تهدید افغانستان بر وضعیت قرقیزستان و آسیای مرکزی

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، طی تحلیلی در خبرگزاری اسپوتنیک سعی شده است تا وضعیت منطقه را بررسی کرده، به سوالات مهم در این زمینه پاسخ داده شود و شدت تهدید برای قرقیزستان ارزیابی شود.

چه تعداد ستیزه‌جو در افغانستان وجود دارد؟

از افغانستان اغلب در جهان با فعالیت‌های جنگی سازمان‌های تروریستی علیه نیروهای دولتی یاد می‌شود. به گفته کارشناسان، کابل رسما تنها بخشی از کشور را کنترل می‌کند و همیشه مسئولیت وقایع رخ داده در برخی استان‌های مجاور کشورهای مستقل مشترک المنافع بر عهده نمی‌گیرد. در افغانستان، بیش از 20 گروه تروریستی وجود دارد که در صفوف آنها حداقل 50 هزار ستیزه‌جو وجود دارد. حدود 40 هزار نفر متعلق به جنبش اسلامی افراطی "طالبان" هستند. علاوه بر این، تروریست‌های دولت اسلامی نیز در حال حاضر در افغانستان حضور دارند.

شمار تروریست‌های دولت اسلامی چقدر است؟

همانطور که نماینده رسمی وزارت امور خارجه روسیه ماریا زاخارووا اظهار داشت، اینها به دنبال افزایش قدرت خود در مناطق مرزی هستند. ستیزه‌جویان توسط هلیکوپترهای به اصطلاح نامشخص به این مناطق منتقل می شوند. به گفته کارشناسان نظامی، علت انتقال تروریست‌ها، شکست نیروهای اصلی دولت اسلامی در سوریه می‌باشد.

بعضی از کارشناسان می‌گویند که در افغانستان امروز حدود 4.5 هزار ستیزه‌جو از "دولت اسلامی" وجود دارد، برخی دیگر می‌گویند حدود 16 هزار نفر، و گروه سوم می‌گویند بیش از 20 هزار نفر. به گفته آناتولی سیدوروف، رئیس ستاد مشترک سازمان پیمان امنیت جمعی ، تعداد نیروهای مسلح ستیزه‌جو حدود سه هزار نفر است، که حدود نیمی از آنها در شرق کشور فعالیت می کنند.

تعداد ستیزه جویانی که تحت پرچم دولت اسلامی می‌باشند در صورت افزایش هزینه‌های مالی برای، می‌تواند به سرعت افزایش یابد. همه می‌دانیم که انگیزه اصلی خروج شهروندان از کشورهای مستقل مشترک المنافع به سوریه (برای مشارکت در خصومت) حقوق بسیار بالا بود. به این ترتیب که، هنگام استخدام قرقیزها، تروریست‌ها تا 10 هزار دلار به آنها وعده دستمزد داده بودند.

تروریست ها در آسیای مرکزی چه می‌خواهند؟

گرچه قرقیزستان مرز مشترکی با افغانستان ندارد، اما در فهرست اهداف اصلی گروه‌های تروریستی نفوذ کرده به آسیای مرکزی قرار دارد. همان طور که آندری نُوویکوف، رئیس مرکز ضد تروریستی سازمان کشورهای مستقل مشترک المنافع، اعلام کرد، دولت اسلامی در حال تلاش برای ایجاد یک مرکز پشتیبانی به اصطلاح "خلافت" در منطقه است.

خطر تروریست‌ها در چیست؟

تعداد کم تروریست‌های دولتی اسلامی در افغانستان موجب کاهش تهدید از سوی آنها نمی‌شود. در طول وقایع سال 1999، در بادکند قرقیزستان، براساس برآوردهای مختلف، 200 تا 400 ستیزه‌جو نفوذ کرده بودند.

ستیزه‎جویان از کجا تامین مالی می‌شوند؟

یکی از منابع اصلی درآمد برای تروریست‌ها فروش مواد مخدر است. علاوه بر این، آنها توسط برخی از کشورهایی که ایده‌های رادیکال را پشتیبانی می‌کنند، حمایت مالی می‌شوند.

آیا تهدید از جانب افغانستان برای آسیای مرکزی جدی است؟

برای پاسخ به این سوال، یادآوری وقایع بادکند، مجموعه حملات تروریستی قزاقستان، وضعیت دشوار موجود تاجیکستان و ازبکستان، و نیز فعالیت‌های مبارزاتی در مرز افغانستان و ترکمنستان، کافیست.

طبق نظر رئیس سابق گارد ملی جمهوری قرقیزستان، سرلشکر عبدی‌گل چوتبایف، که در دوران شوروی در افغانستان می‌جنگیده، امروز وضعیت در این کشور تهدید واقعی نه تنها برای آسیای مرکزی بلکه برای کل فضای اوراسیا است.

