شهر اراک مهد تاریخ و مفاخر/ بازار اراک شاهکار معماری کهن ایرانی+تصاویر و فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، استان مرکزی استانی در مرکز ایران است که بزرگترین شهر و مرکز آن کلانشهر اراک است و به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود و از شمال به استان‌های البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از شمال شرقی به استان تهران از جنوب به استان‌های لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های قم و اصفهان محدود است.

این استان دارای مساحتی معادل 29٬530 کیلومتر مربع است که 1٬82 درصد از مساحت ایران  را به خود اختصاص داده‌است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 32 شهر،  66 دهستان، هزار و 394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه‌ است.

استان مرکزی به سبب وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از منطقه حوض سلطان، کویر میقان و حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی دو رشته کوه البرز و زاگرس، دارای آب و هوایی متنوع است. 

استان مرکزی به دلیل قرارگیری در مرکز کشور و مجاورت با حکومت‌های بزرگ قبل از اسلام از اهمیت خاصی برخودار بود و به همین سبب شهرهایی که در منطقه وجود دارند از لحاظ تاریخی اهمیت پیدا کرده‌اند که از جمله این شهرها می‌توان به اراک، کمیجان، نراق، آوه، آستانه، نیم‌ور و ساروق، وفس، چهرقانوکرهرود اشاره کرد.

استان مرکزی از جمله استان‌های نخبه پرور کشور است و تعداد مفاخر کشور بیش از 4500 نفر هستند که یک چهارم یعنی معادل 1100 نفر مربوط به استان مرکزی است و این امر نشانگر اهمیت خطه این استان در فرهیخته پروری است از این رو به این استان لقب بهشت مفاخر، سرزمین آفتاب و پایتخت مفاخر و مشاهیررا داده‌اند. 

ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی و اقتصادی شهر اراک

شهرستان اراک مرکز استان مرکزی و مساحت آن 4هزار و 67کیلومتر مربع و جمعیت آن بالغ بر599هزار و 634 نفر یوده و به مرکزیت شهر اراک دارای 3 بخش، 6 شهر و 11دهستان است.

این شهرستان از شمال به شهرستان‌های فراهان و آشتیان، شرق به شهرستان‌های محلات و دلیجان، غرب و جنوب غرب به شهرستان‌های خنداب وشازند و از جنوب به شهرستان خمین محدود می‌شود.

قدمت شهر اراک به دوره قاجار می رسد، پیش از آن، این منطقه بخشی از ایالت عراق عجم به حساب می‌آمد که در زمان فتحعلی شاه قاجار به سبب ناامنی و اختلافات ملی، قشونی به نام عراق تشکیل گردید و یوسف خان گرجی، سپهدار اعظم از فتحعلی شاه تقاضا کرد که برای مرکز قشون عجم قلعه ای نظامی احداث گردد.

بدین ترتیب ساختمان اصلی شهر اراک با نام سلطان آباد بنا نهاده شد و در سال 1231شمسی به پایان رسید و زمانی که راه آهن سراسری در سال 1317 شمسی ایجاد شد، ایستگاهی در کنار شهر احداث گردید و نام ایستگاه را اراک گذاشتند.

سپس بخشنامه‌هایی ابلاغ گردید که نام آبادی‌های مجاور ایستگاه به نام همان ایستگاه خوانده شود، از این رو این منطقه اراک نامیده شد و در زمان‌های بعد اراک از لحاظ مرکزیت مورد توجه قرار گرفت و قطب صنعتی کشور گردید.

وجود کارخانه‌ها و صنایع مختلف در محدوده شهر از عوامل جذب فعالیت‌های صنعتی و خدماتی در این منطقه شده است که مهمترین کارخانه‌های صنعتی اراک شامل ماشین سازی، آلومینیوم سازی، آذرآب، واگن پارس، کمباین سازی، هپکو است.

برای کلمه اراک معانی گوناگونی ذکر گردیده است که تخت شاهی، پایتخت، باغستان و نخلستان، شهرستان، باغ و بارگاه از جمله این معانی است.

پروفسور هرتسفلد آلمانی "اراک" را شکل فارسی کلمه عراق و به معنی سرزمین هموار دانسته‌اند، اهالی شهرستان عمدتاً به زبان فارسی و در بخش‌هایی به زبان ترکی تکلم می‌کنند و غذای محلی استان آش ترخینه،کاچی، دیزی، نان فتیر و کسمه است.

جاذبه‌های طبیعی شهر اراک

تالاب و کویر میقان این تالاب درفاصله 15کیلومتری شمال شرقی اراک بامساحت110کیلومتر مربع واقع شده و دریاچه موجود آن به18کیلومتر مربع می‌رسد.

