قبرستان های دریایی؛ گزارشی از پدیده مهاجرت غیرقانونی به اروپا

روز سه شنبه کمتر از یک هفته پس از واژگونی کشتی حامل مهاجران غیرقانونی به ایتالیا و مرگ حدود 700 نفر از مهاجران مقامات یونانی از توقیف سه قایق حامل 120 مهاجر خبر دادند.

وزارت تجارت دریایی یونان با اعلام این خبر به فاکس نیوز گفت در همان روز یک قایق سرگردان حامل 42 نفر از مهاجران غیرقانونی شامل 7 کودک نزدیک جزیره کوچکی واقع در شرق دریای اژه پیدا شد. صبح همان روز 84 مسافر غیرقانونی در شناورهای متفاوتی در دریا کشف و توقیف شدند.

بر اساس گزارش مسئولان یونانی تنها در سه روز حدود 550 مهاجر غیرقانونی به سواحل یونان رسیده اند که این نشان دهنده شدت بحران در کشورهای مهاجرفرست و معضل شدید برای کشورهای اروپایی در تعامل با این مهاجران است.


ایتالیا در خط مقدم مهاجرپذیری

ایتالیا درگیرترین کشور اروپایی با پدیده مهاجرت غیرقانونی است.

روز یکشنبه بیستم آوریل 2015 (سی ام فروردین ماه 1394) یک کشتی حامل 950 مهاجر در موازات سواحل لیبی غرق شد و 700 نفر جان خود را از دست دادند هر چند نیروی حفاظت ساحلی ایتالیا اعلام کرده است که تنها 28 نفر از مرگ نجات یافته اند.

در ماه اکتبر سال 2013 بیش از 360 آفریقایی تبار بر اثر آتش سوزی در شناور کوچک حامل آنان در نزدیکی سواحل «لامبیدوسا» ایتالیا جان باختند.

مرگ 700 مهاجر در نوع خود حادثه ای منحصر به فرد و کم سابقه بود، هر چند در روزها و ماه های اخیر با تشدید بحران های انسانی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، مرگ و میر انسان هایی که از شلیک های داغ جنگ گریخته اند در آب های سرد به روندی روزانه و عادی تبدیل شده است.

فردای روز حادثه غرق 700 مهاجر، سازمان بین المللی مهاجرت از سرگردانی و کمک خواهی یک کشتی دیگر در آب های مدیترانه خبر داد که 300 نفر را در خود جای داده بود.

یورونیوز گزارش داد که سازمان بین المللی مهاجرت این پیام امدادخواهی را از یک مسافر کشتی مذکور دریافت کرده است و این در حالی است که ایتالیا خود را از کمک رسانی روزانه به مهاجران غیرقانونی عاجز می بیند و دیگر از نجات صدها مهاجری که روزانه با قایق های مرگ از مصایب کشورهایشان اعم از سوریه و عراق و مالی به دریا می گریزند خسته شده است.

ماتیو رینزی نخست وزیر ایتالیا هفته گذشته با جوزف موسکات همتای مالتی خود دیدار و تصریح کرد که پیام درخواست کمک از یک قایق کائوچویی در 55 کیلومتری ساحل لیبی دریافت شده و فرد تماس گیرنده از مرگ دست کم، بیست مسافر این شناور خبر داده است.

به گزارش فرانس 24 ایتالیا در حال حاضر در دسترس ترین کشوری است که هدف موج مهاجران آفریقایی تبار گریزان از اوضاع امنیتی کشوشان به ویژه از لیبی است.

گارد ساحلی ایتالیا در گزارش اخیر خود اعلام کرد که تنها در شش ماهه گذشته بیش از 11 هزار مهاجر غیرقانونی وارد سواحل این کشور در کرانه شمالی مدیترانه شده اند.


سازمان ملل خواستار تحرک بیشتر اروپا

اما در حالی که کشورهای اروپایی به ویژه ایتالیا قاچاقچیان انسان را مقصر مرگ و میر مهاجران در آب های مدیترانه می دانند برخی گروه های حقوق بشری انگشت اتهام را به سوی دولت های اروپایی و سیاست اتحادیه اروپا در زمینه مهاجرت می گیرند.

ماتیو رینزی نخست وزیر ایتالیا هفته پیش تصریح کرد که کشورش احتمال انجام عملیات هایی علیه قاچاقچیان را حتی در خاک لیبی نیز بررسی می کند. رینزی این قاچاقچیان را مسئول افزایش تعداد مهاجران غیرقانونی در اروپا و ایتالیا دانست.

