نگاهی به «بانوی سردار»| وقتی یک زن قهرمان مبارزه با استعمار انگلیس می‌شود

خبرگزاری تسنیم- مجتبی برزگر

بعد از پخشِ سریال «بانوی عمارت» که جریانِ سریال‌سازی را در تلویزیون تا حدی متأثر کرد و سبب شد تا برخی از دست اندرکاران تلویزیون برای تولید، ساخت و پخش سریال‌های مناسب و شایسته‌تر برای مردم از هنرمندان حرفه‌ای‌تری استفاده کنند این روزها شاهد پخشِ یک سریال 12 قسمتی با نام «بانوی سردار» هستیم.

سریالی که با محوریت داستان یک زنِ دلاور بختیاری به مسائل اجتماعی، سیاسی و خانوادگی ایل بختیاری و مبارزات بختیاری‌ها به رهبری یک بانوی ایرانی(بی‌بی‌مریم) با ظل‌السلطان قجری (پسر ناصرالدین شاه) حاکم اصفهان و نوکر انگلیسی‌هاست با بختیاری‌ها مرتب در حال نبرد است.

داستان «بانوی سردار» برگرفته از واقعیت‌های تاریخ معاصر است، ماجرایی که به مبارزات ایل بختیاری به رهبری یک بانوی شجاعِ ایرانی با ظل‌السلطان قجری و انگلیسی‌ها هستیم. پرویز شیخ طادی کارگردان سینما و تلویزیون با دستمایه قرار دادن قصه زندگی بی‌بی‌مریم که جایگاه شاخصی در حوزه مبارزات ضدامپریالیستی در ایران دارد سریال «بانوی سردار» را نوشته و کارگردانی کرده است.

انتخاب به نسبت خوب برخی از بازیگران اصلی، هدایت درست بازی‌ها، کارگردانی، موسیقی و آوای بختیاری، ‌تصویربرداری‌های منطبق با فضای قصه‌های این سریال در کل توانسته‌اند از «بانوی سردار» یک سریال تماشایی و به یادماندنی بسازند. با این حال به دلیل ویژگی‌های فرهنگی و قومی و همچنین گویش بختیاری به نظر می‌رسد کارگردان بایستی به عناصر یاد شده در سریال توجه بیشتری می‌کرد و در واقع «بانوی سردار» به اصالتِ تاریخی‌اش وفادار می‌ماند.

نکته دیگری که در ارتباط با این سریال و اغلب آثار تاریخی، نمایشِ حقیقت‌های زندگی و فرهنگ آن روزگار است. زیرا کاراکترهای این نوع سریال‌ها پیش از آنکه با واقعیت‌های زندگی و فرهنگ آن‌ها همخوانی داشته باشند نتیجه تخیلات نویسندگان این سریال‌ها هستند. به گونه‌ای که کاراکترهای اصلی سریال «بانوی سردار» بسیار زیبا، متین و شعارگونه به زبان تحصیل کرده‌های امروزی سخن می‌گویند. در حالیکه درست آن است که برای این شخصیت‌ها متناسب با فضای زندگی اجتماعی و تاریخی آن ها دیالوگ نوشته شود.

در مرکزیت داستان قرار دادن یک زن سبب شده است تا «بانوی سردار» جزو سریال‌های پرمخاطب این روزهای تلویزیون باشد.

نکته دیگر اینکه افزون بر انتخاب بازیگر اصلی این سریال (پانته‌آ سیروس) برای ایفای نقش «بانوی سردار» یا بی‌بی‌مریم استعداد خوب او در بازیگری و مهارت‌هایش در تیراندازی و سوارکاری بوده است که توانسته به تجلی یافتن شخصیت این زن بختیاری جان بخشد.

توجه به تاریخ کهن ایران زمین به ویژه شخصیت‌ها و رویدادهای تاریخی منبع عظیم برای تولید آثار هنری، سینمایی و تلویزیونی‌اند که به طور مناسب از آن‌ها بهره گرفته نمی‌شود از همین روی جای آثار خوب تاریخی و شخصیت‌های بسیارِ تاریخ کشور در آثار تلویزیونی خالیست. جا دارد که مدیران صداوسیما تولید‌ِ این نوع محصولات فرهنگی را در کانون توجه خود قرار داده و به جایِ تولید چند سریال متوسط و سطحی دست کم یک یا دو کار خوبِ فاخر،‌ تماشایی و مانا بسازد.

استفاده از حرفه‌ای‌های سینما و تلویزیون چه در مقابل دوربین و پشت صحنه می‌تواند به غنی شدن این تولیدات بیفزاید.

در سریال «بانوی سردار» صحنه‌ها و لحظه‌های درخشان مبارزاتی کم نیست. به ویژه سکانس حمله مزدوران ظل‌السلطان به قلعه بی‌بی مریم است که با مقاومت و مقابله پرشور این بانو و اهالی قلعه روبرو می‌شود. و نمایشی جذاب از مبارزات مردمی را در تلویزیون به تصویر می‌کشد.

یک نکته‌ای که برخی از منتقدین به آن اشاره کردند وجه تشابه کاراکتر بی‌بی‌مریم به خود شخصیت اصلی این بانوی ایرانی است. زیرا وقتی در اینترنت تصاویر «بی‌بی‌مریم» را جستجو کنید به سادگی متوجه عدم شباهت او با بازیگر نقش این سریال می‌شوید. «پانته‌آ سیروس» گرچه بازیگر توانمندی نشان داده اما نه از گویش و لهجه بلکه به لحاظ چهره‌ای هم شباهتی به این شخصیت و قهرمان ملی ندارد.