در وسط آن دو جزیره به نام‌های کریستالین 1و2قرار گرفته که در واقع ازرسوبات کربنات کلسیم وسایر نمک‌های بالا آمده تشکیل شده است و در اطراف دریاچه گیاهان تاغ وقره داغ می‌روید که درتثبیت خاک و ماسه‌های اطراف تالاب موثر هستند.

عبورازاین تالاب به دلیل وجود گل و لای فراوان حتی درتابستان ممکن نیست و تلاش گروه های کوهنوردی برای عبورعرضی آن تاکنون ناموفق بوده است.

این تالاب درشمال شرقی اراک دردشت فراهان، جاده اراک به  فرمهین، دوراهی داوودآباد، 15کیلومتری شمال و شمال شرقی اراک، دشت گیاهان قره داغ در ضلع جنوبی جاده قرار دارد.

غار سفیدخانی دسترسی به این غار از طریق روستاهای رباط میل و خانه میران امکان پذیر است که در 18 کیلومتری جنوب غربی شهر اراک در کوه سفیدخانی واقع شده است.

دهانه غار 70.40 سانتی متر است ولی محوطه غار زیاد وسیع نیست و اهمیت آن به منبع آب راکد و سنگین و غیرآشامیدنی آن است.

ستون های آهکی استدلاکتیتی فراوان و زیبایی در این غار  دیده می‌شود و یکی از بزرگترین آن ها به صورت قندیل زیبایی از سقف غار آویزان است.

چشمه چپقلی منطقه طبیعت گردی و گردشگری موسوم به چپقلی در 28کیلومتری جنوب غربی جاده اراک-بروجرد در روستای رباط میل  قرار دارد که هم‌اکنون با تسهیلات به عمل آمده و تأسیسات رفاهی به یک نقطه قابل توجه برای انجام برنامه طبیعت‌گردی در آمده است.

یکی از نقاط خوش آب وهوا در فصول گرم که نزدیک اراک است، به شمار می‌رود که یکی از آب‌های سرد و سبک به شمار می‌رود و برای دفع سنگ کلیه موثر است.

باغ وحش و پارک جنگلی شهید باهنر این پارک جنگلی در سطح ملی عملکرد دارد و درشرق شهر اراک و مجاورت جاده اراک-تهران قرار گرفته است که فضای سبز این پارک با گونه‌های مناسب و سازگار با اقلیم اراک انجام شده است.

منطقه شکار ممنوع تالاب میقان وسعت منطقه شکار ممنوع تالاب میقان اراک 25هزار هکتار است که تالاب میقان بامساحتی حدود 12هزار هکتار ناحیه‌ای کم ارتفاع، مردابی، پیت‌زار، طبیعی، دایمی و با آب شور در مرکز این منطقه قرار گرفته است.

دراین تالاب حدود 80گونه پرنده و چندین گونه پستاندار و خزنده شناخته شده و تالاب میقان به‌عنوان یک زیستگاه کلیدی برای درنا در مرکز کشور محسوب می‌شود.

غار سوله خونزا این غار در روستای شمس‌آباد که در جنوب شرقی اراک بین قره‌کهریز- کزاز قرار دارد، واقع شده و غار دو راه دسترسی دارد، راه نخست از طریق روستای عقیل‌آباد و راه دوم از طریق روستای علیم‌آباد است.

غار دارای 2دهانه است، غار نخست به طول  37 متر و عرض 51. متر، غار دوم به طول 47 متر و ارتفاع 1.5متر است و در انتهای غار یک حوض ساخته شده که جنس آن ساروج و دارای آب گوارایی است.

غار کبوتر در دره مقابل غار آسیلی در ادامه جاده خاکی که به ارتفاعات پشت کوه می‌رود، غاری رو به مشرق در ارتفاع 200متر از زمین قرار دارد، که به کبوتر معروف است، زیرا دارای کبوتر چاهی است.

این غار 2دهانه دارد، دهانه اصلی در بالا فراخ وبزرگ است و دارای شیب منفی بوده و باید با طناب و فرود فنی از آن فرودآمد، دهانه فرعی کمی پایین‌تر از دهانه اصلی و با شیب تندی به تالار اصلی متصل می‌شود.

غار آسیلی غار آسیلی در نزدیک روستای امان‌آباد، در غرب انجدان قرار دارد، طول کلی غار 73.5 و عرض آن 8متر است.

دراین غار حوضچه‌هایی وجود دارد که دیواره‌های آن را مواد آهکی و بلورهای منشوری استالاکتیتی پوشانده‌اند که مدخل غار 2دریچه دایره  شکل است و ستونی به محیط یک متر دیواره وسطی  این 2دریچه را تشکیل می‌دهد.

