وارد گام "دولت سازی اسلامی" شدیم/جبهه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیاز به آسیب‌شناسی دارد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،‌ چهارشنبه شب گذشته جلسه «تبیین اجمالی پیوست الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت برای برنامه ششم» در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد. حجت‌الاسلام علی کشوری، کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ابتدای این جلسه ابراز داشت: قبل از اینکه ساختار محتوایی پیوست الگوی پیشرفت اسلامی برای برنامه ششم را محضر دوستان ارائه دهم باید 3 نکته مهم را عرض کنم. به نظر من این 3 نکته‌ مهم، مواردی هستند که جامعه نخبگانی و جامعه مدیریتی ما تا دهه‌های آینده با آنها درگیر خواهند بود.

** در گام سوم تحقق تمدن اسلامی، با عنوان «دولت‌سازی اسلامی» قرار داریم / «اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» نقشه‌ دولت‌ساز است

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در توضیح نکته اول گفت: سیر تمدنی انقلاب اسلامی بنا به تقریر آیت‌الله امام خامنه‌ای در مرحله سوم قرار داد؛ یعنی تاکنون 2 گام تاریخی برای تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی طی شده و هم‌اکنون نیز در گام سوم یا مرحله «دولت اسلامی» قرار داریم؛ ضمن اینکه 2 گام دیگر نیز در پیش روی خود داریم؛ این نکته اول بحث است. اگر دوستانِ ما به این نکته توجه نکنند، نه جایگاه این پیوست واضح خواهد شد و نه جایگاه اصلِ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. زمینه‌سازی ظهور در گام نهایی خود قرار دارد و خود این زمینه‌سازی دارای 5 مرحله است که در حال حاضر در مرحله سوم از این 5 مرحله قرار داریم. دولت‌سازی اسلامی نامی است که انقلاب برای مرحله سوم پیشنهاد داده است.

وی با اشاره به اینکه ما باید از دولت‌سازی اسلامی یک تفسیر روشن ارائه بدهیم، گفت: مثلاً باید مشخص کنیم که دولت‌سازی اسلامی با سیستم‌سازیِ مرسوم در دنیا چه نسبتی دارد؟ این موضوع باید بحث، گفت‌وگو و تبیین شود. نیروهای انقلاب در حوزه دولت‌سازی چند جریان هستند و هرکدام از این جریانات در حال حاضر در چه مرحله‌ای از رشدِ خود قرار دارند؟ آیا این جریانات در حال حاضر می‌توانند برای حل مسائل، پیشنهاداتِ کاربردیِ مبتنی بر مبانی اسلامی ارائه بدهند؟ یا اینکه در حال حاضر در مرحله جمع‌بندی مبانی خود قرار دارند. امثال این سؤالات را باید ذیل تعریفِ تفصیلیِ مرحله دولت اسلامی بحث کنیم.

کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ادامه داد: ما از سال 1390 وارد معرفی «اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» در کشور شدیم و در اثنایِ معرفی با برخی از نیروهای انقلاب راجع به مسأله الگو جلسه گذاشتیم. خُوب؛ به‌صورت طبیعی در این جلسات بحث به این سمت کشیده می‌شد که مراحل تکامل انقلاب را بحث کنیم. بنده در خاطر دارم که برخی از دوستان -که افراد مهمی در جبهه انقلاب هستند- اظهار می‌کردند انقلاب در حال حاضر در مرحله دولت‌سازی و جامعه‌سازیِ توأمان قرار دارد. تلقی این افراد این بود که مرحله سوم و چهارمِ انقلاب با هم اتفاق خواهد افتاد. در آن زمان بحث بر این مسأله جدی بود که جامعه‌سازی بدون تغییر «نظامهای برنامه‌ریز» -که ما از آن به «دولت» تعبیر می‌کنیم - امکان نخواهد داشت. مدتها براساس همان نگاه در کشور فعالیتهایی تعریف، و همایشها و نشستهایی برگزار شد؛ اما در اردیبهشت سال 1395 رهبر انقلاب طی جلسه‌ای مطرح کردند که ما در مرحله «دولت اسلامی» قرار داریم.