عبدی‌گل چوتبایف گفت: "می‌توانم بگویم که بسیاری از نیروها، از جمله سازمان‌های تروریستی که در افغانستان نسبتا احساس امنیت دارند، از وضعیت پیچیده در افغانستان استفاده می‌کنند. وقایع بادکند به دلیل ستیزه‌جویانی که در اردوگاه‌های افغانستان و پاکستان آموزش دیده بودند، رخ داد. بنابراین اکنون ما درباره واقعیت تهدیدات صحبت نمی‌کنیم، بلکه درباره زمان تحقق آنها ".

طلعت‌بیک مصادیقوف، متخصص روابط بین‌الملل و امنیت منطقه‎ای که متخصص در مسائل افغانستان است، معتقد است که تهدیدها از جانب افغانستان دلایل زیادی دارد.

مصادیقوف گفت: "این تهدیدات سالهاست که وجود دارد. امروز نیروهای امنیتی افغانستان با گروه‌های تروریستی در کشور مقابله نمی‌کنند، اما وضعیت در آنجا باید از طریق منشور وضعیت در خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد. همه می‌دانند که تشکیلات دولت اسلامی در سوریه تقریبا به طور کامل از بین رفته است."

به گفته وی، در عین حال، بخشی از ستیزه‌جویان به پاکستان و از آنجا به افغانستان منتقل می‌شوند. درجه تهدید به این بستگی دارد که چقدر این فرایند سریعتر انجام شود. بدیهی است، بخشی از تروریست‌های باقی مانده به میهن خود بازگشت می‌کنند و در میان آنها افراد از کشورهای مستقل مشترک المنافع وجود دارد.

آیا عودت کنندگان برای قرقیزستان خطرناک هستند؟

طبق برآوردهای رسمی رئیس مرکز تحلیلی اوراسیا، نیکیتا مندکُویچ، حداقل 850 رادیکال از جمهوری قرقیزستان به سوریه رفته بود، اما براساس اطلاعات دیگر، تعداد آنها در خاورمیانه بیش از هزار نفر بوده است. در مجموع، از کشورهای مستقل مشترک المنافع به کشورهای خاورمیانه 2.5 تا 5 هزار نفر روانه شده بودند.

به عبارت دیگر، قرقیزستانی‌هایی که تحت آموزش‌های جنگی قرار گرفته‎اند و در فعالیت‌های جنگی در منطقه شرکت کرده‌اند، می‌توانند از ستیزه‌جویان افغانستان از طریق سازماندهی "سلول‌های خفته" در این منطقه حمایت کنند.

آیا سلول‌های خفته داعش در قرقیزستان وجود دارد؟

پیش نیازهای چنین ادعاهایی وجود دارد: قتل یک پلیس در بیشکک، اگر چه به طور غیر مستقیم، اما با دولت اسلامی ارتباط داشت. طبق اظهارات مأموران اجرای قانون، متهم مالک یک حساب کاربری با پرچم داعش در یکی از پیام رسان‌های فوری بود و در جریان تحقیقات از وی اطلاعات مربوطه بدست آمد.

در سال 2017 یک بمب‌گذار انتحاری خود را در نزدیکی سفارت چینی در بیشکک منفجر کرد. همانطور که توسط کمیتۀ امنیت ملی گزارش شده است، این حمله توسط گروه بین المللی " توحید و جهاد" به رهبری سراج‌الدین مختاروف سازماندهی شده بود. همین سازمان مسئولیت انفجار در متروی سنت پترزبورگ را بر عهده گرفت. به گفته کارشناسان، این گروه توسط گروهی از افراط گرایان در قره سو (منطقه اوش) ایجاد شده است.

چرا تروریست‌ها و رادیکال‌ها در آسیای مرکزی پشتیبانی می‌شوند؟

کارشناسان و متخصصان سیاسی، ضمن صحبت از آسیای مرکزی، قطعا از منافع بازیگران بزرگ جهانی یاد می‌کنند. پس از به دست آوردن استقلال جمهوری‌های آسیای مرکزی، دولت‌های اروپایی و ایالات متحده آمریکا شروع به مشارکت فعالانه با آنها کردند. و روسیه، به عنوان جانشین شوروی، متحدان خود را به سرنوشت خود واگذار نکرد. با وجود روند پیچیده ایجاد دموکراسی و ویژگی های شرقی، اقتصاد به طور فعال در این منطقه در حال توسعه است.

با این حال، مگام با توسعه در کشورهای آسیای مرکزی، تهدیدات و چالش‌هایی نیز بوجود آمده است - همه "به لطف" ظهور حامیان عقاید رادیکال.

