بحران آب ایران| سوء‌مدیریت ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی حومه هیرمند را در آتش بی تدبیری سوزاند
در حالی سالی بدون سیلاب از هیرمند قابل پیش‌بینی بود که کارگروه توزیع آب کشاورزی سیستان بدون توجه به بارندگی‌ها در سرچشمه‌های این رودخانه، با رهاسازی آب در مزارع، کشاورزان را ترغیب به کشت کرد اما بجای سبز شدن امید در دل آن‌ها، داروندارشان از بین رفت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، بیش از یک ماه از رسانه‌ای شدن قطع 9 ماهه جریان آب رودخانه هیرمند و خسارت 250 میلیارد تومانی به کشاورزان شمال سیستان و بلوچستان می‌گذرد که بخشی از این خسارت به دلیل مدیریت نامناسب منابع آب داخلی و رهاسازی یک نوبت آب کشاورزی اتفاق افتاد آن هم در شرایطی که در منابع داخلی،آبی برای نوبت بعدی آبیاری مزارع وجود نداشت.
در واقع این حق آبه کشاورزی به امید ورود سیلاب‌های ناشی از بارندگی و سرریز سدهای موجود بر روی رودخانه هیرمند در افغانستان رهاسازی شد اما غافل از اینکه بارندگی‌های امسال در افغانستان به اندازه‌ای نبود که سدهای آن‌ها سرریز کند و به ایران وارد شود.
این وضعیت از طریق تصاویر ماهواره‌ای ارتفاع برف در سرچشمه‌های رودخانه هیرمند و استفاده از اطلاعات هواشناسی قابل پیش‌بینی بود اما مدیریت ضعیف منابع آب و غفلت نسبت به این موضوع دار و ندار هزاران کشاورز سیستانی را که صرف شخم، خرید بذر و کود شده بود، به خاک سیاه کشاند.
هیرمند در 19 سال اخیر حق آبهای به ایران نیاورده است
از طرفی مسئولان محلی می‌دانند که چون افغانستان در طول 19 سال اخیر حتی یک‌بار مفاد معاهده تقسیم آب رودخانه هیرمند را رعایت نکرده، سرمایه‌گذاری بر روی حق آبه هیرمند غیر از ضرر سودی به همراه ندارد چراکه این کشور تا کنون سیلاب‌های غیرقابل مهار و محدود خود را به عنوان "حق آبه" قلمداد کرده است.
این سیلاب‌ها برخی مواقع به دلیل بارندگی‌های گسترده حجم آب فراوانی راهی ایران کرده و خطر سیل مردم و کشاورزی پنج شهرستان شمال سیستان و بلوچستان را تهدید می‌کرده و برخی مواقع به دلیل قطع آب کشاورزی و صیادی منطقه را از بین می‌برد.
در همین رابطه دولت با ساخت سدهای چاه نیمه دو تهدید هیرمند را به شکل نسبی مهار کرد، نخست اینکه سیلاب‌های خطرناک وردی از این رودخانه را به سمت این سدها روانه کرد تا شدت سیل آسیبی به شهرها و کشاورزی مردم وارد نکند. از سوی دیگر مقداری آب برای شرب مردم نیز ذخیره شود تا در صورت عدم ورود سیلاب، حداقل در تأمین آب شرب مشکلی پیش نیاید.
با این شرایط مدیران ضعیف دولت در سیستان و بلوچستان بدون آینده‌نگری،از سدهای چاه نیمه مقداری آب برای کشاورزی توزیع می‌کنند تا کشاورز کشت را انجام دهد و آبیاری‌های بعدی را با ورود سیلاب‌های رودخانه هیرمند انجام دهد که امسال این اتفاق نیفتاد.
تصمیم‌گیری برای توزیع آب سیستان در زاهدان غلط است
احمدعلی کیخا نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی درباره مسئولیت توزیع آب کشاورزی در شمال سیستان و بلوچستان گفت: متأسفانه در چهار پنج سال گذشته نحوه تقسیم آب کشاورزی در شمال استان تغییر کرد و روند اصلی توزیع آب را از منطقه گرفتند.
