یادداشت| آیا «قدیروف» قدرت را در چچن واگذار می‌کند؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در سال های اخیر چچن به یکی از کشورهای فعال حوزه آسیای میانه و قفقاز تبدیل شده است. جمهوری چچن که زمانی کشوری یاغی و متمرد قلمداد می شد، اکنون به یکی از وفادارترین یاران کرملین تبدیل شده است. «رمضان قدیروف»، رهبر کاریزماتیک چچن خود را "سرباز پیاده نظام" سرسخت و وفادار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه می داند و آماده است از تمامی طرح های روسیه حمایت نظامی و سیاسی کند. رمضان احمدوویچ قدیروف سیاست‌مدار فعلی و شورشی سابق اهل چچن است. وی فرزند احمد قدیروف رئیس‌جمهور سابق چچن است که در اثر انفجار بمب کشته شده بود. در آن زمان رمضان قدیروف، رهبر گروهی از شبه نظامیان قدرتمند را بر عهده داشته که مردم از آنان وحشت داشتند. اخیرا گزارش هایی مطرح شده که مقاماتی در مسکو قصد دارند رمضان قدیروف رئیس جمهور چچن را که از سال 2007 قدرت را در این جمهوری برعهده دارد، از کار برکنار کنند. پیش از این نیز چنین شایعاتی مطرح بوده اما اشاره به برخی جزئیات باعث شده که گمانه زنی های اخیر جدی تلقی شود. در این یادداشت، توانایی های قدیروف برای حفظ قدرت در سال های آینده و چشم اندازهای برکناری وی مورد بحث قرار گرفته است.

پیش زمینه

شایعات درباره احتمال برکناری قدیروف از زمانی پدید آمد که وی از خیانت های احتمالی برخی نزدیکانش گله و شکایت کرد. تحلیلگران سیاسی از این اظهار نظر نتیجه گیری کردند که ممکن است قدیروف برکنار شده و محمود داودوف رئیس پارلمان یا مسلم خوچیف نخست وزیر جایگزین وی شوند. هر چند داودوف و خوچیف هر دو این شایعات را تکذیب کردند اما برخی منابع اعلام کردند که قدیروف هر دوی این نفرات را احضار کرده و از آن ها خواسته که به قرآن سوگند یاد کنند که اگر مسکو به آن ها پیشنهاد ریاست جمهوری چچن را بدهند، نخواهند پذیرفت. ظاهرا داودوف و خوچیف از قسم خوردن امتناع کرده و قدیروف ناامید و متحیر شده است.

برخی شایعات در روسیه نیز پیش بینی می کنند که قدیروف به عنوان وزیر کشور فدراسیون روسیه منصوب خواهد شد و شایعات درباره ترس قدیروف از برکناری چیزی جز یک غوغاسالاری از سوی وی نیست. یکی دیگر از شغل های احتمالی برای قدیروف، یک پست عالی رتبه در روسگواردیا یا همان گارد ملی فدراسیون روسیه است که اخیرا تاسیس شده است. چرا که وی روابط نزدیکی با ویکتور زولوتوف رئیس گارد ملی دارد.

سناریوی دیگری که مطرح است، انتصای قدیروف به نخست وزیری چچن در سال 2020 است؛ همانند مدل مدودوف - پوتین، امری که انتخاب مجدد وی به عنوان رئیس جمهور در دوره بعدی را مشروعیت می بخشد. قدیروف در حال حاضر دومین دوره پیاپی است که رئیس جمهور چچن است و برای سومین دوره متوالی منع قانونی دارد. حال اگر پنج سال نخست وزیر چچن باشد، می تواند در دوره بعدی به عنوان ریاست جمهوری چچن مجددا انتخاب شود. در این حالت، افرادی چون شریف دلیمخانوف رئیس بخش چچن در گارد ملی فدراسیون روسیه و روسلان آلخانوف وزیر کشور چچن محتمل ترین نامزدهای ریاست جمهوری چچن خواهند بود. هر دوی این افراد از وفاداران قدیروف قلمداد می شوند و پیش از رمضان قدیروف به پدرش احمد قدیروف نیز خدمت کرده بودند.

