بهار ۹۸| معماری تماشایی باغ عفیف‌آباد شیراز؛ تبلور تاریخ هخامنشی تا قاجار + فیلم
باغ عفیف‌آباد که معماری آن آمیزه‌ای از ویژگی‌های معماری دوران هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است در شمار زیباترین باغ‌های ایران قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، باغ عفیف آباد نمونه کاملی از هنر گل‌کاری ایرانی است. سازنده عمارت باغ، میرزا علی محمدخان قوام الملک دوم است که در سال 1284 هجری قمری آن را احداث کرد.
این باغ یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین باغ‌های شیراز با پیشینه‌ای دراز است که همچنان سادگی دیرینه خود را حفظ کرده و شیوه باغ آرایی نوین در آن دیده نمی‌شود. درب ورودی باغ در شمال آن قرار دارد، این درب از چوب ساخته شده و در پشت آن دالانی است با سقف چوبی که اتاق‌های نگهبانان در دو سوی آن قرار دارد.
سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است که دو به دو در دو سوی آن و بر فراز ازاره آن قرار گرفته است و سر ستون‌های آنها با اقتباس از طرح سرستون‌های تخت جمشید گچ‌بری شده است. در پیشانی درب ورودی نقش دو شیر که گویی را در میان پنجه‌های خود گرفته‌اند، دیده می‌شود.
پس از گذر از در، دهلیزی وجود دارد که سقف آن را از چوب ساخته‌اند و با شکل‌های منظم هندسی مرتب کرده‌اند. در دیگر سوی در و بر پیشانی دهلیز مجلس تاج گذاری پادشاه ساسانی وجود دارد که بر قاب نیم دایره‌ای به وسیله کاشی‌های رنگارنگ قرار دارد. پس از گذر از دالان کوتاهی به فضای اصلی باغ می‌رسیم که دورادور آن را دیواری آجری فرا گرفته‌اند.
کاخ زیبایی در وسط باغ قرار گرفته که از ساختمان‌های روزگار زندیه و قاجاریه است، البته تاریخچه این باغ به روزگارصفویه بر می‌گردد که به باغ " گلشن " معروف بوده است. در آن زمان این باغ از جمله باغ‌های آباد و مهم شیراز و مقر پادشاهان وقت بوده است. این باغ در اواخر سده‌گذشته به خواهرزاده قوام الملک - عفیفه خانم - ارث رسید و چون او بهسازی گسترده‌ای در باغ انجام داد از آن پس باغ را " عفیف آباد " نامیدند.
ساختمان کاخ دو طبقه است. طبقه پایین زیرزمین وسیعی است که آب نمای زیبایی در آن ساخته شده و سمت شرقی آن با پنجره‌های مشبک و رنگینی پوشیده شده است. در فواصل میان پنجره‌ها سنگ‌های گندمک نصب شده که روی آنها نقوشی از گل و بوته حجاری شده است. هم اکنون این طبقه را تبدیل به "موزه‌ی نظامی " کرده‌اند و سلاح‌های گوناگون در آن قرار دارد.
در این موزه سلاح‌های گران بهایی همچون تفنگ فتح علی‌شاه"، " ناصرالدین شاه" ، "مظفرالدین شاه قاجار "،"رضا شاه" و"محمد رضا شاه پهلوی "، سرپرهای همرزمان " میرزا کوچک خان جنگلی" و مسلسل" رئیس علی دلواری" دیده می‌شود.جلوی پلکان ورودی نیز ارابه‌ای ویژه تشییع جنازه رضا شاه پهلوی و توپ فتح علی‌شاه قاجار دیده می‌شود. این طبقه با سه پلکان به طبقه‌ی دوم راه دارد.
طبقه دوم متشکل از راهرویی بلند است که در دو سوی آن اتاق‌های زیبا و تودرتو و در میانه این طبقه تالار بزرگ و باشکوهی قرار دارد. سقف چوبی تالار ، آراسته به نقش‌های گل و بوته، شکارگاه و مجالس بزم و شادی است. دورادور دیوارها گچ بری و مقرنس کاری زیبایی انجام شده و درها و دریچه‌های ساختمان از چوب و شیشه‌های رنگی به شیوه‌ای ماهرانه ساخته شده است.
این طبقه را " موزه عبرت " نام نهاده‌اند و شامل اتاق‌های همایش، رخت کن، نشیمن، مطالعه، سالن پذیرایی و قمارخانه است. در کف اتاق‌ها فرش‌های گران بها جای داده‌اند. پیانوی شخصی " فرح پهلوی" که در جشن 2500ساله شاهنشاهی استفاده می‌شده از دیگر اشیای گران بهای این موزه است.
در دو طبقه ساختمان حدود 30 اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده و نصب شده است.ورودی اصلی بنا در جانب شمال است که با کمک پلکان سنگی به تالار سرپوشیده‌ای منتهی می‌شود.
نمای شرقی عمارت شامل ایوان بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا امتداد دارد. این نما از بیرون به وسیله ستون‌های آجری و گچی از هم مجزا شده‌اند.
نمای غربی عمارت نسبت به قرینه آن در شرق بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از نظر تزئینات بنا و دکوراسیون تقریبا شبیه ایوان شمالی است به جز اینکه در رشته پلکان شرقی - غربی حیاط را به طبقه دوم منتقل می‌کند.
در جلو ایوان بزرگ عمارت نیز چهار ستون بلند ساخته شده است. سقف ایوان با قطعات چوبی پوشیده شده و روی آنها با رنگ و روغن نقاشی شده است. سر ستون‌های ایوان گچ بری شده و در بالای آنها گل‌ها به تقلید از نقوش تخت جمشید گچ بری شده است.
همچنین در جلو عمارت حوض وسیعی دیده می‌شود که خیابان اصلی باغ از جلو حوض شروع می‌شود. تمام خیابان‌های باغ پر از درختان سرو ، کاج، چنار، صنوبر و نارنج است و باغچه‌ها دارای آب نماهابی زیبایی هستند.
از بناهای باغ حمام آن است که در جانب غرب ساختمان ورودی و پشت دیوار قرار دارد.حمام قدیمی باغ گلشن در پشت بام دارای مناره و قبه است. این حمام دارای دو خزینه آب سرد و گرم است و از قرار دادن یک عدد دیگ مسی در خزینه آب گرم فراهم می‌شده است.
در دیوارهای خزینه نقش‌های برجسته‌ای به چشم می‌خورد که عبارتند از: تصویر" فرهاد در کوه بیستون " ، " دیدار مردم با خسرو پرویز ساسانی " و " صحنه ورودی حضرت یوسف به جمع زنان مصری".
این باغ که معماری آن آمیزه‌ای از ویژگی‌های معماری دوران هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است ذیل شماره 913 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
انتهای پیام/