وی ادامه داد: بجای اینکه مسئول تخصیص آب و خبرگان محلی در حوزه آب با هم بنشیند و درباره توزیع آب کشاورزی تصمیم بگیرند، این اختیار را در استانداری متمرکز کردند و یک کارگروه با حضور نماینده استاندار، روسای ادارات جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای و محیط زیست تشکیل شد تا این کارگروه آب را مدیریت کند.
کیخا ادامه داد: ممکن است این کارگروه و اعضای آن در حوزه تخصصی و کلان نیروهای خبرهای باشند اما در عمل اطلاعات کافی ندارند بنابراین برخی از مشکلات سیستان در 2 سال اخیر ناشی از تصمیمات غیر واقعی در تخصیص و توزیع آب زراعی به وسیله این کارگروه بوده است.
سیستان در حوزه مدیریت منابع آب یک تاریخ "تجربه" دارد
ناظر مجلس بر شورای عالی آب کشور در مورد سابقه مدیریت منابع آب در شمال سیستان و بلوچستان گفت: سیستان در حوزه مدیریت منابع آب یک تاریخ خاصی دارد. مردم محلی با دانش خودشان به نوعی در حوزه مدیریت منابع آب یک سری امور را نهادینه کرده بودند.
وی ادامه داد: بر اساس قانون توسعه عادلانه آب مسئول تخصیص آب وزارت نیرو است و هیچ شخص اجرایی دیگری نظیر نماینده مجلس، استاندار و هیچ مسئول دیگری نمی‌تواند مجوز تخصیص آب را بدهد. وقتی می‌گوییم مجوز تخصیص آب منظور استفاده از آب‌ها به هر شکل است. به طور مثال در زمینه آبهای زیرزمینی اگر کسی بخواهد چاهی حفر کند باید مجوز بگیرد و این مجوز را هم فقط وزارت نیرو می‌تواند بدهد.
کیخا با بیان اینکه در مجلس هشتم تلاش شد تا تقسیم آب در سیستان نهادینه شود، افزود: قبل از آن مردم گلایه می‌کردند که نوبت آب را به دیگری دادند. در این برهه اعلام کردیم که در تقسیم آب کشاورزی سیستان به روال تاریخی در دوران گذشته که مسئول تخصیص آب وزارت نیرو است، برگردید.
عضو کمسیون کشاورزی مجلس اضافه کرد: بر اساس این روال وزارت نیرو مکلف است با "سرآبیاران" محلی که در منطقه هستند سالانه جلسه بگذارد و وضعیت آب را بررسی کنند که چقدر آب در مخزن داریم و پیش‌بینی چیست؟ تصمیم بگیرند که این آب را چگونه توزیع کنند. آیا شرایط آبی به‌گونه‌ای است که بتوان آب را برای کشاورزی برداشت کرد ، اگر هست چه میزانی و در کجا توزیع شود؟
وی ادامه داد: اما این روال را از چند سال قبل تغییر دادند و کارگروهی تشکیل شد که توزیع آب را بر عهده دارد. متأسفانه این کارگروه تا کنون موفق نبوده و در 2 سال اخیر مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد کرده است.
خشکسالی‌های پی درپی امکان بیمه محصولات را هم از کشاورز گرفت
کیخا علاوه بر این در نشست خبری اخیر خود به موضوع فقر کشاورزان شمال استان اشاره کرد و گفت: از 130 هزار هکتار زمین زراعی که هر سال در سیستان زیرکشت انواع محصولات می رفت فقط 10 هزار هکتار آن بیمه شده است و مابقی به علت ناتوانی مالی کشاورزان بیمه نشده است.
نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: 130 هزار هکتار اراضی خسارت دیده که 120 هزار هکتار آن بیمه نیست، بیمه نبودن این اراضی نه به دلیل اینکه تمایلی برای بیمه شدن نبوده بلکه کشاورز ما به دلیل خشکسالی های پی در پی توان مالی پرداخت حق بیمه کشاورزی را نداشته است.
گزارش از حسنیه ارباب افضلی
انتهای پیام/ش