با این حال، سناریوی آخر برای کرملین می تواند کار سختی باشد و خطراتی برای قدیروف داشته باشد. اجرای مدل مدودوف - پوتین در چچن احتمالا نه تنها در بین مردم بلکه در بین مخالفان قدیروف در مسکو و گروزنی نیز با مخالفت و نارضایتی روبرو خواهد شد.

پیامدها

نگرانی های فعلی قدیروف درباره کنار گذاشته شدنش از قدرت، اولین بار نیست که اتفاق می افتد. انتصاب مجدد قدیروف به عنوان رئیس جمهور چچن در سال 2016 به دلیل نقش مستقیم وی در ترور بوریس نمتسف از رهبران اپوزیسیون روسیه در سال 2015 با چالش هایی روبرو بود. نمتسف در سن 55 سالگی در مسکو در نزدیکی کاخ کرملین به ضرب گلوله به قتل رسید. او از منتقدین مشهور و صریح پوتین بود. نزدیکی قدیروف به قاتلان نمتسف، روابط پوتین - قدیروف را در معرض تهدید قرار داد و حتی در سال 2016 شایعاتی درباره عدم حمایت پوتین از قدیروف برای دور دوم ریاست جمهوری اش مطرح بود.

روابط قدیروف با آژانس های نظامی و امنیتی مسکو چندان خوب نیست. البته روابط خوب قدیروف با پوتین مانع از این شده که جایگاه وی در چچن از سوی این نیروها تضعیف شود. هر چند اقدامات سختگیرانه قدیروف در داخل چچن مورد اعتراض مسکو واقع نمی شود اما برخی از اقدامات وی در سطح فدراسیون روسیه مورد حساسیت برخی جریان ها در داخل مسکو موسوم به سیلوویکی شده است. باند موسوم به «سیلوویکی» افسران قدیمی ارتش یا نیروهای قدیمی امنیتی کا.گ.ب هستند که در دوران پوتین از پست‌های سابق خود کناره گرفته و به پست‌های دولتی روی آوردند. ویکتور زولوتوف رئیس گارد ملی فدراسیون روسیه تنها شخصیت بلندپایه در میان نیروهای نظامی - امنیتی روسیه است که روابط نزدیکی با قدیروف دارد. با وجود مخالفت الیت های نظامی - امنیتی روسیه با قدیروف، سوال این است که در صورت آغاز مجدد آشفتگی های اجتماعی در چچن، آیا کرملین حاضر است درباره انتصاب مجدد قدیروف ریسک کند یا نه. با توجه به پیامدهای منفی چنین اقدامی، بسیار بعید است که مسکو دست به چنین اقدامی بزند. علاوه بر این، اگر قدیروف صرفا به عنوان یک نیروی رسمی و ظاهری منصوب شود، قطعا نیروی مفیدی برای رژیم شبه نظامی چچن نخواهد بود. قدیروف به همراه سازمان قدیروفتسی به عنوان یک عامل برقراری تعادل در چچن، مزیت های زیادی برای مسکو دارد؛ چرا که مسکو می تواند از تهدیدات ناشی از چچنی تبارها خود را محفوظ بدارد. خصوصا که تا زمان حضور پوتین در کرملین، احتمال کنار گذاشته شدن قدیروف از قدرت در چچن کم است. قدیروفتسی یک سازمان شبه‌نظامی در چچن است که مسئولیتش محافظ شخصی رئیس‌جمهور چچن است. عبارت قدیروفتسی عموماً در چچن برای اشاره به افراد مسلح تحت کنترل رئیس‌جمهور چچن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نتیجه گیری

دورنمای کنار گذاشتن رمضان قدیروف از عرصه قدرت در چچن بسیار بعید به نظر می رسد. قدیروف از آنجایی که به پوتین متعهد است، تا زمانی که وی در کرملین بدون چالش باقی بماند، قدیروف نیز هم چنان قدرتمندترین فرد چچن باقی خواهد ماند. با این حال، پس از ترک مناصب دولتی روسیه از سوی پوتین - هر زمان که اتفاق بیفتد - قدیروف هم در داخل چچن و هم در داخل مسکو با مخالفان بسیاری روبرو خواهد شد.

مجید اسماعیل زاده، کارشناس مسائل اوراسیا

انتهای پیام/