** فهم غلط از مسئله گریبانگیر ماست

وی افزود: وقتی ما بحث دقیقی از الگو نداریم نتیجه این می‌شود که با یک فهم غلط، برنامه‌های گفتمانی و احیاناً برنامه‌های مدیریتی کشور را تنظیم می‌کنیم. بنده از شما خواهش می‌کنم دیگر این اشتباه را تکرار نکنید. لذا ما باید با یکدیگر بحث کنیم که بالاخره انقلاب اسلامی در چه مرحله‌ای قرار دارد؛ تعریف این مراحل دقیقاً چیست؛ باید نقشه‌ تحققِ هر مرحله را با هم بحث کنیم.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ادامه داد: ما ادعا کرده‌ایم که «اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» نقشه‌ دولت‌ساز محسوب می‌شود. به هر حال یا با قرائتی که ما پیشنهاد می‌کنیم و یا با هر قرائت دیگری، باید به یک نقشه کاربردی برسیم. در غیر این‌صورت همین اشتباهات دوباره تکرار می‌شود.

وی برای تبیین اشکال دوم گفت: اگر شما به مجموعه‌ اسنادِ برخی از جریانات فکری که در تعریف انقلاب منتشر کرده‌اند مراجعه کنید، خواهید دید که اگرچه این جریانات، مراحل انقلاب را بحث کرده‌ و وارد بحث دولت‌سازی اسلامی نیز شده‌اند، اما هیچیک از این جریانات به این موضوع اشاره نکرده که دولت‌سازی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت وابسته است و درنتیجه برای دولت‌سازی تحلیلی بریده‌‌ از الگو ارائه داده‌اند. لذا این طبیعی است که وقتی این تحلیلهای غلط، مبنای فکری برخی از مراکز بوده‌اند، ما باید در سال یازدهم الگو در مورد مقدمات و ابتدائیات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بحث کنیم.

کشوری ادامه داد: بنده در خاطر دارم که در همان زمان به دوستان می‌گفتم مسأله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، ابرمسأله‌ی کشور است. اما آن دوستان بیان می‌کردند که دولت‌سازی، ابَر مسأله کشور است. ولی حضرت آقا در اردیبهشت‌ماهِ امسال فرمودند دولت‌سازی بدون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت امکان‌پذیر نیست. البته یکی از این دوستان که در آن زمان محکم ایستاده بودند بلافاصله مصاحبه کرده و اشتباه گذشته‌ خود را اصلاح کردند.

وی با اشاره به اینکه در «اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» سعی شده ذیل اصطلاحِ «جهت حرکت انقلاب اسلامی» تعریفی تفصیلی از انقلاب ارائه شود، اضافه کرد: بنده از دوستان دعوت می‌کنم تا تعریف انقلاب اسلامی را به‌صورتِ تفصیلی و به‌عنوان مقدمه بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بفهمند.

** جبهه «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» به آسیب‌شناسی نیاز دارد / باید مراقب الگوهای تقلبی باشیم

کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه در این مسیر باید ببینیم خود جبهه الگو در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد، افزود : بنده گزارشی را در نامه‌ای به جناب آقای واعظ‌زاده نوشتم و عرض کردم 15جریان در مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت فعالیت می‌کنند؛ اما وقتی انسان برخی از مقالات بعضی جریانات را مطالعه می‌کند‌ می‌بیند که همان بحثهای توسعه غربی است که بالای آن نوشته شده الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.

وی ادامه داد: باید این دقتها در جبهه اتفاق بیفتد؛ زیرا در غیر این‌صورت 10 سال دیگر زمان صرف کنیم و نتیجه نمی‌گیریم. مثلاً مقاله‌ای با عنوان نقش نهادهای توسعه در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر شد؛ دراین مقاله تأکید شده بود ایجاد توسعه وابسته به ایجادِ نهادهای متکفل توسعه است. اساساً عنوان این مقاله با صدای رسا اعلام می‌کند که من یکی از مکاتب 7گانه توسعه هستم. اما نکته جالب این بود که فرد دیگری در بالای همین مقاله نوشته بود «نقش نهادهای توسعه در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت». هیأت داوری و هیأت ممیزی نیز این مقاله را انتخاب کرده و به‌عنوان مقاله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر کرده است. 