این در حالی است که زید رعد الحسین کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد تصریح کرد که سیاست های اتحادیه اروپا در زمینه مهاجرت، دریای مدیترانه را به «قبرستان باز» مهاجران مبدل کرده است.

کمیساریای عالی پناهندگان نیز با انتقاد از سیاست های کشورهای اروپایی در قبال مهاجرت تصریح می کند: اتحادیه اروپا ترجیح می دهد مهاجران را بیرون از مرزهای خود ببیند و آنگونه که باید، به حق پناهندگی احترام نمی گذارد.

آنتونیو گوتریس کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل تعامل اروپا با جنگ زده هایی که تنها از جنگ گریخته اند را به ویژه در شرایط استثنایی بحرانی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا اشتباه می داند.

حادثه غرق 700 انسان یک هفته پس از وقوع حادثه مشابه برای دو قایق دیگر رخ داد حوادثی که 450 کشته از لیبیایی های در حال فرار از جنگ داخلی کشورشان بر جای گذاشت؛ کشوری که اتحادیه اروپا با ورود به مداخله نظامی سه سال پیش در آن با هدف نابودی رژیم قذافی، نقش عمده ای در برافروختن جنگ داخلی آن ایفا کرد.

با حوادث اخیر و بر اساس گزارش مراکز ذیربط، از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون (در کمتر از پنج ماه) بیش از یک هزار و 600 نفر بر اثر غرق شدن در دریای مدیترانه جان خود را از دست داده اند.

تا کنون 11 هزار نفر از مهاجران غیرقانونی نجات یافته اند و گفته می شود در سال 2015 تعداد مهاجرانی که موفق شده اند وارد ایتالیا شوند بالغ بر 170 هزار نفر خواهد شد.

توقف عملیات گسترده نجات

پیش از این گارد ساحلی ایتالیا عملیات جستجو و نجات معروف به « ماری نورستروم» را اجرا می کرد که در اواخر سال گذشته میلادی متوقف شد.

ایتالیا این عملیات را در دریای مدیترانه متوقف کرد تا به سایر شرکای اروپایی خود بگوید که نیاز به کمک در تامین هزینه های آن دارد؛ عملیاتی که ماهانه بالغ بر نه میلیون یورو هزینه دارد. از این رو مقام های ایتالیایی می گویند انجام این عملیات به طور ناخودآگاه مهاجران غیرقانونی را به مهاجرت تشویق می کند و به آنها حس امنیت خاصی می دهد.

ایتالیا پس از توقف عملیات گسترده ماری نورستروم دست به عملیاتی محدودتر به نام «ترایتون» زد؛ عملیاتی که زیر نظر اتحادیه اروپا اجرا می شود.

حالا سازمان های مدنی و حقوق بشری از ایتالیا درخواست کرده اند که باز هم عملیات قبلی را در دستور کار قرار دهد.


خطرناکترین مسیر مهاجرت جهان

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اعلام کرده است که در سال 2014 میلادی سه هزار و 419 مهاجر غیرقانونی در دریای مدیترانه جان خود را از دست داده اند و این آمار، دریای مدیترانه را «خطرناکترین مسیر مهاجرت در جهان» کرده است.

طبق این گزارش، بیش از 207 هزار مهاجر در سال گذشته میلادی تلاش کردند عرض مدیترانه را به سوی اروپا طی کنند و این رقم سه برابر آماری است که در سال 2011 منتشر و تصریح شد که انقلاب های عربی حدود 70 هزار نفر را از کشورهایشان به سوی اروپا فراری داد.


اروپا مسئول است

«لوریس دی فیلیپی» رییس سازمان پزشکان بدون مرز می گوید سیاست های اروپایی به شکلی عمده در تشکیل مقبره های دسته جمعی مهاجرین در دریای مدیترانه دخیل است.

به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری الیوم السابع، فیلیپی تصریح کرد: دولت های اروپایی با سیاست های خود مسئول ایجاد قبرهای دسته جمعی مهاجران غیرقانونی در دریای مدیترانه هستند؛ کسانی که به امید یافتن پناهگاهی امن می گریزند و تلاش می کنند با قایق های خطرناک خود را به سواحل اروپا برسانند.

