آقای زنگنه خود و دولت را از ماجرای قطع گاز ترکمنستان کنار نکشد

محمدرضا کیاشمشکی - "کاهش گاز صادراتی ترکمنستان به ایران"، "ترکمن ها شیر گاز را به روی ایران بستند"، "بازی ناجوانمردانه ترکمنستان با جان مردم ایران"، "ترکمن ها گاز ایران را قطع کرده و به تعطیلات رفتند" اینها نمونه ای از تیتر خبرهایی است که در دوماه اخیر در رسانه های کشور دیده ایم؛ البته این تیترها به چشم های ما ناآشنا نیست. در سالهای اخیر همواره در فصل سرد سال که اساس نیاز استانهای شمالی به گاز وارداتی از ترکمنستان به منظور حفظ فشار شبکه بوده، ترکمنستان برخلاف قرارداد فی مابین با ایران، اقدام به کاهش حجم گاز صادراتی به ایران می کرد. گاها دلیل این اقدام نیاز خودشان به گاز در فصل سرما و اغلب درخواست آنها برای بازنگری در قیمت ها بود.

اینکه چرا ترکمن ها چانه زنی های قیمتی خود را همواره به فصل زمستان و زمان اوج نیاز استانهای شمالی ایران به این گاز موکول کرده اند، نشان از بی اخلاقی آنها دارد که در زمان نیاز، سعی در تحت فشار قراردادن ایران با نقطه ضعف ما که افت فشار در شبکه استانهای شمالی کشور بود داشته اند.

نقطه سیاه این اقدامات ترکمنستان به سال 86 باز می گردد. زمانی که به گفته مسئولان وقت، سرمای شدید ایران در نیم قرن اخیر بی سابقه بود، ترکمن ها گاز ایران را قطع کردند و موجب شدند تا در کوران سرما، جان هموطنان ما در استانهای شمالی با خطر مواجه شود. ایران از این اقدام ترکمنستان بسیار زیان دید؛ به طوری که با انجام اقدامات پرریسکی، خطوط لوله نیمه آماده را به مدار بهره برداری وارد کردند و بیش از ظرفیت از برخی میادین گازی کشور برداشت انجام شد که این کارها تماما با خسارت های بسیار و هزینه های زیاد انجام شد. اما ایران چه کرد؟ «غلامحسین نوذری» وزیر وقت نفت در سال 87 در گزارشی که به مجلس ارائه داد اینگونه گفت: "در این مورد تیمی تشکیل شد و گزارشات ابعاد مختلف در بخش صنعت و خانگی آماده شد و رویه‌ی قرارداد می‌گفت باید با طرف قرارداد مذاکره کنیم و اگر در مذاکره قانع نشدیم به داوری برویم و این کار در مسیر اجراست و با طرف ترکمن در حال مذاکره هستیم و دو دور مذاکره انجام شده و چنانچه با ما به توافق نرسد برای خسارت‌های وارده، ما به داوری خواهیم رفت."

اما هیچگاه ایران اقدام موثر و قاطعی انجام نداد و در عوض بعد از سالها فاش شد که ایران به جای اقامه دعوی علیه ترکمن ها، به باج آنها پاسخ مثبت داده است. شرکت ملی گاز ایران در این خصوص در اطلاعیه رسمی خود عنوان کرد: "براساس قراردادی که از  20 سال پیش میان شرکت ملی گاز ایران و شرکت ترکمن گاز امضا شده است، بخشی از گاز مصرفی مناطق شمالی با واردات از این کشور تأمین می‎شود. اما در طول این مدت، هر از گاهی، رفتارهایی مغایر با اصول قرارداد و حسن همجواری از شرکت ترکمنی سرزده است که مهم‎ترین آن قطع جریان گاز در اوج سرمای سال 86 بود که متاسفانه منجر به پذیرش خواست نامعقول شرکت ترکمن گاز و افزایش 9 برابری قیمت گاز شد."