به گفته چوتبایف، علت ظهور "سلول‌های خفته"، اهمال و بی‌دقتی مقامات در بسیاری از مسائل، از جمله مسائل دینی بود.

وی افزود: "در سال 1999، درباره نیاز به کنترل شدید فعالیت‌های نهاد های مذهبی سخن گفته شد. امروز متاسفانه نظارت کمی در این مورد وجود دارد. نهادهای ویژه به طور مخفیانه عناصر جنایتکار را استخدام می‌کنند؛ در حقیقت، در سلول‌ها، آنها شستشوی مغزی شده و آماده برای حمایت از تروریست‌ها می‌شوند. "

مصادیقوف معتقد است که آسیای مرکزی، به ویژه قرقیزستان، به دلیل سطح بالای فساد و توسعه اجتماعی کم، تبدیل به "شکاری آسان" برای تروریست‌ها می شود.

این کارشناس توضیح داد: "مشکلات اجتماعی مردم را به دشمن کشور تبدیل می‌کنند و محیطی مناسب برای استخدام شهروندان توسط ستیزه‌جویان ایجاد می‌کنند. در عین حال، کار ضعیف در حوزه‌های مذهبی نیز به سبب محبوبیت ایده‌های رادیکال، ظهور سلول‌های خفته، رفتن قرقیزستانی‌ها به خاورمیانه و غیره را به ارمغان می‌آورد."

به گفته آقای مصادیقوف، قاچاق مواد مخدر امروز، در اختیارات گروه‌های فراملی است و حجم آن صدها بار بیش از نیم قرن پیش است.

بنا به اظهارات وی: "بدیهی است که این امر جز به دلیل فساد ممکن نمی‌شود. همه می‌دانیم که نمایندگان دولت، ساختارهای قضایی و امنیتی، از جمله نیروهای مرزی آن، از آنچه اتفاق می‌افتد چشم پوشی کرده، و برخی از آنها به طور آشکار جنایتکاران را پوشش می‌دهند. به هر حال، فساد یکی از دلایلی است که امروز، تروریست‌ها به راحتی می‌توانند از مرزها عبور کنند و این امر برای عبور از مرزها به طور غیرقانونی کافی است. "

مندکوویچ معتقد است که علاقه سازمان‌های تروریستی به قرقیزستان را می‌توان با کنترل ضعیف نیروهای امنیتی در مقایسه با جمهوری‌های دیگر توضیح داد.

وی می‌گوید: "قاچاقچیان مواد مخدر افغانستان حمل و نقل زنجیره‌ای هروئین را از بدخشان و قندوز از طریق تاجیکستان به بادکند و اوش انجام می‌دهند و در عین حال برای انجام این کار از ارتباطات خود در یک محیط جنایی نیز استفاده می‌کنند. ادغام گروه‌های تروریستی با جرایم سازمان یافته بزرگترین خطر است. اولین زنگ خطر در سال 2015، زمانی بود که یکی از مقامات جنایی، که قبلا "ناظر" منطقه نارین بود، در میان گروه تروریستی داعش که در بیشکک منهدم شده بود، دیده شد. بعدها در جنوب جمهوری، ستیزه‌جویانی را که از سوریه بازگشته بودند، و مشغول ربودن، سرقت و ترور بودند، از بین بردند. در عین حال، شواهدی نیز وجود دارد که گروه‌های افشا شده تروریستی در حال آماده شدن برای استفاده از مناطق مرزی منطقه اوش به عنوان پایگاه های برای حملات به ازبکستان هستند. "

به گفته وی، در میان رهبران مذهبی که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند، تعداد کسانی که به افکار افراطی آلوده شده‌اند، کم نیست. در عین حال، بخشی از روحانیت، از آن چنان سواد دینی متمایزی برخوردار نیست که بتواند به سادگی مبارزات ایدئولوژیک علیه اسلامگرایان افراطی را به طور موثر حفظ کند.

این سیاستمدار افزود: "علاوه بر این، قرقیزستان مدت طولانی است که در منطقه خطر قرار نداشته، زیرا این کشور مرزی با افغانستان ندارد و به این ترتیب، نسبت به تاجیکستان، در این کشور کمبود توجه به حمایت از سازمان‌های امنیتی دید می‌شود. ترکیبی از همه این عوامل، تروریست‌ها را به جمهوری قرقیزستان جذب می‌کند ".

چه کار باید کرد؟

امروزه، کل جهان با مساله چگونگی محافظت از خود در برابر تروریست‌ها مواجه است. افرادی که در اروپا و در ایالات متحده زندگی راحتی داشتند، از حملات تروریستی، و انفجار رنج می‌برند. متاسفانه هیچ دستورالعملی برای حمایت مطلق در برابر این تهدید وجود ندارد.