غار میلانون این غار دارای دو دهانه بوده که یکی مایل است که راه عبور و رسیدن به انتهای آن است و دیگر عمودی است که در حدود 3 متر بالاتر از دهانه اولی قرار دارد.

غار طاق رچه این غار از غار آسیلی به انجدان نزدیک‌تر است، دو درخت بزرگ مقابل دهانه آن روییده و منظره زیبایی به غار داده و طول غار 22 متر، عرض میانه آن 7 متر، عرض انتهای آن 11 متر و ارتفاع غار 3 متر بوده و دهانه غار رو به جنوب است.

غار گیوه‌کش گیوه کش غار کوچکی است که طول غار 9 متر و عرض آن 6 متر و ارتفاع آن 1.5متر است و عرض دهانه نیز 4 متر بوده که در قسمت شرق انجدان قرار دارد.

مناطق نمونه گردشگری شهرستان اراک

این مناطق دارای قابلیت‌های گردشگری به لحاظ وجود جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی است و دولت به منظور افزایش انگیزه برای سرمایه‌گذاران در صنعت گردشگری و ایجاد تأسیسات مورد نیاز در این حوزه اقدام به ارایه تسهیلات کرده است.

در شهرستان اراک، مناطق هزاوه، کویرمیقان، هفتادقله، کوه سفید خانی(خانه میران)، دره گردو، تخت سادات کرهرود، کلاله سنجان به‌عنوان مناطق نمونه گردشگری معرفی شده و مطالعات اولیه آن انجام شده است.

هزاوه منطقه گردشگری هزاوه با مساحت 30هکتار در20کیلومتری شمال غربی شهر اراک قراردارد که به سبب وجود چشمه‌سارهای متعدد همچنین حاصل‌خیزی و اقلیم مطلوب، زمینه مناسب و مساعدی برای رشد و پرورش انواع درختان میوه در این منطقه ایجاد شده است.

وجود آثاری چون امامزاده سلطان سیداحمد(جد امجد مقام معظم رهبری) مربوط به سده 8 و 9هجری قمری پیشینه تاریخی هزاوه را می نمایاند، خانه منتسب به امیرکبیر، مسجد، حمام و تپه‌های تاریخی از دیگر آثار موجود در این روستا است.

تالاب کویری میقان منطقه گردشگری کویرمیقان با مساحت 500هکتار در 15کیلومتری شمال شرقی اراک واقع گردیده و دراین تالاب قریب به 16درصد از پرندگان کشور و 52گونه گیاهی زیست می‌کنند و چاله‌های جمع آوری نمک دارای قدمت تاریخی است.

هفتاد قله این منطقه به مساحت 97هزار و 437هکتار در فواصل مکانی 30کیلومتری در شمال خمین، 15کیلومتری شمال غرب محلات، 35کیلومتری شمال غرب دلیجان و 25کیلومتری شرق اراک، جاده اصلی قم- اراک، روستای ابراهیم آباد، روستای شهسواران واقع شده است.

دره چکاب و سیبک از مهمترین دره‌های این منطقه هستند که به سبب در برداشتن چشمه‌هایی به همین نام به عنوان آبشخور مورد استفاده وحوش قرار می گیرد.

41گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شد و 71گونه پرنده نیز وجود دارد و با استفاده از دوربین‌های تله ای نصب شده، برای نخستین‌بار در طول تاریخ حیات، این منطقه موفق به ثبت تصاویر پلنگ گردید.

وجود بیش از 70کتیبه بر دل کوه متعلق به 400سال پیش از میلاد نشان از ارزش زیستگاهی این منطقه دارد، منطقه نمونه گردشگری هفتاد قله با مساحت 1000هکتار در سال 1353 تحت حفاظت محیط زیست درآمده است.

کوه سفیدخانی(خانه میران) منطقه سفیدخانی با مساحت 100هکتار از جمله فضاهایی است که به موجب مطالعات تربیت بدنی استان و اظهار نظر کارشناسان فدراسیون اسکی کشور برای استقرار پاره‌ای از امکانات زمستانی و تابستانی مناسب تشخیص داده شده است.

این محوطه به سبب نزدیکی به شهر اراک و وجود امکاناتی از قبیل تله لوژ و کانال های شیبدار(سرسره) برای تفریحات خانوادگی و گذران اوقات فراغت مناسب است.

وجود برف در زمستان و دمای مناسب هوادربهاروتابستان باعث خواهد شد این امکانات در بیشتر اوقات سال مورد استفاده اهالی و بازدید کنندگان استان قرار بگیرد.

دره گردو منطقه نمونه گردشگری دره‌ گردو با وسعت 100 هکتار در جنوب شهر اراک (جنوب شرقی دامنه کوه سرخه) قرار دارد و از آب و هوای مناسب، طبیعت بکر و مسیر دسترسی آسان برخوردار است.