البته شائبه‌ای که چندی پیش پاسخ آن را سعید مرادی تهیه‌کننده سریال داد که به دنبالِ پیدا کردن شخصیتی شبیه به «بی‌بی‌مریم» نبودیم بلکه می‌خواستیم بازیگری این نقش را ایفا کند که توانایی‌ حضور در این کاراکتر را داشته باشد. شاید به لحاظ فیزیک و توانایی سوارکاری و بقیه بخش‌های ایفای نقش «بی‌بی‌مریم» گروه به این بازیگر رسیده باشند ولی در روایتگری تشابه ظاهری هم حائز اهمیت است.

چنانچه پیشتر در نقش قهرمانان دیگر همچون شهید چمران، شهید محمود کاوه و حتی در چهره‌های تاریخی مثل «مأمون» و «ابن زیاد» و خیلی‌های دیگر علی‌رغم توانایی، سازندگان به تشابه ظاهری کاراکتر هم توجه کردند.

پانته‌آ سیروس بازیگر نقش بی‌بی‌مریم سردار زن بختیاری، پیش از این سریال حضور چشمگیری در سریال‌های دیگری نداشته است. او در خاطرات مرد ناتمام، تنهایی لیلا و شمعدونی نقش کوتاهی را بازی کرده اما حضورش در بانوی سردار نشان داد که به جای استفاده از سلبریتی‌ها و بازیگرانِ ستاره می‌توان از بازیگران توانمندی چون او بهره برد. امروز بازیگرِ «بی‌بی‌مریم» را مخاطبان خانم بسیار پذیرفته‌اند و از او به عنوان ایفاگر نقش یک قهرمان‌ملی در فضای مجازی خود این بازیگر تقدیر و تشکر کرده‌اند.  

یکی دیگر از نقاط مناسب و وجه تمایز سریال، نمایشِ خصیصه‌های مهم و بارز «بی‌بی‌مریم» است که سوارکاری و تیراندازی از جمله این فعالیت‌ها هستند که بدون محدودیتی از جانب یک خانم در یک سریال نشان داده شدند. از طرفی وزن بیان و لحن این شخصیت هم محکم و کاریزماتیک بود که بازیگر نقش اول به خوبی از پَسِ آن برآمد. نکته‌ای که در تاریخ درباره شجاعت «بی‌بی‌مریم» و مبارزاتش با استکبار انگلیسی‌ها آمده است.

جنگجویی «بی‌بی‌مریم» محور و خط داستانی «بانوی سردار» است و مقاومت و استکبارستیزی این قهرمان‌ملی در لحظاتِ این سریال به نمایش درمی‌آید. جایی که در قسمت نهم این سریال «بی‌بی‌مریم» افسر ارشد انگلیسی را دستگیر می‌کند و کلاهش را برمی‌دارد، پاره می کند و دور کلاه را بالای سر وی می‌گذارد و به او می گوید برو به ملکه‌تان بگو که این کلاه و این تاج را یک زن ایرانی به نام بی بی مریم بر سرم گذاشت.

این روایت آنقدر به جان و دلِ مخاطب نشسته که در فضای مجازی هم به آن پرداختند و با ماجرای نفتکش‌ها مطابقت دادند و با هم قیاس کردند. به گونه‌ای که برخی نوشته‌اند و بر این باورند که تاریخ تکرار شده است. در بسیاری از نظرسنجی‌های صداوسیما هم نشان داده بیشترین مخاطب تلویزیون متوجه بانوان ایرانی است و آن‌ها دوست دارند قهرمان یک سریال تاریخی زن باشد. نکته‌ای که کمتر در سریال‌های تلویزیونی دیده می‌شود.

سریالی که در آن شخصیتی به نام «بی‌بی‌مریم» عدل و عدالت را بین اقوام گسترش می‌دهد و در بین رعایا محبوبیت پیدا کرده و دست خان‌های ظالم را کوتاه می‌کند. محور سوم در این سریال که بی‌بی‌مریم به آن توجه ویژه‌ای داشت، تربیت فرزندانش بود. تاثیرگذاری بر قوم لر یکی دیگر از محورهای زندگی این شخصیت بود که در این سریال به آن پرداخته شد.

جالب است که پرویز شیخ‌طادی به عنوان نویسنده و کارگردان این سریال از دست‌نوشته‌های بی‌بی‌مریم که در زمان حیات خود نوشته و بعد از مرگ به یادگار گذاشته، استفاده کرده است. زیرا نویسنده این سریال نیز برای بهره‌گیری از داستان واقعی این شخصیت با مراجعه به این دست نوشته‌ها توانسته داستانی را در راستای زندگی این شخصیت ترسیم کند.

شیخ طادی بیش از اینکه در تلویزیون کارنامه پر و پیمانی داشته باشد در سینما فعالیت داشته و یکی از شاخص‌ترین فیلم‌های سینمایی که او کارگردانی کرده است امپراطور جهنم و شکارچی‌شنبه است که در زمان خود نیز بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. او برای اولین بار به تلویزیون آمد و سریالی با این پروداکشن وسیع را نویسندگی و کارگردانی کرد.

این سریال تلویزیونی از بیست و نهم مردادماه کار خود را آغاز کرد و 9 قسمت از «بانوی سردار» روی آنتن رفته و آن‌طور که مسئولین شبکه سه اعلام کرده‌اند «دریا نزدیک است» جای این سریال تلویزیونی را خواهد گرفت.

انتهای پیام/