندن و قطر منتشر شد.

«وحید مژده» سفیر افغانستان در دوران طالبان و کارشناس مسائل سیاسی افغانستان چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم در کابل اظهار داشته بود که آمریکایی‌ها این پیام را به طالبان داده‌اند که سال 2016 افغانستان را ترک خواهند کرد و این موضوع باعث می‌شود طالبان افغانستان به مذاکرات صلح این کشور بازگردند.

برنامه خروج تمامی نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان تا پایان سال 2016 طرح اوباما رئیس‌جمهور این کشور است که زیاد هم مورد رضایت جمهوری‌خواهان این کشور نیست.

سناتورهای جمهوری‌خواه و مقامات عالی‌رتبه مختلف آمریکایی بارها انتقادهای خودشان از برنامه اوباما مبنی خروج نیروهای این کشور از افغانستان تا پایان سال 2016 میلادی را اعلام کرده و خواستار تغییر در این جدول زمانی خروج شدند و رئیس‌جمهور آمریکا نیز در پی فشارهای زیاد حزب جمهوری‌خواه این کشور مجبور شد که علیرغم سیاست‌های خود، صلاحیت خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را به «جان کمپبل» فرمانده نیروهای ناتو در افغانستان، بسپرد که منجر به صدور جدول زمانی جدیدی شد.

در کنار تلاش‌های خارجی برای مذاکره با طالبان، رئیس‌جمهور افغانستان در داخل نیز گام‌هایی در این زمینه برداشته است.

هفته گذشته اشرف‌غنی رئیس‌جمهور افغانستان نشست‌های مشورتی خود با تعدادی از سیاست‌مداران و صاحب‌نظران از جمله حامد کرزی رئیس‌جمهور سابق و تعدادی از بزرگان و رهبران اقوام و تعدادی از رهبران جهادی از جمله «پیر سید احمد گیلانی» و «اسماعیل خان» در مورد روند مذاکرات صلح را آغاز کرد.

در همین زمان «راحیل شریف» رئیس ستاد ارتش برای چندمین بار در دو ماه گذشته به افغانستان سفر کرد و اگرچه که مسائل مختلف امنیتی و همکاری‌های دوجانبه در مبارزه علیه تروریسم محور گفت‌وگوهای وی با رئیس‌جمهور افغانستان اعلام شد اما رسانه‌های پاکستانی چند مسئله بسیار مهم دیگر را نیز فاش کردند: از جمله جلوگیری از ورود «ملافضل‌الله» رهبر تحریک طالبان پاکستان، به افغانستان توسط نیروهای امنیتی این کشور و ابراز تمایل طالبان افغانستان برای آغاز مذاکرات صلح از طریق ارتش پاکستان میان این گروه و دولت افغانستان در ماه مارس سال جاری میلادی.

پس از انتشار این اخبار، رویترز از آغاز دور اول و دوم مذاکرات صلح میان طالبان افغانستان و مقامات آمریکایی در قطر خبر داد که در نهایت توسط «ذبیح‌الله مجاهد» سخنگوی طالبان افغانستان تکذیب شد و دلیل آن نیز حضور نیروهای خارجی و شرکت در عملیات‌های نظامی در افغانستان اعلام شد.

وی یک روز پس از این نیز در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، بار دیگر بر این نکته تأکید کرد که تا زمان اشغال افغانستان توسط آمریکا، هرگونه تلاش سیاسی برای آغاز مذاکرات صلح بی‌نتیجه خواهد بود.

پس از فراز و نشیب‌های بسیار در افغانستان در چند ماه گذشته و در حالی که هنوز تکلیف کابینه حکومت وحدت ملی نیز مشخص نیست، کابل شاهد ورود غیرمنتظره وزیر دفاع جدید آمریکا «اشتون کارتر» پس از چهارمین روز مراسم تحلیفش بود. کارتر که یکی از اعضای حزب جمهوری‌خواه آمریکاست، یکی از کسانی است که خواهان تغییر در برنامه اوباما مبنی بر خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان می‌باشد.