تخت سادات کرهرود منطقه گردشگری سادات از جاذبه­‌های گردشگری چون چشمه، باغات میوه، اراضی کشاورزی، مراتع سرسبز، جاذبه‌­های طبیعی، کوهستانی و مقبره سادات برخوردار است که به همین سبب به تخت سادات معروف شده و بامساحت100 هکتار در 5 کیلومتری جنوب غربی اراک و در محدوده شهر کرهرود قرار گرفته است.

کلاله سنجان منطقه تفرجگاه کلاله سنجان در 5کیلومتری غرب اراک واقع شده و سفره خانه سنتی، وسایل بازی و مجتمع اقامتی رفاهی آفتاب از امکانات کنونی این تفرجگاه است.

منطقه انجیرک مجتمع گردشگری ورزشی انجیرک در 7کیلومتری جاده اراک- خمین احداث شده که در حال حاضر فاز 1اجرا شده  و عملیات اجرایی فاز 2 در حال پیگیری است و این بخش جزو منطقه نمونه گردشگری محسوب می‌شود.

جاذبه های تاریخی، فرهنگی و مذهبی شهر اراک

شهر اراک به سبب قرارگیری در مسیر جاده‌های تاریخی و موقعیت جغرافیایی و ارتباطی با استان‌های جنوبی و غربی ایران نقش بسیار مهمی را در توسعه تبادلات کالا، تجارت و فرهنگ‌ها داشته است و به همین سبب بناهای تاریخی، فرهنگی و مذهبی به لحاظ کمی و کیفی نشان دهنده اهمیت و ویژگی خاص این شهرستان است.

مجموعه تاریخی بازار اراک مجموعه تاریخی بازار اراک نیز نمونه ارزشمندی از شهرسازی اوایل قرن 13 است و این بازار در زمان فتحعلی شاه قاجار (دومین شاه قاجار) در سال 1227 قمری توسط یوسف خان گرجی بنا شده است.

بام آن گنبدی بوده و با کاهگل پوشیده شده و در مرکز هر گنبد نورگیری تعبیه شده است که کار تهویه و نوررسانی را انجام می‌دهد.

عمده حجره ها در راسته بازارها استقرار یافته و کارگاه‌های تولیدی، باراندازها، انبارها و بازارچه‌های اختصاصی در سراها مستقر شده است.

مدرسه سپهداری "امام خمینی(ره)" دربافت قدیمی شهر اراک و جنب بازار اراک مسجد و مدرسه علمیه قرار گرفته که در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.

ساخت و نوع معماری به کار رفته در ساخت گنبد، ایوان و حجره‌های اطراف و کاشی‌کاری‌ها اقتباسی از معماری صفوی است.

مقبره آقا نورالدین عراقی آقانورالدین از برکات علمی واخلاقی بسیاری برخوردار بوده و از مرجع دینی مردم اراک بوده است.

ساخت مقبره این بزرگوار در در موقعیت یکی از دروازه‌های قدیمی اراک به نام شهرجرد در سال 1351 شروع و در سال 1358 خاتمه یافته است و این بنا متعلق به دوره قاجار است.

کلیسای مسروپ مقدس این کلیسا دارای پلان مستطیل شکل است و نمای بیرونی کلیسا با آجرسفال تزیین شده که در اراک، خیابان شهید بهشتی، خیابان دکتر چمران(نیسانیان سابق ) واقع شده و متعلق به دوره قاجار است.

کارونسرای شاه عباسی این بنا مربوط به دوران صفوی است که در جاده اراک-خمین ودر فاصله 40کیلومتری شرق اراک روستای کاروانسرا قرار دارد که فرم کلی این بنا به شکل تقریباً مربع با چهار ایوان در جهات اصلی و یک حیات مر کزی است.

مسجد آخوند بنای مسجد آخوند در داخل شهر اراک حد فاصل خیابان مولوی و کوچه سعدی قرار گرفته و بنای مسجد از بخش‌هایی مانند حیاط، شبستان، طبقه همکف، دستشویی و سردر ورودی جداگانه تشکیل شده است که اندکی پایین‌تر از کف اصلی کوچه وخیابان گفته شده قرار گرفته و این بنا مربوط به دوره قاجار است.

قلعه حاج وکیل بنای قلعه حاج وکیل امروزه در محله عباس آباد در خیابان شهید چمران(نیسانیان) واقع شده و شامل حیاط، ایوان، شبستان، قسمت هم‌کف و بالاخانه بوده و بنایی مربوط به دوره قاجار است.

حمام علیا حمام تاریخی محله علیا در داخل شهر سنجان، محله علیا در خیابان شهرداری واقع شده و بنای حمام مشتمل بر سر در ورودی، فضای سر بینه، گرم‌خانه، خزینه و تون حمام است.

