"گِل‌‌ مالی" اوج اندوه مردم عاشورایی در لرستان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، مردم استان لرستان در ایام محرم با یک سنت‌ قدیمی و متفاوت به نام «گِل‌‌ مالی» عشق و ارادات خود را به امام حسین (ع) نشان می‌دهند. این آئین دیرینه مردم لر با پیشینه‌ای مربوط به‌پیش از اسلام از اوج ارادت خالصانه این مردم بر خواسته‌ است.

این آئین در خرم‌آباد توسط همه اقشار از هر فکر و سلیقه، فقیر و غنی و پیر و جوان و زن و مرد انجام می‌شود، برای  این مراسم ابتدا در روز تاسوعای حسینی جوانان پرشور و دوستدار ائمه اطهار(ع) در لرستان به تدارک ‌آماده‌ ک‍ردن‌ خ‍‍اک‌ ویژه‌ ‌ع‍ز‌اد‌ار‌ی‌ روز ‌ع‍‍اش‍ور‌ا می‌پردازند ‌تا در این روز تمام بدن خود را به گِل‌‌ آغشته کنند و در ماتم سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) به عزاداری بپردازند.

گِل‌‌مالی اوج ارادت مردم لرستان به سید و سالار شهدا

خ‍‍اک‌ ویژه‌ ‌ع‍ز‌اد‌ار‌ی‌ اباعبدالله الحسین (ع) توسط جوانان لرستانی از کوهپایه‌های اطراف شهر ت‍‍ه‍ی‍ه‌ می‌شود پ‍س‌ ‌از ‌غربال و ال‍ک‌کردن، آن را با ‌‌ع‍طر و گ‍لاب‌های نذر شده معطر می‌کنند ‌و خاک آماده‌ شده را در حوضچه‌های ویژه با آب گرم به گِل‌‌ تبدیل می‌کنند و اقشار مختلف مردم پس از اقامه نماز صبح روز دهم محرم (عاشورا) با خلوص نیت خود را گِل‌‌اندود می‌کنند.

در روز تاسوعا عزاداران در مقابل خیمه‌ها و تکیه‌های شهر که از نخستین روز محرم برپا کرده‌اند حوضچه‌هایی بزرگ و کوچک که معمولاً به دو شکل مربع و دایره با آجر می‌سازند و خاک نرم و الک شده را مهیا کرده و در آن می‌ریزند، بطری‌های گلاب نذری را بر تپه‌ای از خاک رس در میان حوضچه‌ها می‌چینند تا در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط کرده و گِل روز عاشورا را درست کنند.

عزاداری مردم خرم‌آباد در شب تاسوعا با حزنی خاص تا روز عاشورا ادامه دارد، حدود نیمه‌های شب عزادارانی که برخی نذر دارند وارد حوضچه‌های گل شده و بعضی تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می‌کنند و به‌ اصطلاح به گِل‌‌ می‌افتند.

برپا شدن گرد عشق و ارادت به سیدالشهدا(ع) در لرستان

در قدیم مرکب هر اسب‌سوار نیز گل بر سر می‌گذاشت که امروزه به‌جای اسب عزاداران تنها سر و صورت و دو کتف و شانه خود را گل می‌زنند سر و روی گل‌اندود شده چهره عزاداران سرور و سالار شهیدان در روز عاشورا است که همه عاشقان حضرت سر تا پای خود را با گِلی که معطر به گلاب است آغشته می‌کنند و دور آتش می‌ایستند تا گل روی لباسشان خشک شود و این وضعیت را تا ظهر عاشورا حفظ می‌کند.

بعد از خشک شدن عزاداران با اشعاری از جمله «این بدن از کیست که سر ندارد ـ عزیز زهرا است کفن ندارد، زاده زهراست، عزیز زینب بی‌کس و یاور صحت ندارد» شروع به سینه‌زنی می‌کنند و آسمان لرستان را با گردوغباری آکنده به بوی گلاب که از عشق به سیدالشهدا بر خواسته تبرک می‌کند و روی چهره همه عزاداران حسینی می‌نشیند که غم و ماتم از چهره یک‌یک عزاداران حسینی دیده می‌شود.

عطا حسن‌پور کارشناس ارشد باستان‌شناس و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: هیئت‌های عزاداری استان لرستان در روز عاشورا به‌ رسم یک سنت دیرینه که در غم از دست دادن عزیزانشان است خود را به خاک و گل آغشته می‌کنند در غم مولایشان تمام  بدن خود را به گل آغشته می‌کنند.

وی افزود: این آئین ویژه که در استان لرستان به‌ صورت خاص برگزار می‌شود از عصر روز تاسوعا با آوردن خاکی عاری از هر گونه آلودگی  از کوهپایه‌های اطراف شهر جمع‌آوری می‌شود آغاز می‌شود.

بامداد عاشورا آغاز آیین ویژه گِل مالی

این پژوهشگر بیان کرد: به همین منظور حوضچه‌هایی برای تهیه گل از سوی نوجوانان و جوانان ساخته می‌شود و پس از تهیه خاک آن را در حوضچه‌ها غربال کرده و با آب و گلاب مخلوط کرده و از آن گلی معطر و تمیز برای عزاداران حسینی تهیه می‌کنند و در این روز هیزم‌ها و مکانی برای گرم کردن عزاداران پس از گل مالی  در نظر  گرفته می‌شود  که پس از گل مالی  بدن خود  را با آتش خشک کنند.

وی عنوان کرد: آیین ویژه گِل مالی بامداد روز عاشورا از حدود ساعت چهار تا پنج صبح توسط نوجوانان، جوانان، مرد، زن، پیر و جوان در شهر خرم‌آباد آغاز می‌شود و مردان و زنان لر پس از اقامه نماز صبح با گل مالی کردن خود به عزای سید و سالار  شهیدان می‌پردازند.

حسن‌پور گفت: در روز عاشورا تمام گرمابه‌های شهر به روی عزا باز است تا پس از پایان مراسم مردم گل خود را بشویند و بعد از پایان عزاداری در مساجد، حسینیه‌ها و مصلاهای شهر  نیز نماز ظهر عاشورا برپا می‌شود.

بهزاد پاکدل مسئول انجمن آیین سنتی استان لرستان با بیان اینکه گِل مالی یکی از آیین‌ها و فرهنگ مردم لرستان است که قدمت و تاریخچه چند هزار ساله دارد افزود: زمانی سیاه نماد غم بود و با توجه به اینکه پارچه سیاه کم بود دُور(سیاه‌چادر) را می‌بریدند و بر روی شانه‌ها می‌بستند به این معنی که «دُور وَ شُو بُویی» یعنی عزادار باشی و گِل درست می‌کردند و روی شانه‌ها و سر که محل اندیشه انسان و زیبایی‌های آفرینش خداوند است می‌گذاشتند به این نماد که جسم ما از خاک است و به خاک برمی‌گردد.

گزارش از مرضیه شیرخان

انتهای پیام/