لوریس دی فیلیپی در بیانیه ای که پزشکان بدون مرز روز دوشنبه در ژنو منتشر کرد از کشورهای اروپایی خواست، فعالیت های جستجو و نجات مهاجران غرق شده در دریای مدیترانه را در سطحی وسیع و به سریعترین شکل شروع کنند.

وی از توقف عملیات جستجو و نجات اروپا در مدیترانه انتقاد کرد و گفت: تنها در هفته گذشته 11 هزار نفر برای عبور از دریای مدیترانه جان خود را به خطر انداختند و دو هزار نفر نیز جان باختند.

برنار کوشنر وزیر امورخارجه سابق فرانسه روز گذشته گفت: اتحادیه اروپا به دلیل کمک نکردن به افراد در معرض خطر گناهکار است.

کوشنر در مصاحبه با روزنامه لوپاریزین، در واکنش به فاجعه اخیر غرق شدن قایق مهاجران در دریای مدیترانه، اروپا را در کمک نکردن به افراد در معرض خطر مقصر و این امر را مایه شرمساری دانست.


افزایش 30 برابری مهاجرت غیرقانونی

حدود 80 درصد مهاجران به اروپا از طریق دریای مدیترانه از سواحل لیبی عازم کشورهای اروپایی به ویژه ایتالیا و مالت می شوند.

بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، اکثر مهاجران سال جاری میلادی سوریه ای هستند و بیش از 60 هزار نفر از مهاجران را تشکیل می دهند.

این کمیساریا تصریح می کند که مرگ و میر های دریای مدیترانه به نسبت سال گذشته میلادی 30 برابر شده است.

این در حالی است که روزنامه فایننشیال تایمز انگلستان بحران و جنگ داخلی لیبی را علت اصلی مهاجرت این تعداد از انسان ها به اروپا می داند.

فایننشیال تایمز می افزاید: سوار شدن بر امواج مدیترانه به سوی اروپا آخرین و خطرناکترین مرحله خطراتی است که از صحراهای دور در جنوب لیبی آغاز می شود.


قاچاق سازمان یافته انسان

به گزارش این روزنامه انگلیسی، گروه های مسلح ویژه قاچاق در مسیر صحرایی خط مرزی بین لیبی و سودان معبری سودآوربه سوی سواحل مدیترانه ایجاد کرده اند.

شاهدان عینی به این روزنامه گفته اند که اکثریت مهاجران از طریق مرزهای سودان به سوی دریای مدیترانه طی طرق می کنند.

این مسیر در گذشته یکی از خطرناکترین راه ها برای غیرنظامیان بود اما اکنون گروه های مسلح سازمان یافته امنیت آن را به سود باندهای قاچاق انسان تامین می کنند.

گروه های مسلح در شبکه های کوچک سازماندهی می شوند و امنیت کاروان های مهاجران غیرقانونی را بر عهده می گیرند تا در دام گروه های تکفیری کمین کرده در مسیر یا راهزنان محلی به ویژه در حدفاصل دو شهر «الکفره» و «سبها» واقع در جنوب لیبی نیفتند.

این شاهدان افزوده اند که در بهار هر سال با آرام تر شدن امواج دریا، سر و کله مهاجران غیرقانونی در گروه هایی از اریتره، اتیوپی، سودان جنوبی و کشورهای جنگ زده آفریقایی پیدا می شود.

گزارش سازمان ملل نیز نشان می دهد که 85 درصد از نجات یافتگان دریای مدیترانه اذعان کرده اند که از سواحل لیبی به سوی اروپا راهی شده اند.

گفته می شود که هزینه انتقال هر مهاجر غیرقانونی از جنوب لیبی تا ساحل مدیترانه در لیبی یک هزار و 200 دلار است و هر مسافر باید بین 800 تا 2000 دلار اضافی نیز بپردازد تا بتواند جایی در کشتی عازم سواحل جنوب اروپا پیدا کند.

گزارش سازمان ملل تشریح می کند که قاچاقچیان انسان تنها در سال 2014 بالغ بر 170 میلیون دلار از این راه کسب درآمد کرده اند.

مهاجرت های غیرقانونی از طریق دریای مدیترانه به اروپا پس از آن شدت گرفته است که ناامنی و جنگ طی سال های اخیر در کشورهای همسایه دریای مدیترانه به واقعیتی روزمره تبدیل شده است هرچند مردم این کشورها با گذشت چند سال از درگیری های تحمیلی به سرزمین هایشان هنوز به بویباروت و صفیر گلوله عادت نکرده اند.