کتابی با ۹۸ عنوانِ اخلاقی منتسب به امام صادق(ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا یکی از کتبی که منسوب به امام صادق(ع) است، «مصباح‌الشریعه» نام دارد که به زبان عربى و در علم اخلاق نگاشته شده است. در جای جای این کتاب شاهد روایات تفسیری از حضرت ذیل آیاتی از قرآن هستیم. 

سید بن طاووس، در کتاب« کشف المحجة» و کتاب« الأمان» این کتاب را منسوب به امام جعفر صادق( ع) دانسته و محقق نورى، آن را کتابى معتبر خوانده است. همچنین علامه مجلسی و امام خمینی(ره) این کتاب را به صورت قطعی به امام صادق علیه‌السلام نسبت داده و مطالب آن را به عنوان حدیث نقل کرده و مورد اعتماد قرار می‌دهند. شهید ثانى نیز که در «کشف الریبة» و نیز در «منیة المرید» و «مسکن الفواد» و «اسرار الصلاة» روایاتى از مصباح الشریعة نقل کرده و آن‌ها را قاطعانه به امام صادق علیه‌السلام نسبت داده و در پایان برخى از آن‌ها آورده است: آن چه گفته شد تماما از کلام امام صادق علیه السلام بود. 

روایات کتاب «مصباح‌الشریعه»  بدون سند و در ضمن 100 باب است. اولین باب کتاب، در باره عبودیت و آخرین باب آن، در مورد غیبت است. امام صادق( ع)، در آغاز، معاملات را بر چهار بخش تقسیم مى‏‌کند: 1. معامله با خدا؛ 2. معامله با نفس؛ 3. معامله با خلق؛ 4. معامله با دنیا. سپس هر یک را بر هفت پایه استوار مى‏‌کند؛ مثلاً معامله با خدا، بر اداى حق و حفظ حد و شکر بر نعمت‏‌هاى او و خوشنودى بر قضاى او و صبر بر بلاى او و نگه‏داشتن حرمت او و شوق به دیدار او استوار است.

سپس آن حضرت، به شرایط فتوا و کسى که صلاحیت فتوى دادن را دارد و شرایط امر به معروف و نهى از منکر و کسى که صلاحیت امر به معروف و نهى از منکر را دارد مى‌‏پردازد. پس از آن، به شرح حالات انسان هنگام خروج از منزل و قرائت قرآن و لباس پوشیدن پرداخته؛ مثلاً درباره شرایط خروج از منزل مى‌‏فرماید: « هر گاه خواستى از منزل خود خارج شوى، همانند کسى باش که دیگر به آن‏جا باز نخواهد گشت و فقط براى اطاعت خداوند یا امرى از امور دین از منزل خارج شو و با حالت سکینه و آرامش قلب و وقار باش و در حالى که خداوند را آشکارا و در نهان یاد مى‌‏کنى از منزل خارج شو».

امام( ع)، پس از آن به بیان صفات حسنه، مانند صدق، اخلاص، تقوى، تواضع و سخاوت مى‌‏پردازد و صفات ناپسند، مانند ریا، جهل، وسوسه، تکبر، حسد، طمع و حرص را به دنبال آن ذکر کرده است. همچنین در این کتاب، امام جعفر صادق( ع)، درباره شناخت پیامبران الهى و ائمه معصومین( ع) و صحابه حضرت رسول خدا( ص) نیز سخن مى‏‌گوید.

در صورت کلی این کتاب ظاهراً نوشته امام جعفر صادق( ع) نیست، ولى نویسنده، مجموعه‏‌اى از کلمات آن حضرت را جمع‌‏آورى کرده و خوانندگان را از گوهر گران‏بهاى کلمات آن حضرت بهره‏‌مند کرده است. 

انتهای‌پیام/

منابع: 
دانشنامه اسلامی
مقالات پایگاه نرم‌افزاری نور
پایگاه اطلاع‌رسانی حجت‌الاسلام عابدی