چندین ابهام و سؤال در خصوص مذاکرات صلح افغانستان مطرح می‌شود از جمله اینکه آیا پاکستان برخلاف گذشته سیاست شفافی را در قبال مبارزه با تروریسم نسبت به کشور همسایه خود (افغانستان) اتخاذ کرده است؟ آیا طالبان که مهم‌ترین شرط آغاز مذاکرات صلح با دولت کابل را که خروج تمام نیروهای خارجی تحت هر عنوانی از افغانستان اعلام کرده بودند کنار خواهند گذاشت یا هنوز بر شروط خود پایبند خواهد بود؟ آیا حضور نیروهای خارجی به ویژه آمریکا در افغانستان با توجه به اظهارات مقامات واشنگتن تمدید خواهد شد؟ آیا حضور نیروهای آمریکایی که مهم‌ترین مانع آغاز مذاکرات صلح در افغانستان است، توسط طالبان نادیده گرفته خواهد شد؟ و اینکه چین از مداخله در مذاکرات صلح بین دولت کابل و گروه طالبان چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

حال خوب است نگاهی اجمالی به گزارش‌ها و نظرات کارشناسان مختلف در این خصوص بیاندازیم:

براساس برخی گزارش‌ها، به نظر می‌رسد که چین از ابراز تمایل برای میانجیگری در مذاکرات صلح افغانستان دو هدف را دنبال می‌کند: اول حل شدن مسئله اویغورها در این کشور و دوم دستیابی به برخی از معادن افغانستان .

گزارش‌های رسیده از کابل حاکی از آن است که حدود 15 شورشی اویغور در عملیات‌های نیروهای امنیتی افغانستان دستگیر شده بودند به مقامات چینی تحویل داده شدند.

به نظر می‌رسد دولت کابل تلاش جدی در زمینه حل معضل اویغورها برای چینی‌ها را آغاز کرده‌ تا از این طریق پکن به عنوان یکی از هم‌پیمانان کلیدی اسلام‌آباد، پاکستان را برای به پای میز مذاکره کشاندن طالبان افغانستان تحت فشار بگذارد.

کارشناسان مسایل سیاسی و نظامی افغانستان بر این باورند که چین با نزدیکی هم زمان به طالبان و دولت افغانستان این موضوع را دنبال می‌کند که چه در مناطق امن و چه در مناطقی که در تصرف طالبان است بتواند از معادن افغانستان نهایت بهره‌برداری را داشته باشد.

به عقیده برخی کارشناسان، پاکستان نیز یکی از موضوعاتی که به شدت به دنبال حل آن است، حل مسئله خط دیورند و جلوگیری از نفوذ هند در افغانستان از طریق نزدیک کردن روابط کابل – اسلام‌آباد است.

براساس برخی گزارش‌ها، به نظر می‌رسد که دولت اسلام‌آباد و کابل به توافقاتی بر سر موضوع خط دیورند دست یافته‌اند که هنوز اخباری در این زمینه به تأیید هر 2 طرف نرسیده است.

مسئله دیگری که پاکستان در افغانستان به دنبال آن است، مسئله نفوذ هند در این کشور است اما چندی است که اخبار تعلیق پیمان همکاری تسلیحاتی کابل – دهلی‌نو، توقف واردات سلاح از هند و شایعات آغاز عملیات‌های نظامی مشترک میان نظامیان پاکستانی و افغان نشان می‌دهد که اسلام‌آباد تا حدودی به اهداف خود در افغانستان نزدیک شده‌ اما باید دید که پاکستان در قبال تعهداتش نسبت به کشور همسایه خود برخلاف گذشته عمل خواهد کرد یا خیر.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که در ماه‌های اخیر شاهد نوعی تنش بی‌سابقه میان طالبان افغانستان و ارتش پاکستان هستیم تا جایی که تلاش رسانه‌ای سازمان اطلاعات ارتش پاکستان برای وانمود کردن این موضوع که طالبان مایل به انجام مذاکره با دولت افغانستان از طریق اسلام‌آباد هستند، هر بار از سوی سخنگوی رسمی گروه طالبان افغانستان رد شده است.