به عبارتی دولت وقت ایران به جای آنکه درخواست جبران خسارت از شرکت ترکمن گاز و برخورد قاطع با این شرکت را در دستور کار قرار دهد، ساده ترین کار را که عقب نشینی و قبول درخواست نامعقول این شرکت برای فروش گاز به ایران با قیمت 9 برابری بوده را پذیرفته است.

سالها از این مسئله می گذرد و تبعات این واکنش عجیب ایران را امسال نیز شاهد هستیم. در شروع سال 2017 میلادی، شرکت ترکمن گاز اقدام به قطع گاز صادراتی به ایران کرد و مدیران این شرکت بدون اینکه خود را در این زمینه پاسخگو بدانند به تعطیلات رفته و به تماس های مدیران شرکت ملی گاز ایران بی توجهی کرده اند.

اگرچه ایران امسال به لطف افزایش تولیدها و لطف کمتر سرد شدن هوا نسبت به سال 86، دچار مشکل عدیده ای نشد و وزارت نفت با دستور قطع گاز جایگاههای CNG، صنایع، ادارات، نیروگاهها و حتی نانوایی ها، توانست تا امروز گاز بخش خانگی را تأمین کند اما سوال اساسی اینجاست که آیا دولت از کنار این بی اخلاقی ترکمن ها و بازی ناجوانمردانه آنها با جان مردم ایران در فصل سرما، به راحتی عبور می کند؟

پاسخ مثبت است. متأسفانه مسئولان دولتی چون «بیژن زنگنه» وزیر نفت ایران به جای آنکه بر ورود جدی و قاطعانه دولت به این تخلف ترکمنستان تأکید کنند و خود را مدافع حقوق ملت ایران بدانند، نگران روابط تجاری با ترکمنستان هستند.

روز گذشته وزیر نفت در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما در پاسخ به این سوال که واکنش شما به قطع گاز از کشور ترکمنستان چیست با بیان اینکه این یک قرارداد تجاری بازرگانی میان شرکت گاز ایران با شرکت ترکمن گاز بوده است، گفت: "مقدار واردات گاز از ترکمنستان اندک است. این مسئله به خود شرکت گاز واگذار شده که در موردش باید تصمیم بگیرد و در سطح وزارت نفت و دولت نیست. ما می خواهیم با همه همسایگانمان روابط خوب داشته باشیم و این مسئله بین دو شرکت است که باید با همدیگر حل کنند."

آقای وزیر! مگر این نیست که شرکت ملی گاز ایران یک شرکت دولتی و نماینده دولت ایران در امور حاکمیتی گازرسانی است؟ وقتی برنامه گازرسانی به بخشی از شمال کشور به پشتوانه گاز وارداتی از ترکمنستان بر اساس یک قرارداد رسمی بین دو کشور با تأثیرات گسترده و نه یک قرارداد بین دو شرکت خصوصی با تأثیرات محدود، در دستور کار وزارت نفت ایران بوده است، چطور این قرارداد را فقط یک قرارداد تجاری بین دو شرکت می دانید؟

اگرچه به لطف افزایش تولید گاز طبیعی در کشور و تلاشهای وزیر نفت و مجموعه وزارت نفت در گازرسانی مطلوب‌، با وجود قطع گاز وارداتی ترکمنستان، تا امروز مشکل حادی برای مردم شمال کشور به وجود نیامده، اما قطع گاز جایگاههای CNG، صنایع و ... مردم را به زحمت انداخته و هزینه هایی را برای کشور در بعد استانی و حتی ملی به دنبال داشته است. ارسال بیش از برنامه سوخت مایع به نیروگاهها و صنایع شمال ایران نیز با پول همین مردم انجام شده و در صورتی که دمای هوا به ناگاه کاهش چشمگیری در ادامه زمستان داشته باشد، زحمت بیشتری برای مردم ایران به دنبال خواهد داشت.

آیا اینکه دولت وارد گود شده و از حق مردم دفاع کرده و اشتباه سال 86 را بار دیگر تکرار نکند، انتظار زیادی است؟ مطمئنا در این برهه، تأکید بر عدم ورود دولت به این موضوع نه تنها افتخار نیست بلکه نشان از بی توجهی دولت به حقوق مردم دارد.

انتهای پیام/