داخل حمام فضایی 8ضلعی است که در وسط آن حوض بزرگی قرار گرفته و این حمام مربوط به دوره قاجار است.

امامزاده 72 تن ساروق این امامزاده در فراهان 50کیلومتری شمال غرب اراک، شهرساروق قرار دارد که شکل کلی گنبدها با پلانی چهار ضلعی است و قدمت آن به قرن ششم  و هفتم هجری قمری بر می‌گردد.

امامزاده محمدعابد(ع) امامزاده محمدعابد(ع) فرزند امام موسی کاظم(ع) است که در 12کیلومتری شمال اراک و در مجاورت روستای مشهد میقان واقع شده و بنای این بقعه مربوط به دوره صفوی-قاجار و دارای پلان مربع شکل است.

امامزاده ابراهیم(ع) بنای بقعه امامزاده ابراهیم(ع) در داخل روستای مشهدالکوبه واقع شده و امروزه بنای اصلی امامزاده در داخل فضای آجری بزرگی قرار گرفته است.

بر بالای فضای مربع شکل امامزاده، گنبدبلند و مخروطی شکل قرار گرفته که امروزه تعدادی از کاشی‌های آبی وسفید رنگ آن هنوز دیده می‌شود و این بنا متعلق به دوره صفوی است.

امامزاده حواخاتون(ع) این امامزاده درروستای موت‌آباد در فاصله 15کیلومتری شمال شرق اراک قرار دارد که بنای امامزاده از 3بنای مجزا تشکیل شده و قدمت آن به دوره سلجوقی بر می‌گردد.

بقعه پیر مراد آباد ابن بنا در فاصله روستای مرادآباد در 14کیلومتری شمال شرقی اراک قرار دارد که در دوره سلجوقی ساخته شده و یک برج آرامگاهی به صورت پایه 12ضلعی و دارای گنبدی آجری است.                      

امامزاده عبدالله (ع) این امامزاده در فاصله 35کیلومتری اراک- خمین داخل روستای کودزر قراردارد و این بنا با طرح 8ضلعی منتظم ساخته شده  و متعلق به قرن 4قمری است.

بقعه شاه قریب این بقعه از پیشوایان فرقه اسماعیلیه بوده که در شمال شرق روستای انجدان واقع شده است و از لحاظ معماری جالب و آثار دوره  تیموری قلمداد می‌شود.

بقعه شاه قلندر این بقعه از رهبران  فرقه اسماعیلیه بوده که در روستای انجدان واقع شده و بنای آن از آجر ساخته شده وپلان آن به صورت 8ضلعی است که مربوط به دوره صفوی به حساب می‌آید.

امامزاده چهل دختران بنای تاریخی امامزاده چهل دختران در روستای انجدان واقع شده و بنای آن به صورت مستطیل شکل ساخته شده  و دارای یک ورودی در جهت غربی  است و داخل بنا به صورت مربع ساخته شده و مربوط به دوره صفوی ا ست.

میراث معنوی شهرستان اراک

آثاری از شهر اراک تحت عنوان میراث معنوی شهر ستان اراک در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده که شامل تعزیه سیار اراک، علم گردانی هزاوه، چغچغه‌زنی انجدان،گیوه دوزی سنجان، حلوای تبق ابراهیم آباد اراک، پخت سنتی فتیر و کسمه اراک است.

 تعزیه  سیار اراک تعزیه سیار بازار اراک از قدیمی ترین آیین های عزاداری در اراک است که پس از 3دهه دوباره با همت پیشکسوتان و فعالان عرصه تعزیه شهر اراک، طبق رسوم گذشته ابتدا نقاره زنان و شتران وارد بازار می شوند و سپس گروه سینه زنان و بعد از آن شبیه خوانان می‌آیند و طول بازار را از ابتدا تا انتها طی می‌کنند.

دسته شبیه خوانان وارد می‌شوند، هر دسته به طور مجزا گوشه‌هایی از یک تعزیه را می خوانند، البته در گذشته اجرای تعزیه سیار به این صورت بود که هر روز از ایام محرم متعلق به یک تعزیه بود و تعزیه‌خوانان پس از تقسیم نسخه‌ها به گروه‌هایی تقسیم می شدند و هرکدام بخشی از تعزیه را در بازار که حسینیه اراک بود، می‌خواندند.

تعزیه سیار اراک قدمتی طولانی دارد، در گذشته بازار اراک حسینیه اصلی مردم اراک بوده که از قدیم دو هیئت بزرگ محله‌های قلعه و حصار در آن عزاداری می‌کردند.

