مدافعین کُرد سوریه، خشم ترکیه و التفات آمریکا

به گزارش خبرگزاری تسنیم، می­‌دانیم که همه­ جریانات سیاسی و نظامی کردهای سوریه، زیر دو چتر بزرگ گرد هم آمده‌اند: کردهای وابسته به پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن در مجموعه­‌ای به نام «حزب اتحاد دموکراتیک» (PYD) سازماندهی شده‌اند و همچنین جریانات و احزاب کُرد سوری وابسته به مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در طیف گسترده «شورای میهنی کردها در سوریه» (ENKS) گردهم آمده‌اند.

گروه نخست، بر اساس یک توافق نانوشته با دولت مرکزی سوریه، کنترل مناطق شمال کشور را در دست گرفته و در برابر داعش و دیگر گروه‌های تکفیری جنگیده و می‌جنگد و در این میدان، از حمایت‌های آمریکا و روسیه نیز بهره می‌گیرد، اما به شدت مورد خشم و غضب ترکیه است.

گروه دوم یا همان شورای میهنی، در هیچ کدام از مناطق کردنشین شمال سوریه، اجازه فعالیت ندارد و خود را در صفوف معارضین سوری جای داده و در مذاکرات ژنو، آستانه، دوحه، لندن و همچنین در گردهمایی‌های ضد دولت سوریه حضور دارد. شورای میهنی، از حمایت‌های خاص آمریکا و تایید نسبی روسیه برخوردار است و علاوه بر این، نه تنها مورد خشم ترکیه نیست بلکه به شدت مورد تایید و مورد حمایت آنکارا است.

اختلاف نظر واشنگتن و آنکارا

پس از شعله ور شدن مجدد جنگ بین ترکیه و پ.ک.ک، به طور طبیعی، این درگیری، بر معادلات مرتبط با شمال سوریه هم اثر گذاشت. چرا که بسیاری از فرماندهان قدیمی پ.ک.ک که در شمال سوریه هدایت نیروهای موسوم به «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) را بر عهده داشتند، در عین حال، گهگاه دستوراتی هم در مورد مناطق کردنشین ترکیه نیز صادر می‌کردند و تحرکات آنها از چشم سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، دور نماند.

علاوه بر این، اظهارات سران پ.ک.ک در ارتباط با ضرورت تاسیس مناطق خودگردان دموکراتیک در شهرهای کردنشین ترکیه و حفر خندق در وسط خیابان‌ها به منظور تثبیت این مناطق، در کنار قدرت گرفتن پ.ک.ک در شمال سوریه، رفته رفته، سران ترکیه را به سوی این باور سوق داد که ممکن است در آینده‌ای نزدیک، دو منطقه از کانتون‌های سه گانه کردنشین جزیره و کوبانی، به مناطق کردنشین ترکیه متصل شوند و چنین چیزی، پ.ک.ک را صاحب یک دفاکتوی گسترده و خطرناک کند. (لازم به توضیح است که سومین منطقه کردنشین شمال سوریه یعنی عفرین با مناطق ترک نشین ترکیه هم مرز است و رود فرات و چند شهر عرب نشین، بین عفرین و کوبانی قرار گرفته و از این نظر، یک استثنا به شمار می‌آید.)

ترس ترکیه از قدرت گرفتن پ.ک.ک در شمال سوریه در کنار چندین عامل اثرگذار دیگر، موجب آن شده که طی دو سال اخیر، اردوغان و همراهان او، مداوماً بر این موضوع تاکید کنند که حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه یا پ.ی.د نیز مانند داعش و پ.ک.ک، تروریست است. اما هم در دوران اوباما و هم در دوران ترامپ، واشنگتن بارها اعلام کرده که با نظر ترکیه موافق نیست.

آمریکا صراحتاً اعلام کرده که پ.ک.ک را تروریست می‌داند،  اما در مورد پ.ی.د چنین نظری ندارد. اگر چه این اختلاف نظر، برای صالح مسلم رهبر پ.ی.د و همراهان او، فرصت و امکان چانه زنی و امتیاز گرفتن به وجود آورده و در همان حال، با روسیه نیز به صورت هماهنگ عمل می‌کند، اما این گروه کُردی وابسته به پ.ک.ک، نتوانسته خود را از شر مزاحمت و هجوم‌های گاه و بیگاه ترکیه نجات دهد و لابی‌های دستگاه دیپلماسی ترکیه باعث شده که صالح مسلم نه تنها به هیچ کدام از مذاکرات رسمی مرتبط با سوریه دعوت نشود، بلکه تا به حال، به درخواست آنکارا،  برای او ویزای آمریکا نیز صادر نشده است.

طی روزهای اخیر، جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که این کشور به حمایت از مدافعین کُرد در شمال سوریه ادامه می‌دهد و این در حالی است که اردوغان تا چند روز دیگر، برای دیدار با رئیس جمهور، راهی آمریکا می‌شود و بدون شک مهمترین درخواست او از دونالد ترامپ، قطع همکاری آمریکا با مدافعین کُرد سوری خواهد بود. ولی در نشست سومالی که در لندن برگزار شد، ماتیس در جریان دیدار با بن علی یلدرم نخست وزیر ترکیه، آب پاکی را بر دستان او ریخت و اعلام کرد که ارسال سلاح برای مدافعین کُرد سوری ادامه پیدا خواهد کرد، اما در عین حال، آمریکا پس از پایان عملیات، تسلیحات مربوطه را از کردها پس خواهد گرفت!

ترکیه خوب می‌داند که آمریکا کشوری نیست که حتی به خاطر یک متفق ناتویی، از به کارگیری کارت اثرگذار مدافعین کُرد وابسته به پ.ک.ک در بحران سوریه غافل بماند. با این حال به چانه زنی و فشار تبلیغاتی ادامه می‌دهد تا نشان دهد که در معادلات مرتبط با آینده سوریه، آنکارا راضی نیست که سهمی جدی به کردهای وابسته به پ.ک.ک داده شود.

اما اگر در ادامه این مسیر، شرایطی فراهم شود که جریانات نزدیک به بارزانی هم وارد مناطق کردنشین شمال سوریه شده و به شکل سیاسی و نظامی دست به فعالیت بزنند، در آن صورت، رویکرد ترکیه نیز تغییر خواهد کرد.

بنابراین، اعتراضات و مخالفت‌های ترکیه، ارتباط مستقیمی با هراس از قدرت گرفتن کردها ندارد بلکه اردوغان تلاش می‌کند تا با تداوم این سیاست، پ.ک.ک را دچار وضعیتی کند که در عراق، ترکیه و سوریه، از کمترین میزان قدرت و نفوذ برخوردار باشد. از دیگر سو، نهادهای سیاسی و نظامی کُردی وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه که گزینه‌های متعددی در اختیار ندارند،  ناچارند در میان مدت، هم چشم انتظار حمایت‌های آمریکا باشند و هم این که در برابر فشارها و حملات ترکیه تاب آورده و هزینه‌های این استراتژی بدون جایگزین را بپردازند.

یادداشت محمد علی دستمالی کارشناس مسائل کردی

انتهای پیام/