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تأکید بر اینکه همه باید مواظب الگوهای تقلبی باشیم، اضافه کرد: حالا اینکه اصولاً با چه شاخصی راجع به این موضوع بحث کنیم که یک الگو، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است یا الگوی توسعه غربی، بحثی است که بعداً باید به آن پرداخته شود.

**‌ پژوهش، پرورش و پردازش، سه مرحله برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

وی با بیان اینکه ما برای تحقق هریک از مصادیق و مسائل الگو، 3 مرحله تعریف کرده‌ایم، گفت: مجموعه ما که «اولین نقشه راه تولید الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» را در سال 1390 منتشر کرده، معتقد است که مصادیق و مسائل الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مرحله «پژوهش» را پشت سر گذاشته، هم‌اکنون در مرحله «پرورش» قرار دارد و ان‌ شاء الله در آینده وارد مرحله «پردازش» هریک خواهیم شد.

کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توضیح داد: مرحله پژوهش به منزله مرحله خروج از ابهام مسأله الگو تعریف شده است؛ چراکه باید از مسأله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصویر روشنی ارائه شود. بنابراین به مجموعه‌ فعالیتهایی که منجر شود تا به یک تصویر روشن از الگو برسیم، مرحله «پژوهشِ الگو» اتلاق می‌شود. ما این مرحله را از اواسط دهه 70 شمسی تا سال 1390 پشت سر گذاشتیم. در آن زمان یک سؤال در ذهن ما شکل گرفت مبنی بر اینکه انقلاب در آینده با چه آسیبهایی روبرو خواهد شد. اتفاقاً در خاطر دارم که برخی از جلساتِ مرحله پژوهش را در همین دانشگاه امام صادق برگزار کردیم. نهایتاً در سال 1390 ما به نظریه «پردازش موضوعات جهت‌ساز» دست پیدا کردیم.

** دوران «پردازش موضوعات جهت‌ساز» یا دوران «عمل به الگو» به چه معناست؟

وی ادامه داد: برادران عزیز! تکلیف ما با خودمان معلوم است؛ بنده اصرار دارم هم به شما و هم به تمام کسانی که بعدها متن یا صوت جلسه به دستشان می‌رسد اعلام کنم که وقتی کلمه «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» را به‌کار می‌بریم دقیقاً مراد ما نظریه «پردازش موضوعات جهت‌ساز» است. بنده در گام اول اشکالی نمی‌بینم که کسی به این نظریه ایراد گرفته و آن را نقد و بحث کند. در آینده باید به این بپردازیم که آیا این نظریه، نظریه‌ صائب و متقنی است یا نه؛ اما می‌خواهم این موضوع را بیان کنم که ما به‌صورت روشن حرف زده‌ایم. ما جامعه نخبگانی و مدیریتی کشور را سرکار نگذاشته‌ایم تا لفظ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را استفاده کنیم و در ادامه یا تصویر روشنی ارائه ندهیم یا حرفهای دیگران را ذیل این اصطلاح به جامعه تحویل بدهیم. مراد ما از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نظریه «پردازش موضوعات جهت‌ساز» است؛ که در تعابیر نقشه راه به نظریه مادر الگوی پیشرفت اسلامی معروف است. این نقشه‌ راه براساس این نظریه قابل تفسیر است و نمی‌توان بدون فهم این نظریه در این نقشه‌ای که ما پیشنهاد داده‌ایم نقشه‌خوانی کرد.

حجت الاسلام علی کشوری با بیان اینکه در نقشه‌ راهی که طراحی کردیم حدود 100 بسته‌ بحث ذیل این نظریه وجود دارد گفت: در طول 4 الی 5 سالِ اخیر موفق شدیم حدود 12 بسته از اینها را گزارش بدهیم و هنوز بسیاری از این بسته‌های بحثی حتی در جامعه طرح هم نشد‌ه‌اند. این خروجیِ دوران پژوهشِ ما بوده است. پس ما با یک حرف روشن روبرو هستیم؛ ما فقط به بیان یک لفظ اکتفا نکرده‌ایم، بلکه حدود 100 بسته‌ بحثی مطرح شده است که بعضی از آنها در حوزه مبانی نظری و برخی دیگر نیز نظریات کاربردی هستند. مثلاً نظریه «بنگاه‌های وقف‌محور» و نظریه «الگوی بهبود مستمر فضای حاکم بر نهادهای متکفل تربیت» از نظریات کاربردی هستند.