علم گردانی هزاوه غروب آخرین روز ماه ذی‌الحجه که مقارن با شب اول محرم  است، جمعی از سادات علم‌گردان هزاوه در امامزاده حضوربه‌هم می‌رسانند تاعلم را برای گردش در ایام محرم آماده کنند.

این علم یک قطعه چوب به ارتفاع 6متر و یک سرپنجه که نماد انسان است، البته سرپنجه دونوع یعنی سرپنجه نقره ای که تاروز نهم محرم بر روی تنه علم نصب می شود و سرپنجه طلایی که درروز عاشورا سرپنجه نقره ای را برداشته وسر پنجه طلایی را نصب می‌کنند و به هنگام نماز ظهر "لحظه شهادت امام حسین(ع)" سرپنجه را از تنه علم جدا می‌کنند، است.

سادات هزاوه بعدازظهریا غروب ،سه  بار علم رادور امامزاده بانوحه های عاشورایی به گردش در می‌آورند سپس مسافت 600متری را تا محلی که به نام تپه حاج مبارک مشهور است طی کرده و علم روی تپه برده می‌شود.

چغچغه زنی انجدان چغچغه وسیله ای است که به صورت جفت و به اشکال مختلف از جنس چوب تهیه می گردد، نمونه‌های قدیمی‌تر این ابزار در روستای انجدان به شکل تراش خورده و خراطی شده موجود است.

علت تمایز محرم در انجدان با دیگر مناطق علاوه بر پرشور بودن آن رسم خاصی است که تنها در این محل برگزار می‌گردد و برای سوگواران جذابیت خاصی دارد.

این رسم خاص "چغچغه‌زنی" نام دارد، بنابرتعریف محلیان هنگامی که واقعه کربلا اتفاق افتاد و خبرشهادت امام شیعیان و یارانش به گوش شیعیان رسید مردم از شنیدن این خبر بسیار سوگوارگشته و سنگ برسر زدند.

با گذشت زمان سنگ بر سر زدن در این نوع سوگواری مبدل به زدن دو قطعه چوب به هم شد و هر فرد برای خود 2قطعه چوب طوری تراش می‌داد که به راحتی در دست گرفته شود و همان صدای سنگ زدن را بدهد و این رسم را چغچغه زنی نامیدند، چغچغه‌زنی در روز نهم محرم و روز یازدهم محرم صورت پذیرد، 

گیوه دوزی سنجان گیوه‌دوزی از قدیمی‌ترین صنایع دستی شهر اراک است که به‌عنوان میراث معنوی ثبت شده است، همه مراحل تولید این پاپوش دستی و مواد اولیه آن نخ قالی و ضایعات چرم است.

رویه گیوه اغلب به دست زنان با نوعی سوزن بانام محلی جوالدوز بافته می شود، قسمت کفی آن  نیز به  وسیله مردان با استفاده از ابزاری به‌نام تخت به اصطلاح آجیده می شود و در صورت لزوم رویه این پاپوش با استفاده از سیریش اندوده می‌شود تا مانع نفوذ آب به درون آن شود.

شیوه کشی(ساخت تخت گیوه) و رویه چینی (بافت رویه گیوه) دو بخش اساسی در تولید گیوه است و این هنرمخصوص  زنان و دختران روستا است که با استفاده از نخ تابیده در ضخامت‌های مختلف یک لایه یا چند لایه و سوزن مخصوص به گیوه چینی تولید می‌شود و هر چه نخ به کار رفته نازک‌تر باشد مرغوبیت گیوه تولیدی نیز بیشتر است.

پس از پایان کار،گیوه قالب‌گیری می‌شود که دراین کار از قالب‌های مخصوصی از چوب، به شکل پا استفاده می‌شود و این نوع گیوه‍‌ها به خاطر جنس نخی آن بسیار سبک است.

حلوای تبق ابراهیم آباد روستای ابراهیم آباد در 30کیلومتری مشرق اراک قرار دارد، حلوای نذری تبق هر ساله در روز 29ماه رمضان در آنجا پخته می شود و دو گروه از بانوان در پخت حلوا شرکت می‌کنند که از اهالی ابراهیم آباد هستند.

حلوا از آرد، روغن گاو، زعفران، گلاب، شیره انگور، هل، گشنیز، کنجد، دارچین و برگ‌های گل محمدی تشکیل شده است.

فتیر و کسمه سوغات خوش طعم اراک/ شیوه پخت سنتی فتیر و کسمه اراک

مواد کسمه و فتیر از ترکیبات آرد گندم، آب، روغن، شکر، تخم مرغ، کنجد و مقدار بسیار اندک مایه خمیر تشکیل می‌شود، در برخی از فتیرپزی‌ها به این ترکیبات شیر اضافه می‌کنند که به آن  فتیر یا کسمه شیرمال می‌گویند، اما بعضی از فتیرپزی‌ها فقط با استفاده از خمیر را با مواد گفته شده عمل می آورند و در آن صورت به آن فتیر و یا کسمه معمولی می‌گویند.   