به منظور به حداقل رساندن خطر حملات تروریستی در آسیای مرکزی، فعالیت‌های زیادی انجام می‌شود – هم به صورت مشترک و هم فردی در هر کشوری. علاوه بر این، آموزش‌های نظامی کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی  امکان «واکنش سریع» به تلاش برای شکستن مرزها یا حملات گسترده را فراهم می‌سازد.

طلعت‌بیک مصادیقوف مطمئن است که هیچ کشوری به تنهایی قادر به مقابله با تهدیدات تروریستی نیست.

به گفته این کارشناس: "تنها با تعامل با همسایگان و شرکا می توان خطرات را کاهش داد، علاوه بر این، این مساله باید در سطوح بالاتر مورد بحث و حل قرار گیرد. کشورهای آسیای مرکزی باید در سطح خدمات ویژه‌ای کار کنند، تبادل اطلاعات ایجاد کنند و البته در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی، سازمان همکاری شانگهای و دیگر سازمان‌ها فعال باشند. "

نیکیتا مندکوویچ معتقد است که تقویت کار در حوزه مذهبی ضروری است.

این کارشناس خاطر نشان کرد: "امروز، مقامات قرقیز تلاش می‌کنند تا صلاحیت‌های روحانیت را بهبود ببخشند، اما نتایج این کار خیلی قابل توجه نیست. کار جدی‌تر باید به طور غیر مستقیم در مساجد انجام شود که در آن رادیکال‌ها در تلاش برای یافتن حمایت از جوانان هستند. لازم است که به طور فعال با اینترنت و دیگر انواع ارتباطاتی که از طریق آنها پیروان جدید در میان قرقیزستانی‌ها استخدام می‌شوند، مقابله کرد. در عین حال، باید توجه ویژه‌ای به اقلیت‌های ملی داده شود. "

او تاکید کرد که لازم است که فعالیت در مکان‌های محروم از آزادی تشدید شود و نیروهایی را برای بی اعتبار ساختن سران "ناقضان" صلح فرستاد.

مندکوویچ گفت: "همه می‌دانیم که امروز یک آرمان‌گرایی خاصی در سران جنایتکار وجود دارد، تصویر آنها اغلب با یک زندگی موفق مرتبط بوده است. اگر همان نگرش مثبت به افراطیون زیرزمینی و تروریستی ظاهر شود، این امر پیامدهای غیر قابل پیش بینی را به همراه خواهد داشت."

طبق گفته عبدی‌گل چوتبایف، برای کاهش تهدیدهای تروریستی، لازم است فعالیت‌هایی را برای شناسایی گسترش دهندگان ایدئولوژی افراطی و رادیکال انجام دهیم.

این سرهنگ گفت: "توجه ویژه‌ای باید به مناطق داده شود، همچنین باید به طور همه جانبه به مقابله با استخدام کنندگان افراطیون در اینترنت پرداخت. فعالیت توجیهی در میان جوانان انجام شود و البته در این منطقه با کشورهای همسایه همکاری شود."

سپر قابل اطمینان

هر روز، با شنیدن منازعات در نقاط حساس، حملات تروریستی و یا دستگیری تروریست‌های متبحر، هر کس فکر می‌کند: اگر این مساله فردا برای ما اتفاق بیفتد چه؟ قرقیزستان نیز استثناء نیست، همه از زندگی و آینده فرزندان خود ترسانیم. آیا در مرزها با افغانستان جنگ خواهد شد؟ پاسخ قطعی وجود ندارد، اما قطعا مشخص است که این تهدید بیش از یک واقعیت است. آیا جنگی مانند جنگ سوریه به وجود خواهد آمد؟ بدیهی است، چنین سناریویی وجود دارد. آیا ارتش قرقیزستان و سازمان پیمان امنیت جمعی قدر به محافظت از ما و همسایگان ما خواهد بود؟

به گفته آناتولی سیدوروف، رئیس ستاد مشترک سازمان پیمان امنیت جمعی، تهدید ناشی از افغانستان را رهبری همه کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی درک می‌کنند.

سیدوروف تاکید کرد: "وضعیت آرام و کنترل شده در این کشورها نتیجه کار عظیم، و مجموعه‌ای از اقدامات انجام شده در سطح ملی و درون سازمانی است. در عین حال، ما در تلاش برای شناسایی تهدیدهای تروریستی در مراحل اولیه هستیم. تمرینات نظامی ویژه‌ای در قزاقستان و قرقیزستان برای حفاظت در برابر تجاوز به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای آسیای مرکزی در حال انجام است. "

انتهای پیام/