همین موضوع باعث شده است تا سیاسیون افغانستان اینگونه تحلیل کنند که طالبان افغانستان دیگر وابستگی چندانی به پاکستان ندارد و نزدیکی بیش از اندازه به اسلام‌آباد و دوری از هند می‌تواند برای افغانستان مشکلاتی را در پی داشته باشد. شاید بتوان شاهد این مدعا را سخنرانی مجاهدین افغانستان از جمله سیاف و اسماعیل‌خان در خیمه لویه جرگه در هفته گذشته دانست که آن‌ها واضح و آشکار از نزدیکی حکومت وحدت ملی کشورشان به پاکستان انتقاد کرده و خواهان شفافیت در روابط کابل - اسلام‌آباد شدند.

مسئله جدول زمانی خروج نیروهای خارجی به ویژه آمریکا از افغانستان به نظر می‌رسد با سفر «اشتون کارتر» وزیر دفاع جدید آمریکا، به کابل مورد بازبینی قرار می‌گیرد.

گزارش‌ها چنین نشان می‌دهند که آمریکا به دنبال تمدید حضور خود در افغانستان است زیرا به نظر می‌رسد که این کشور نمی‌تواند منافع خود در آسیا به ویژه منطقه استراتژیک افغانستان که به عنوان قلب آسیا از آن یاد می‌شود را نادیده بگیرد.

اگرچه که واشنگتن بارها اعلام کردهاست که از مذاکرات صلح بین‌الافغانی دولت کابل و گروه طالبان حمایت می‌کند اما به نظر می‌رسد که قرار نیست مهم‌ترین شرط طالبان برای آغاز مذاکرات که خروج تمام نیروهای خارجی از این کشور است محقق شود.

اگرچه تحولات افغانستان در هفته‌های اخیر حاکی از زمینه‌سازی برای آغاز مذاکرات صلح میان گروه طالبان افغانستان و دولت این کشور است، سفرهای اخیر مقامات پاکستانی و آمریکایی و اظهارات آن‌ها می‌تواند دو پیام داشته باشد: اول اینکه واشنگتن با همکاری اسلام‌آباد به حضور خود در افغانستان ادامه دهد و از طریق تقویت گروه‌های تروریستی و شبه‌نظامی دیگر نظیر داعش، گروه طالبان را تضعیف کند و دوم اینکه گروه طالبان را به انجام مذاکرات راضی کنند اما شرط خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان تحت هرعنوانی مورد بازبینی و توافق صورت گیرد.

با این حال و در کنار همه این تلاش‌ها، سخنگوی طالبان افغانستان در اظهارات اخیر خود اعلام کرده است که زمزمه‌های اخیر در مورد آغاز مذاکرات صلح و ابراز تمایل گروه طالبان برای انجام آن از طریق ارتش پاکستان یک بازی رسانه‌ای است و تاکنون هیچ اقدامی در این راستا از سوی این گروه صورت نگرفته است و طالبان افغانستان هنوز بر شروط تعیین شده خود در گذشته به ویژه بازگشت تمام نیروهای خارجی به ویژه آمریکا به خانه‌هایشان تأکید و اصرار دارند.

حال باید دید که این زمزمه‌ها با توجه به سیاست‌ها و بازی‌های چندگانه آمریکا و تداوم دخالت‌های کشورهایی مانند پاکستان و چین، در تعدیل شروط طالبان افغانستان برای آغاز مذاکره تأثیرگذار خواهد بود یا خیر؟

انتهای پیام/.