موزه های دیدنی شهر اراک

موزه چهارفصل حمام چهار فصل از زیباترین آثار معماری دوره قاجار در اراک است، نام چهارفصل برگرفته ازتابلوهای کاشی‌کاری شده در چهار جهت حمام در بخش سربینه مردانه بوده که بنابر شرایط مختلف فصول سال به تصویر کشیده شده است.

این حمام در خیابان شهید دکتر بهشتی شهر اراک واقع شده است.

موزه حسن پور این خانه در بافت تاریخی اراک و مجموعه بازار در گذر سپهداری به فاصله 5متری از گذر اصلی بازار واقع شده است.

این خانه بنایی است درون‌گرا با یک حیاط مرکزی، موزه به بخش‌های مختلفی مانند تالار خط و خطاطی، تالارسفال، شیشه و سرامیک، تالار فرش وگلیم، تالار فلز و آثار حجمی، تالار چوب و منسوجات تقسیم می‌شود.

موزه مفاخر نوع این بناکوشکی با تزیینات آجری خاص دوره قاجاری ساخته شده و دارای 2ایوان شرقی و غربی است.

این ساختمان دارای 11اتاق، حمام خزینه‌ای قدیمی که در گوشه حیاط ساخته شده است و در سال 1384به عنوان موزه مفاخر اقتتاح گردید و دارای 8تالار است.

موزه مفاخر اراک در انتهای خیابان  شهید بهشتی، نرسیده به میدان شریعتی قرار دارد.                                             

موزه سنگ و گوهر دراین موزه انواع کانی‌های معدنی و سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی گردآوری شده است، بنابراین در قالب این موزه ایجاد یک فضای آموزشی- پژوهشی سعی بر تحقق این مهم دارد.

دراین مجموع لابراتور مجهز گوهرشناسی جهت تشخیص انواع سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و کانی‌ها ایجادگردیده است.

این موزه اراک، در بلوار قدس، خیابان گلستان، نبش گلستان 6 واقع شده است.

موزه حیات وحش موزه حیات وحش اراک، بخشی از اداره کل حفاظت محیط زیست این استان است و مساحت کل موزه 425متر مربع بوده و از 3طبقه تشکیل شده است.

این موزه با وجود مهره‌داران و بی‌مهره‌ها مقام نخست را در میان سایر موزه‌های مراکز استان به خود اختصاص داده است. 

موزه میراث کشاورزی و مردم شناسی موزه میراث کشاورزی و مردم شناسی ساروق در جوار امامزادگان 72 تن ساروق قراردارد، در این موزه ابزار و آلات کشاورزی صنعتی که شامل وسایل شخم زدن و درو کردن بوده به نمایش گذاشته شده و بخشی از این موزه اشیا و آثاری که مردم ساروق جمع‌آوری کرده و مربوط به دوره قاجاری است، قرار دارد.

موزه آموزش وپرورش این موزه در سال1388 تأسیس شده و در 3طبقه که شامل موزه آموزش وپرورش، پژوهش سرای خلیج فارس و نمایشگاه دایمی موادمخدر است.

در این موزه اسناد و مدارک آموزش وپرورش، تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی و شامل غرفه شهدا، غرفه خیرین مدرسه ساز، غرفه پرورشی، غرفه تربیت بدنی است.

این موزه در اراک و میدان شهدا، ابتدای پل خیبر، کوچه آموزش وپرورش قرار دارد.

مشاهیر و مفاخر شهر اراک

استان مرکزی و شهرستان اراک زادگاه و مهد رشد مفاخر و مشاهیر بزرگ و تاریخ ساز در ایران بوده است، به همین دلیل استان مرکزی و شهرستان اراک دارای جایگاه ویژه‌ای در کشور است.

این مشاهیر در زمینه‌های مذهبی، سیاسی، تاریخی، اجتماعی، عرفان، فلسفی و علوم نوین دارای مراتب عالی و تأثیرگذار بر کشور و جهان بوده‌اند.

ازجمله این مشاهیر و مفاخر می‌توان به میرزا محمدتقی خان امیرکبیر، میرزا ابوالقاسم فراهانی، آقا نورالدین عراقی، آقا ضیاالدین عراقی، حاج آقا محسن عراقی، آیت الله محمدعلی اراکی، کربلایی کاظم ساروقی، علی اکبر خان فراهانی، دکتر محمد مهدی فولادوند، دکتر نیسانیان و دکتر محمد خزائلی اشاره کرد.