وی در توضیح این نامگذاری افزود: ما متعمّداً در مقام مقایسه، نام این نظریه را شبیه نظریه‌ «بهبود مستمر فضای حاکم بر کسب و کار» انتخاب کردیم تا در نامگذاری نیز به این مسأله توجه بدهیم که سلولِ اولیه‌ جامعه اسلامی و تمدن اسلامی، «نهاد خانواده» است نه «فضای کسب و کار». به این دلیل که دوستانِ توسعه‌گرا می‌خواهند محیط کسب و کار را محور قرار داده و همه‌چیز را در حکم پشتیبانِ فضای کسب و کار قرار دهند.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با معرفی نمونه‌های دیگر گفت: ما در نقشه راه با نظریه «پیشگیری بنیادی اسلامی از جرم» روبرو هستیم. نظریه «پیشگیری بنیادین اسلامی از جرم» در حوزه پیشگیری در مقایسه با 4 نظریه طرح و تئوریزه شده است؛ نظریه «پیشگیری محیطی»، نظریه «پیشگیری ساختاری»، نظریه «پیشگیری توسعه‌ای» و «نظریه پیشگیری کیفری». نظریه «پیشگیری بنیادین اسلامی از جرم» در مقابل این نظریات مطرح شده است. یا در نمونه بعدی ما در نقشه راه با نظریه «بانک سؤالات جهت‌ساز» روبرو هستیم. این نظریه خروج از آفت «ترجمه‌گرایی» در حوزه پایان‌نامه‌ها را تئوریزه می‌کند. یا مثلاً ما در «اولین نقشه راه تولید الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» قانون را به محوریت مفهوم «هدایت» باز تعریف کرده‌ایم. اینجا این بحث مطرح می‌شود که درست است که جامعه باید با قانون اداره شود؛ اما قانون چیست؟ چون در دیدگاه انبیاء، پایه اداره‌ جامعه قانون نیست؛ بلکه مبنا «هدایتِ افراد» است. حالا اگر هدایت، پایه اداره جامعه باشد، تکلیف قانون چیست؟ یعنی ما قانون نداشته باشیم؟ چرا؛ اما قانون، پشتیبان هدایت خواهد بود. قانونِ پشتیبانِ هدایت دقیقاً به چه معناست؟ مدل تصویب آن چیست؟ با تعریف جدید خود از قانون، قوانینِ فعلی را چگونه تنقیح کنیم؟ بر مبنای این تعریف از قانون، نظارت چه معنایی پیدا می‌کند؟ این مسائل را در نقشه راه بحث کرده‌ایم.

وی افزود: مباحث دیگری نیز وجود دارد که بنده نمی‌خواهم وقت جلسه را صرف تبیین آنها کنم. پس حرف بنده این است که ما به فضل الهی در دوران پژوهش 100 بسته بحثی - از حوزه مبانیِ نظری تا حوزه نظریات کاربردیِ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت - را تدوین کرده‌ایم. حالا با اتکال علی الله و استفاده از این نظریات وارد شده و در حال تفاهم با نخبگان کشور هستیم. مرحله پرورشِ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مرحله تفاهم با نخبگان است، ما در این مرحله قرار داریم؛ یعنی با به‌کارگیری روش مقایسه در مورد ابعاد مختلف الگو - که بعد این روشها و مکانیزمها را توضیح خواهم داد - وارد گفت‌وگو شده‌ایم. ان ‌شاء الله اگر این گفت‌وگوها به سرانجام برسد و نخبگان، اشکالات مبنایی به نظریه «پردازش موضوعات جهت‌ساز» وارد نکنند، این نظریه به‌تدریج به پذیرش می‌رسد و به‌صورت طبیعی وارد «دوران «پردازش» یا «دوران عمل به این الگو» می‌شویم.

ادامه دارد ...

انتهای پیام/*