صنایع دستی شهر اراک

دستبافت‌های سنتی(قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی)، رودوزی‌های سنتی، آثار چوبی(منبت، کنده کاری روی چوب، معرق کاری، پیکرتراشی، خراطی، ساخت و سازهای سنتی، مشبک و گره چینی چوب)، سفالگری، کتابت و نگارگری(طراحی سنتی، نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب و تشعیر، خوشنویسی،کتیبه نویسی)، آثار فلزی(مسگری، قلمزنی، سفیدگری، چلنگری، مشبک فلز، ملیله طلا و نقره)، پاپوش سنتی(گیوه‌دوزی و گیوه‌بافی)، آرایه‌های معماری(گچ‌بری سنتی، آینه‌کاری)، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، مرواریدبافی، میناکاری، صحافی سنتی، سراجی سنتی، زره بافی، چاپ باتیک، سوخت روی چوب، بافتنی‌های سنتی، البسه محلی، پا پیر ماشه و فرش ساروق که شهرت جهانی دارد از صنایع دستی این شهر به شمار می‌روند.

بازارچه های صنایع دستی شهر اراک

یکی از بازارچه‌های صنایع دستی استان مرکزی در اراک، خیابان محسنی، گذر حاج تقی خان، سرای مهر قرار دارد که عرضه کننده جاجیم، تذهیب، سنگ‌های قیمتی، معرق، منبت، گیوه است.

یکی دیر از این بازارچه‌ها در اراک، نگارخانه استاد واشقانی، انتهای خیابان شهیدبهشتی، جنب دانشگاه اراک قرار گرفته و عرضه کننده اقلام صنایع دستی است.

هتل‌ها و مراکز اقامتی شهر اراک

هتل امیرکبیر در اراک، مجتمع تفریحی و توریستی امیرکبیر، هتل معلم در اراک، خیابان فتح شیاکوه(نمک کوری‌ها)، مجتمع فرهنگیان، هتل پیام در اراک، خیابان جهاد، شهرک شهید بهشتی، فاز1، هتل زاگرس در اراک، خیابان شهید شیرودی، خیابان شهید قدوسی هتل‌های شهر اراک هستند.

از دیگر مراکز اقامتی این شهر به مهمانپذیر تخت جمشید در اراک، خیابان امیرکبیر، مهمانپذیر جهان در اراک، خیابان امام خمینی(ره)، مهمانپذیر یاس در اراک، خیابان امیرکبیر، مهمانپذیر توحید در اراک، میدان شهدا باید اشاره کرد.

سفره خانه‌های سنتی شهر اراک

سفره خانه سنتی کوهستان واقع در اراک، مجتمع سیاحتی امیرکبیر، سفره خانه سنتی پارسیان  در اراک، خیابان محسنی، سرای مهر،  سفره‌خانه سنتی سلطان در اراک، شهرصنعتی، جنب استخر، سفره خانه سنتی پاسارگاد در اراک،کوی صنعتی، سفره خانه سنتی مجتمع طوفان در اراک،کیلومتر 7 محور اراک- خمین، روبروی انجیرک، سفره‌خانه سنتی ارگ در اراک، میدان ارگ، سفره‌خانه سنتی شاهین در اراک، محور گردشگری اراک- خمین کیلومتر 4روستای حسین‌آباد بغدادی، سفره‌خانه سنتی سرچشمه در اراک، محور گردشگری اراک-خمین کیلومتر 4روستای حسین‌آباد بغدادی، سفره خانه سنتی خاطره سازان پاسارگاد در اراک، محور گردشگری اراک- خمین، کیلومتر 4روستای حسین‌آباد بغدادی مهمترین مراکز تفریحی و سفره‌خانه‌های دیدنی برای گردشگری است.

مجتمع های تفریحی و توریستی

مجتمع‌های تفریحی و توریستی در شهرها از مراکزی است که بی‌شک مسافران تمایل دارند تا ساعتی در این مراکز به تفریح بپردازند که در اراک مجتمع گردشگری و تفریحی طوفان واقع در اراک، محور گردشگری اراک- خمین، کیلومتر 7، مجتمع گردشگری شاهین واقع در اراک، محور گردشگری اراک- خمین، کیلومتر 4، روستای حسین‌آباد بغدادی، مجتمع شهربازی لالهواقع در اراک، ابتدای جاده تهران، مجتمع گردشگری آفتاب واقع در اراک، سنجان، منطقه نمونه گردشگری کلاله، مجتمع گردشگری و پذیرایی دشت بهشت واقع در اراک، روستای نظام آباد، مجتمع گردشگری و پذیرایی خاطره سازان پاسارگاد واقع در اراک، روستای حسین آباد بغدادی مهمترین این مجتمع‌های تفریحی و توریستی است که میزبان مردم و مسافران است.

گزارش از مبین جلیلی

انتهای پیام/